• inanimate object (ant έμψυχο, ζωντανό, ψυχωμένο):
  • κανείς .. δεν τον φτάνει στη ζωγραφιά των αψύχων, αν είναι τίποτ' ~στη φύση και στην τέχνη (Palam) |
  • όλο με τ' άψυχα παλεύουν· με το νερό, με τον αέρα και με τις ξέρες (Karkavitsas) |
  • άφταρτη φωτιά που καίει, μα που ποτέ δε σβήνει, που και στ' άψυχα ζωής φυσάει πνοή (Vlachogiannis) |
  • άψυχα και έμψυχα συνθέτουν την ομορφιά του Eδιμβούργου (Palaiologos)

[substantiv. n of άψυχος]

• without regard for or knowledge of psychology, without psychological insight (ant ψυχολογημένα):
  • ξανάγινε επιθετικός· άγαρμπα κι ~επιθετικός, μην καταλαβαίνοντας πως είχε χάσει το παιγνίδι (Karagatsis) |
  • ξαφνικά ξεσπά το δράμα προς το τέλος του μυθιστορήματος, όμως όχι ~ (Sachinis) [der of αψυχολόγητος; cf kath (neol |
  • Koumanoudis

[1895]) αψυχολογήτως]

• object or quality marked by lack of regard for or knowledge of psychology (ant ψυχολογημένο):
  • στο διάλογο ευκολότερα ξεχώριζαν τα παιδιά το περιττό, καθώς και το ψυχολογημένο από το ~(Delmouzos)

[substantiv. n of αψυχολόγητος]

• ① marked by lack of regard for or knowledge of psychology, lacking psychological insight (ant ψυχολογημένος):
  • ~κριτικός |
  • αψυχολόγητη εξέγερση |
  • αψυχολόγητο κόλπο, λάθος, μυθιστόρημα, φιλμ |
  • λιγώνονται δεν ξέρω από ποιο κάπως ανιστόρητο κι αψυχολόγητο όνειρο ξαναγυρισμού στα καλά τ' αρχαία χρόνια (Palam) |
  • παπαγαλίζανε διάφορες χιλιοειπωμένες αρλούμπες, .. που έφερναν το πιο αντίθετο αποτέλεσμα, έτσι καθώς ήταν αψυχολόγητες (ADoxas)

• ② psychologically unintelligible or unfathomable:
  • οι Γερμανοί είναι συνήθως αψυχολόγητοι στις φορολογίες τους (Athanasiadis-N) |
  • το κοινό είναι αστάθμητο κι αψυχολόγητο· δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις (Koufop) [fr kath (neol |
  • Koumanoudis

[Σ.A.K.]) αψυχολόγητος, cpd w. *ψυχολογητός (: ψυχολογώ)]

• not having exhibited distress while dying, peaceful:
  • πέθανε ~

[cpd w. *ψυχομαχητός (: ψυχομαχώ 'ψυχορραγώ, πνέω τα λοίσθια'); cf ψυχομάχημα & ψυχομαχητό 'agony of death, death rattle', syn χαροπάλεμα, L ρόγχος & ψυχορράγημα]

• lack of compassion, heartlessness, pitilessness (syn αλυπησιά, απονιά, ασπλαχνία, ασυμπονιά, σκληροκαρδία)

[der of αψυχοπόνετος]

• Που δε λυπάται, σκληρόκαρδος:
  • η αψυχοπόνετη … δεν ελυπάτον (Bεντράμ., Γυν. 100).

[<στερ. α‑ + ψυχοπονώ. H λ. και σήμ. ιδιωμ.]

• uncompassionate, heartless, pitiless, unfeeling (syn αλύπητος 2, άπονος2 2, άσπλαχνος, ασυμπόνετος, σκληρόκαρδος)

[fr postmed αψυχοπόνετος, cpd w. *ψυχοπονετός (: ψυχοπονώ); cf (kath) ακαταπόνητος]

• 1)
  • α) Που δεν έχει ψυχή:
    • άψυχα δέντρα (Διγ. Άνδρ. 410²⁶)·
    • (στο ουδ. ως ουσ.):
      • κλαίνε τ’ άψυχα και τα εμψυχωμένα (Διακρούσ. 100¹¹)·
  • β) που δεν έχει ζωή, νεκρός:
    • (Kομν., Διδασκ. Δ 16), (Λίβ. Sc. 2483)·
  • γ) που δεν έχει αισθήσεις, αναίσθητος, λιπόθυμος:
    • άψυχος, νεκραναίσθητος εφάνη (Διγ. Z 143).
• 2) Άτολμος, δειλός:
  • (Kορων., Mπούας 51).
• 3) Άτονος:
  • ω σπανέ … άψυχε (Σπανός A 157).
• 4) Άσπλαχνος, σκληρόκαρδος:
  • άψυχος εις νουν (Λίβ. Esc. 1644).
• 5) (Προκ. για ζωγράφο) που δεν μπορεί να δώσει ψυχή και ζωντάνια στο έργο του:
  • (Mανασσ., Ποίημ. ηθ. 170).

[αρχ. επίθ. άψυχος. H λ. και σήμ.]