• ① axle, shaft (syn άξονας):
  • σιδερένιο ~| μια μέρα έσπασε το ~ από τον τροχό του βασιλικού αμαξιού (Kazantz) |
  • πήρε μια μεγάλη ρόδα του κάρου, στέριωσε τη ρόδα σ' ένα ~ (PSolomos) |
  • η πλάση τού φαινόταν σαν τροχός κι αυτός στη μέση το ~ (Prevelakis) |
  • αξόνια, πανιά κι αντένες βογγάνε και κλαπατάρουνε στον άνεμο (Sfakianakis) |
  • poem σκυφτός τ' αξόνια τους ψαχούλευε, τ' αδράχτια, τα μαγγάνια (Kazantz Od 1.584) |
  • αλλού τ' ~, η ρόδα, η φτερωτή κι αλλού η κερκίδα, ο πύργος (ib 17.486) |
  • πώς θα μπορέσω να σας σκώσω πάλι | στο ίσιο μυστικόν ~ | αγνάντια από τον ήλιο, | ..; (Sikel) |
  • και τριζολογά αλαφρό | κάπου ~ γλιστερό (Agras)

• ② fig pivot:
  • ο άνθρωπος έφτασε πια στη Φάανα, στην ένωση με το Θεό .., δηλαδή ~ του κόσμου, άστρο πολικό (Kazantz)

[fr MG αξόνιν ← MG αξόνιον ← K (2nd-1st c. BC)]

• axially:
  • στοά εκτεινόμενη σε~ παράλληλη διάταξη (Pallas) |
  • ο ηλιακός (στη μορφή πλατιού διάδρομου) χωρίζει ~ την κατοικία σε δυο χώρους (Cypr) |
  • της εξάστιχης επιγραφής οι στίχοι άνισοι στο μάκρος, είναι όλοι ~ ρυθμισμένοι

[der of αξονικός, cf kath (neol Koumanoudis) αξονικώς]

• Axis partner:
  • η υπόθεση παίρνει καθαρή μορφή επαναστάσεως κ' οι αξονικοί τρομάζουν για καλά (ChZalokostas) |
  • οι αξονικοί βουβαίνονται, οι εφημερίδες δε γράφουν λέξη (id.) |
  • οι καταστροφές που παθαίνουν πάλι οι αξονικοί είναι μεγάλες (id.) |
  • το κόλπο είχε κινήσει πια την προσοχή των αξονικών (id.)

[substantiv. m of αξονικός3]

• ① axial:
  • αξονική ακτίνα axial ray |
  • αξονική γραμμή axial line |
  • αξονικό διάκενο axial clearance |
  • ~ κύλινδρος |
  • artill αξονική παρατήρηση axial observation |
  • αξονική οδός axial road |
  • αξονική μετατόπιση axial displacement |
  • αξονική ροή axial flow |
  • med ~ τομογράφος scanner |
  • αξονική τομογραφία είναι η μέθοδος της δυνατότητας να δίνει τρισδιάστατη απεικόνιση των οργάνων του σώματος, ανιχνεύει έγκαιρα αλλοιώσεις |
  • math αξονική δέσμη επιπέδων axial pencil of planes |
  • theat αξονική σκηνοθεσία |
  • αξονική τοποθέτηση |
  • αξονική σύνθεση του εσωτερικού ενός κτιρίου |
  • archit η αρχή της αξονικής συμμετρίας |
  • ο μεσαίος κάτω από το κεντρικό ανθέμιο και σε αξονική σχέση με τη λαβή (Karouzou)

• ② fig pivotal, axial:
  • η επιστήμη, η τέχνη και άλλα, όλα ανεξάντλητα στην πολυμορφία τους, κατά μια τους όψη κυκλώνουν τούτο το ένα αξονικό σημείο από μια καινούργια όψη (Tsatsos) |
  • μιαν ορισμένη μέρα το παιδί κατά τρόπο μυστηριώδη κατασκευάζει μια συντακτική φράση· απ' αυτή τη μέρα το παιδί κατευθύνεται από τέτοιες αξονικές λέξεις, λέξεις άξονες, στο λεξιλόγιό του (Geros) |
  • αναγνωρίζουμε τη σχέση του αξονικού στίχου με τα προηγούμενα, κυρίως με τα ρήματα πλάγχθη, ίδεν κλ (Maronitis) |
  • ο Jaspers ονομάζει την εποχή αυτή αξονική, διότι κατ' αυτήν εστράφη ο άξονας της ιστορίας προς άλλες πνευματικές προοπτικές, οι οποίες δεσπόζουν στη δυτική συνείδηση έκτοτε (Malevitsis) |
  • τη λαογραφία ο Γ. Mέγας εδίδασκε με βάση το αξονικό διελληνικό πνεύμα της παραδοσιακής συνέχειας |
  • ο χριστιανισμός στην πρωταρχική του προελληνική υπόσταση ως καθαρή διδασκαλία της αγάπης δεν κατέχει την αξονική θέση που κατέχει ο ελληνικός λόγος στην ιστορική ζωή (Tsatsos, adapted) |
  • αυτή η δημοτική είναι η λαμπερή, αξονική, αυλική και βουλευτική δημοτική της Iταλίας (Karouzos)

[fr kath (neol Koumanoudis), der of άξων]

• of the Axis (s. Άξονας):
  • η αξονική κατοχή της Eλλάδος (1941-44) |
  • αξονικά αυτοκίνητα, πλοία |
  • η αξονική ηγεσία |
  • αξονικές ειδήσεις και συμμαχικές ειδήσεις |
  • στην αξονική Iαπωνία φαίνεται τόσο απίστευτο το γεγονός, ώστε καταγγέλλεται ότι η Eλλάς επετέθη κατά της Iταλίας (Terzakis)

[fr kath, der of Άξων]

• pin, spigot:
  • ~εμβόλου piston pin, wrist pin |
  • ~ αλλαγής ταχυτήτων shift rod |
  • ~ περιστροφής trunnion

[fr kath αξονίσκος ← K]