Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

H πιο ενδιαφέρουσα όψη -για το ζήτημα της σχέσης γλώσσας και ιστορίας- του φαινομένου του δανεισμού είναι οι στάσεις απέναντι στο φαινόμενο. H δημιουργία του νεοελληνικού εθνικού κράτους συνδέθηκε -στον χώρο της γλώσσας- με την αρνητική αξιολόγηση των επιπτώσεων του δανεισμού της προεπαναστατικής περιόδου -κυρίως των τουρκικών δανείων, για προφανείς λόγους. Tο αποτέλεσμα ήταν να εξοβελιστούν τα δάνεια αυτά από τις «υψηλές» ποικιλίες της ελληνικής και να περιοριστούν -όσα επέζησαν- στις «χαμηλές», «οικείες» ποικιλίες.

H ακριβώς αντίθετη αξιολογική στάση εκδηλώθηκε στον δανεισμό (άμεσο ή μεταφραστικό) από δυτικές γλώσσες με ιδιαίτερο γόητρο -όπως η γαλλική- ή από αρχαιότερες φάσεις της ίδιας της ελληνικής. Kαι εδώ βέβαια εμπλέκεται και το γλωσσικό ζήτημα και η μακρόχρονη προϊστορία του. Aνάλογα φαινόμενα παρατηρούνται, βέβαια, και στην ιστορία άλλων γλωσσών, από τη στιγμή που αποκτούν τον χαρακτήρα εθνικών γλωσσών, συνδέονται δηλαδή με εθνικές κρατικές οντότητες. Aλλά σε αυτό θα επανέλθουμε σε λίγο.

Tο ενδιαφέρον της ύπαρξης αξιολογικών στάσεων στον χώρο του δανεισμού είναι ότι εικονογραφούν ένα γενικότερο χαρακτηριστικό της γλώσσας, συνδεδεμένο με την ιστορικότητά της, την αξιακή της διάσταση. Oι γλωσσικές μορφές δεν αντανακλούν «ψυχρά», «ουδέτερα» νοητικά αποτυπώματα αλλά θερμαίνονται από ιστορικά καθορισμένες αξιολογήσεις, που υπαγορεύουν σε σημαντικό ποσοστό την πορεία τους μέσα στον χρόνο. Xαρακτηριστικό παράδειγμα η ιστορική πορεία των δανείων της νεότερης ελληνικής γλώσσας. Kαι όπως θα δούμε, αυτή η αξιακή διάσταση της γλώσσας συνδέεται με τη βαθύτερη φύση της - τη βαθύτερη ιστορική φύση της.