• 1) Γύρω, τριγύρω:
  • κολόνας είχε (ενν. η αυλή της εκκλησίας) ολόγυρα στρογγυλοσυνθεμένες (Προσκυν. Ιβ. 845 440· Αχιλλ. (Smith) N 1320).
• 2)
  • α) Γύρω γύρω, από κάθε πλευρά:
    • (Διήγ. Αλ. G 267¹³)·
    • άρχισαν και εμάχονταν ολόγυρα την Άρταν (Χρον. Τόκκων 2306)·
  • β) (για πρόσωπο):
    • Ολόγυρα τον έβαλαν (ενν. τον δούκαν) πεζοί καβαλαραίοι (Χρον. Τόκκων 255).
• 3) Γύρω από
  • α) (Με γεν. ή αιτιατ.):
    • έχει (ενν. ο ναός) και κελία ολόγυρα της εκκλησίας (Προσκυν. Κουτλ. 390 147¹⁹· Κρασοπ. L 74 (106d))·
  • β) (με την πρόθ. εις + αιτιατ.):
    • να ο ικτίν οπού αρχίνησε να γυρίζει ολόγυρα εις το σπίτιον (Μπερτολδίνος 156).
• 4) (Προκ. να δηλωθούν οι γύρω περιοχές):
  • Οι χριστιανοί ολόγυρα, ο τόπος, τα νησία ελπίδα ουκ έχουσιν αλλού ειμή εις την βασιλειάν σου (Χρον. Τόκκων 3409)·
• 5) (Προκ. να δηλωθεί ολόκληρη η επικράτεια):
  • αυτός (ενν. ο Αλέξανδρος) τες χώρες μου ολόγυρα γυρίζει (Αλεξ. 775· Αλεξ. 2904).
• 6) (Προκ. να δηλωθεί η έκταση που καταλαμβάνει ένα κτίσμα):
  • καθώς φαίνεται τώρα ολόγυρα η εκκλησία, ο άγγελος Κυρίου ήλθεν και έδειξεν τον τόπον (Hagia Sophia ω 516¹⁵).
• 7)
  • α) Σε όλη την επιφάνεια ή την περίμετρο:
    • τα μεγάλα μυρμήγκια στέκονται ολόγυρα της αγριαπιδίας (Μπερτόλδος 9)·
    • ένά 'μορφο κλινάρι … ολόγυρά του ήτονε πολύτιμο λιθάρι (Αλεξ. 2317)·
  • β) (για κτίσματα):
    • (Αλεξ. 2638)·
  • γ) (για το σώμα):
    • (Μπερτολδίνος 145).
• 8) (Συνεκδ. σε χρον. χρ.) περίπου:
  • ο … Μπερτολδίνος ήθελεν έχει δεκατέσσερες δεκαπέντε χρόνους ολόγυρα (Μπερτολδίνος 94).

• Η λ. με το οριστικό άρθρο σε επιθετ. χρ.:
  • χριστιανοί οι εν τοις ολόγυρα χωρίοις ευρισκόμενοι (Ευγ. Γιαννούλη, Επιστ. 234¹).

[<επίθ. ολόγυρος. Ο τ. ολ‑ και σήμ. ιδιωμ., καθώς και άλλοι τ. της λ. Η λ. στο Somav. και σήμ.]