• 1) Φίδι:
  • (Μαχ. 648³⁰)·
  • εισμιόν την βέργαν τού 'ριψεν (ενν. ο Μωυσής του Φαραώ) και όφης εκατεστάθη (Χούμνου, Κοσμογ. 2261)·
  • (προκ. για νερόφιδο):
    • όφης εφάνη φοβερός μέσα εις το ποτάμι (Ζήνου, Βατραχ. 133)·
  • (ως μέσο τιμωρίας στην Κόλαση):
    • να 'ναι δεμένοι (ενν. οι Εβραίοι) μ’ όφηδες (Τζάνε, Κατάν. 333).
• 2) Τερατώδες ερπετό:
  • ο όφης ανασήκωσε το όμμα του προς αύτον (ενν. τον Ιασού)· διπλώνει, εξεδιπλώνεται (Πόλ. Τρωάδ. 659)·
  • (ως φύλακας του κάτω κόσμου):
    • ομπρός στην πόρταν (ενν. του Άδη) ήτονε, … όφης τρικεφαλόστομος δεμένος μ’ αλυσίδι (Πικατ. 83).
• 3) Χάλκινο ομοίωμα φιδιού ως σύμβολο του Χριστού (πβ. και όφις 3):
  • όφην του 'πεν (ενν. του Μωυσή) ο Θεός να υψώσει εις κοντάρι (Χούμνου, Κοσμογ. 2633· Πλουσιαδ., Θρ. Θεοτ. 135).
• 4) Το φίδι του παραδείσου ως όργανο του διαβόλου:
  • (Καρτάν., Π. Ν. Διαθ. φ. 72^v)·
  • σ’ όφην τον φρονιμότατον ο διάβολος εσέβη (Χούμνου, Κοσμογ. 67)·
  • όφης εμέν ηπάτησε στο σφάλμαν τό σ’ εποίκα (Χούμνου, Κοσμογ. 89).
• 5) Ο διάβολος (γενικά):
  • ο νοητός όφης, ο διάβολος (Καρτάν., Π. Ν. Διαθ. φ. 55^r· Πλουσιαδ., Θρ. Θεοτ. 144).
• 6) (Σε μεταφ. προκ. για άνθρωπο δολερό, ύπουλο):
  • όφη μικρό σ’ ανάθρεψα, για να με φαρμακέψεις (Ερωφ. Δ́ 695· Κυπρ. ερωτ. 125²⁴)·
  • φρ. ζώνομαι τον όφην, βλ. ζώνω (II) Á1.
• 7) (Μεταφ. προκ. για έντονη λύπη, στενοχώρια):
  • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 271¹²)·
  • Μαννίτσα μου πονετική, μη με 'παντέχεις πλέον …, ότ’ όφης μ’ ετριγύρισεν, βούλεται να με φάγει (Περί ξεν. A 412).

[αρχ. ουσ. όφις. Η λ. και σήμ. ιδιωμ.]