ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 16/1/2002

«Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα»

Εκδίδεται από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας-Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση ότι η χώρα μας στερείται έργων υποδομής. Όπως ακριβώς στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή μιας σύγχρονης εθνικής οδού που να ενώνει την Αθήνα με την Θεσσαλονίκη, αντίστοιχες ελλείψεις παρουσιάζονται και στις επιστήμες. Μόλις τα τελευταία 2 χρόνια, με την έκδοση του «Λεξικού της Νέας Ελληνικής» του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, αποκτήσαμε ένα έγκυρο επιστημονικά λεξικό της ελληνικής γλώσσας.

Όσον αφορά τα αρχαία ελληνικά, πέρα από μεμονωμένες περιπτώσεις και εξαιρέσεις, όλες οι σημαντικές εκδόσεις έχουν γίνει στο εξωτερικό.

Από τις βασικές επιστημονικές εκδόσεις των αρχαίων κειμένων (σημεία αναφοράς είναι οι εκδόσεις της Οξφόρδης, της Λιψίας και του Χάρβαρντ) στο θρυλικό πλέον λεξικό της αρχαίας ελληνικής «Λίντελ και Σκότ», και σήμερα πλέον στις μεγάλες ηλεκτρονικές εκδόσεις της αρχαίας κλασικής γραμματείας, το «Thesaurus Linguae Graecae» σε CD-ROM (πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια) με τεράστιες δυνατότητες ψηφιακής αναζήτησης στα κείμενα και ούτω καθεξής.

Από αυτή τη σκοπιά είναι ιδιαιτέρως καλοδεχούμενη η «Ιστορία της ελληνικής γλώσσας από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα», που επιμελήθηκε ο Αναστάσιος Φοίβος Χριστίδης υπό την αιγίδα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και εξέδωσε τον Σεπτέμβριο του 2001 το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη].

Ο γιγαντιαίος αυτός τόμος, που περιέχει περισσότερες από 1200 σελίδες μεγάλου σχήματος, συγκεντρώνει δοκίμια και μελέτες 77 ελλήνων και ξένων γλωσσολόγων, ιστορικών φιλολόγων, αρχαιολόγων και άλλων.

Υπάρχει μια εισαγωγή για την ιστορία της ελληνικής γλώσσας ως επιστήμης στο χρόνο από τον επιμελητή της έκδοσης και ακολουθούν 9 ενότητες. Ο τόμος περιλαμβάνει επίσης τρία παραρτήματα που εξετάζουν ειδικότερα ζητήματα: στίξη, τονισμό, αισχρολογία και άλλα.

Είναι σχεδόν αυτονόητο, πως ένα έργο αυτού του μεγέθους που περιλαμβάνει συμμετοχές από τόσο μεγάλο αριθμό ελλήνων και ξένων επιστημόνων, δεν είναι δυνατόν να εμφανίζει απόλυτη ομοιομορφία στις απόψεις. Αντίθετα, παρουσιάζονται αναλύσεις από διαφορετικές σκοπιές που δεν συμφωνούν απαραίτητα μεταξύ τους - κάτι που είναι αναμενόμενο, αφού το γνωστικό αντικείμενο είναι τόσο μεγάλο και μόνο εθελότυφλοι εθνικιστές μπορεί να πιστεύουν ότι οι απαντήσεις σε ζητήματα γλώσσας ηλικίας δύο ή τριών ετών έχουν αυτονόητες απαντήσεις.

Πρόκειται για ένα επιστημονικό έργο, που όμως μπορεί να προσφέρει πολλά και σε όποιους μη ειδικούς αναγνώστες έχουν την περιέργεια να το προσεγγίσουν.