• Άνοιγμα, αυτό που διανοίγει κ.·
  • έκφρ. άνοιγμα (μήτρας) = πρωτότοκο ανθρώπου ή ζώου:
    • (Πεντ. Έξ. XIII 12)·
    • άνοιγμα βοδιού (αυτ. Έξ. XXXIV 19)·
  • (πλεοναστικά):
    • (αυτ. Aρ. III 12)·
  • (ως σύστ. αντικ.) φρ. ανοίγω άνοιγμα το χέρι μου, βλ. ανοίγω Α´4δ.

[μτγν. ουσ. άνοιγμα. H λ. και σήμ.]

• ① (the action of) opening (ant κλείσιμο):
  • το ~ της πόρτας, του παραθυριού, της καταπακτής, του μπαούλου, του βαρελιού, του κουτιού, της μποτίλιας |
  • ~ της σκηνής, της αυλαίας |
  • το ~ του βιβλίου |
  • το ~ της επιστολής, του φακέλου unsealing of a letter, of an envelope |
  • ~ της ομπρέλας

• ⓐ opening (for transaction of business etc):
  • πότε είναι το ~ των καταστημάτων; when do the stores open? |
  • το ~ του Mουσείου είναι στις 9 π.μ.

• ② mouthlike aperture, opening, hole (syn στόμιο):
  • ~ στο πανί |
  • το ~ της τρύπας, της σπηλιάς, της πόρτας, του υπόγειου, του αντίσκηνου, του πηγαδιού, του φούρνου κλ |
  • ~ του παντελονιού fly |
  • ~ αερισμού airhole |
  • μικρά ανοίγματα για ν' αερίζεται η στέρνα (Saratsis)

• ⓑ esp pl ανοίγματα τα, openings i.e. doors and windows (syn κουφώματα, πορτοπαράθυρα):
  • ένας τοίχος με πέντε ανοίγματα |
  • το σπίτι έχει ανοίγματα στην κάθε πλευρά του |
  • ανοίγματα στους ναούς για να μπει το φως (Papatsonis) |
  • για να μη δραπετεύσει ο Παυσανίας, οι Σπαρτιάτες έκτισαν όλα τα ανοίγματα του ναού (Varelas)

• ⓒ openness, spread:
  • ~ χώρου |
  • ~ γωνίας |
  • τεράστια σε πλάτος, βάθος κι ~ σκηνή (Thrylos)

• ③ the width of a door, passage way, hole or the distance between two large objects (rocks, pillars, pilasters etc), span:
  • το ~ του στόματος, της σπιθαμής |
  • ~ των χεριών full arm span |
  • ~ αγκαλιάς |
  • ~ εξήντα μέτρων 60 m. span |
  • το ~ της πόρτας είναι μικρό, έχει ~ ενενήντα πόντους |
  • το ~ του γεφυριού δεν είναι μεγάλο |
  • το συνολικό ~ της νέας γέφυρας είναι 208 μ. (PIVasileiou) |
  • το λιμάνι έχει ~ περίπου 850 μέτρων |
  • ~ των φτερών, ~ των πτερύγων stretch or span of the wings, wing span |
  • ~ των δακτύλων stretch of the fingers (on the piano) |
  • τόξο με ~ 8 μέτρα arch wing w. a span of 8 m. |
  • η γραμμή αμύνης σχηματίζει ημικύκλιο με ~ προς τα δυτικά, κάπου 25 χιλιόμετρα (Terzakis) |
  • το ~ των στενών (στα Tέμπη)

• ⓓ saddle (syn λαιμός, σέλλωμα):
  • το ~ των δύο βουνών

• ⓔ the width (of a garment):
  • το ~ της φουστανέλας |
  • το ~ γυναικείου φορέματος στο στήθος (syn καρέ)

• ⓕ anthrop το ~ της σχισμής του ματιού (Poulianos) eye opening

• ⓖ spreading, stretching, span:
  • ~ των ποδιών straddling (out)

• ④ med breaking, rupture, or incision of skin (syn L διάρρηξη):
  • ~ του αποστήματος, του σπυριού |
  • ~ της μύτης nose bleeding

• ⑤ fissure, crack, split, cleft (syn ρωγμή, σχισμή, χαραμάδα):
  • πίσω της είναι βράχοι και στα μικρά φωτεινά ανοίγματα του βάθους το φως είναι θολό (Kanellop)

• ⑥ open place such as a clearing of a forest (syn ξαίθρα, ξανοιγμένο μέρος, ξέφωτο):
  • ~ δένδρων |
  • σχηματίζεται κάποιο ~ μέσα στον καλαμώνα (KPolitis)

• ⓗ clear section, rift (in cloudy sky, fog or mist, smoke etc):
  • ~ σε σύννεφο ή ομίχλη |
  • ~ μέσ' απ' τα σύννεφα, μέσ' απ' την καταχνιά ένας ψεύτικος ήλιος πολεμούσε να τρυπήσει με τις αχτίδες του ένα ~ και να φανεί (Petsalis) |
  • έβλεπα ανοίγματα γαλάζια στον ουρανό (Dragoumis)

• ⓘ change made fr cloudy to cloudless sky, weather etc, clearing (syn αιθρίασμα):
  • ήταν στο άνοιγμά του ο καιρός και γυάλιζαν ο ουρανός και η γη και η θάλασσα (Petsalis) |
  • ένοιωσε την καλημέρα της σαν ~ των ουρανών (Bastias)

• ⑦ field cleared for cultivation

• ⑧ beginning, inception, opening of work, functions etc (syn αρχή, L έναρξη, ant τέλος, τερματισμός):
  • ~ παιγνιδιού |
  • ~ του τριωδίου |
  • το ~ της εκθέσεως |
  • ~ της θερινής περιόδου, της Bουλής, των σχολείων |
  • ~ πυρός |
  • ~ δευτέρου μετώπου

• ⓙ opening (through excavations, cutting of earth etc) (syn διάνοιξη):
  • ~ δρόμου, καναλιού |
  • με την επέμβαση του ανθρώπου αλλάζουν γεωγραφικοί όροι, όπως έγινε με το ~ των διωρύγων του Σουέζ και του Παναμά (Evelpidis)

• ⓚ fig method, procedure etc:
  • ~ του δρόμου προς την αλήθεια |
  • τόλμη στο ~ καινούργιων δρόμων (Karouzos) |
  • η θεατρική περίοδος σημείωσε ένα σταθμό που είναι μαζί αφετηρία, ένα ~ προοπτικών (Thrylos)

• ⓛ effort to improve one's relations or increase one's openness or receptiveness of betterment in closer cooperation w. others, rapprochement:
  • έγινε φιλικό ~ προς τις δύο γειτονικές χώρες |
  • η κυβέρνηση καλλιεργεί το ~ προς τα Bαλκάνια |
  • το ~ της ψυχής και του μυαλού με περιέργεια μπροστά στο θαύμα του κόσμου (Mangakis) |
  • το ~ της ψυχής προς την απόλυτη αλήθεια (VPapoulia) |
  • η παιδική τέχνη εκφράζει το αυθόρμητο ~ του παιδιού σ' έναν παρθενικό κόσμο (Mourelos, adapted)

• ⑨ widening, broadening, enlargement (syn διεύρυνση, διαπλάτυνση, ant στένεμα, λαιμός):
  • το ρούχο θέλει ~ |
  • κάμε ~ στους ώμους του σακκακιού

• ⓜ fig openness:
  • ~ της ψυχής μου στο είναι της (Pasagiannis) |
  • ο κόσμος των ιδεών είναι το ~ του πνεύματος, είναι η διάσταση εκείνη, όπου το πνεύμα ευρίσκει το είναι του (Theodorakop) |
  • το αυθόρμητο ~ της φαντασίας στην ποίηση (Despotop)

• ⑩ difference, spread, gap (syn διαφορά):
  • το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 22%, δηλαδή πρόκειται για πρωτοφανές ~ |
  • μίκραινα το ~ ανάμεσα στο τι ζητούσαμε και τι μπορούσαν να μας δώσουν εκείνοι (Tsirkas)

• ⓝ gap, deficit (syn έλλειμμα):
  • συνεχώς αυξάνεται το ~ του εμπορικού ισοζυγίου πληρωμών |
  • υπάρχει ~ έως επτά εκατομμύρια δολλάρια |
  • το χρέος 330 εκατομμύρια δραχμές, τεράστιο ~ |
  • το εισόδημα του αγρότη είναι πολύ μικρότερο από εκείνο του αστού, αλλά και το ~ όλο και διευρύνεται (Angelop, adapted)

• ⑪ uncovering fr the ground, removal of remains, exhumation, disinterment w. pertinent rites (syn ξέχωμα, L εκταφή; w. rites ανακομιδή):
  • το ~ του τάφου |
  • αύριο έχουμε τ' ανοίγματα του πατέρα μας

[fr MG (3rd-4th c.) & PatrG (6th c.) ἄνοιγμα ← K, (OT, inscr), der of ἀνοίγω]