• that which has not been overtaken or surpassed, the unsurpassable (syn το ανυπέρβλητο):
  • κάθε στιγμή είμαστε πιο νέοι· νέο είν' αυτό που έρχεται, να, που ήρθε, το φρέσκο, το ~(Myriv) |
  • το δαιμόνιο των λεύτερων ανθρώπων μπορεί να πλάσει το υψηλό, το ωραίο, το ~ (Karagatsis)

[substantiv. n of αξεπέραστος]

• ① not crossed, uncrossed, impassable (syn απέραστος):
  • όριο, φράγμα αξεπέραστο |
  • η απόσταση μεταξύ των συζύγων είναι πολλές φορές αξεπέραστη |
  • το είδος της δικής τους δημιουργίας τους βάζει δυσκολοπέραστα σύνορα, αξεπέραστα (Karouzos) |
  • οι πιο συνειδητοί επαναστάτες θέλανε να χωρίσουνε μ' αξεπέραστα ορόσημα τους ραγιάδες από το δυνάστη (Melas) |
  • είχαν εμπλακεί σε σκληρή μάχη στη μπασιά μιας κλεισούρας, αξεπέραστης σαν κόλαση από τις εχθρικές φωλιές (ADoxas)

• ② not to be transgressed, not transgressed, untransgressed (syn απαράβατος, απαραβίαστος):
  • υπάρχουν παντού και πάντα κάποια σύνορα που πρέπει να μένουν αξεπέραστα προς όφελος όλων (Panagiotop) |
  • πέρ' απ' τους νόμους της κοινωνίας, υπάρχει ο ~ νόμος της ζωής (Chatzianagnostou)

• ③ not outdated, not antiquated (ant ξεπερασμένος):
  • αξεπέραστες αλήθειες, ιδέες, παραδόσεις |
  • οικοδομούμε την εθνική μας θέση όχι σε ξεπερασμένους εθνικισμούς, αλλά στην αιώνια αξεπέραστη αξία της ελληνικής ελευθερίας (Tsatsos)

• ④ unsurpassed, matchless, superb (syn άφθαστος):
  • ~θεατρικός ρόλος |
  • πρότυπο αξεπέραστο |
  • αξεπέραστο ρεκόρ unbroken record |
  • φαινόμενο μοναδικό και αξεπέραστο στην ιστορία του πολιτισμού |
  • έχτισαν μνημεία αξεπέραστα ως σήμερα |
  • πώς το κατορθώσανε αυτό οι αξεπέραστοι πρόγονοί μας; (Psichari) |
  • έπιπλα δουλεμένα με μια ικανότητα συνδυασμών που μένει αξεπέραστη πάντα (Panagiotop, adapted) |
  • το βιβλιαράκι .. παραμένει αξεπέραστο σαν μαρτυρία αξιόπιστης πηγής (Tsirpanlis)

• ⓐ unsurpassable, incomparable, inimitable (syn ανυπέρβλητος, ασυναγώνιστος, άριστος, εξαιρετικός):
  • ~ άθλος, μάστορας, ναύτης |
  • ~ μυθιστοριογράφος |
  • ~ πολιτισμός |
  • ~ στίχος |
  • αξεπέραστη δεξιοτεχνία, δημιουργία, ομορφιά, χάρη |
  • αξεπέραστο αποκορύφωμα, κομψοτέχνημα |
  • τα αξεπέραστα θαύματα του γοτθικού ρυθμού |
  • ο δημοτικός λόγος παίρνει εκφραστικές ικανότητες που μοιάζουν αξεπέραστες (Melas) |
  • ήταν ονομαστοί για τα αξεπέραστα σε αξιοσύνη και ομορφιά σκαριά που έφτιαχναν (Zappas) |
  • η οργάνωση και η πρωτοτυπία του πατρινού καρναβαλιού το έχουν καθιερώσει σαν κάτι το αξεπέραστο (Varelas)

• ⑤ that cannot be overcome, insurmountable, invincible (syn ανυπέρβλητος 2, ανυπερνίκητος):
  • αξεπέραστη δυσκολία, εναντιότητα, κόπωση |
  • αξεπέραστο πάθος |
  • η εξωθρησκευτική φιλοσοφική σκέψη εμπλέκεται σε αξεπέραστες αντινομίες (Georgoulis) |
  • το εσωτερικό της μονής παρουσιάζει αξεπέραστη σύγχυση κι ακαθαρσία (Ouranis) |
  • το ένστικτο λειτουργεί με την ίδια ασφάλεια, με την ίδια αξεπέραστη δύναμη (Chatzinis)

[cpd w. *ξεπεραστός (: ξεπερνώ)]