Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα

Αναδημοσίευση ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την τιμητική εκδήλωση για τον Εμμανουήλ Κριαρά

Αναδημοσίευση ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την τιμητική εκδήλωση για τον Εμμανουήλ Κριαρά

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Σμαρώ Αβραμίδου, Θεσσαλονίκη 19.01.2016

Θεσσαλονίκη: Οι αναγνωστικοί κύκλοι του Κριαρά ως κληροδότημα για ένα σχολείο που προάγει το πνεύμα. Εκδήλωση ονομοτοθεσίας του 18ου ΓΕΛ σε «Εμμανουήλ Κριαρά»

"Έτσι οδηγηθήκαμε μερικοί να ιδρύσομε τότε Κρητικό Φιλολογικό Σύλλογο, όπως τον ονομάσαμε, που μας έδινε την ευκαιρία να κατατοπιζόμαστε σε λογοτεχνικά θέματα και να διευρύνομε κάπως τον ορίζοντά μας". Στο αυτοβιογραφικό του έργο, "Θητεία στη Γλώσσα" (1998, εκδόσεις Γκοβόστη), ο πρωτοπόρος Έλληνας φιλόλογος, νεοελληνιστής, συγκριτικός γραμματολόγος και λεξικογράφος, Εμμανουήλ Κριαράς, αναφέρεται στα μαθητικά του χρόνια και στην ανάγκη, η οποία από τότε τον ωθούσε, να καλλιεργεί συνθήκες συντροφικότητας, μέσα από τη δημιουργία αναγνωστικών κύκλων. Στο ίδιο έργο γίνεται περιγραφή της ίδρυσης του "Κύκλου Παλαμά", από διανοούμενους και λογοτέχνες - θαυμαστές του παλαμικού έργου, λίγο μετά τον θάνατο του ποιητή.
Στις "Πραγματώσεις και Όνειρα" (2001, εκδόσεις Ιανός), ο Εμμανουήλ Κριαράς, ο οποίος πέθανε στις 22 Αυγούστου 2014, σε ηλικία 108 ετών, εξιστορεί την απόφασή του να ιδρύσει πνευματική συντροφιά μαθητών, με την επωνυμία "Κύκλος Ευστάθιος", μία ομάδα με δεκαπέντε μέλη, που συγκεντρώνονταν κάθε δύο βδομάδες στην κατοικία του, για να συζητήσει θέματα σχετικά με το μάθημα της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας, που δίδασκε τότε στο Πανεπιστήμιο, αλλά και θέματα της τρέχουσας πνευματικής και παιδευτικής επικαιρότητας.
Ο Ιωάννης Καζάζης, πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ), ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας, της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ επέλεξε να αναγνώσει τα συγκεκριμένα αποσπάσματα από τα αυτοβιογραφικά έργα του Κριαρά, σε μία ιδιαίτερη εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε, χθες, για την προσωνυμία "Εμμανουήλ Κριαράς" στο 18ο Γενικό Λύκειο Θεσσαλονίκης. Στην εκδήλωση, που πλαισιώθηκε από θεατρικό δρώμενο και μουσικό πρόγραμμα μαθητών του σχολείου, μίλησαν, επίσης, μέλη της ομάδας σύνταξης του Λεξικού Κριαρά, ενώ στιγμές από τη ζωή της με τον δάσκαλο Εμμανουήλ Κριαρά, μοιράστηκε συγκινημένη η πιστή και αγαπημένη του μαθήτρια και συνεργάτιδα, Κομνηνή Πηδώνια.
"Το κληροδότημα των αναγνωστικών κύκλων"
"Για να ακουστεί αυτούσιος ο λόγος του ίδιου του Κριαρά, που μας λείπει εδώ και πάνω από ένα χρόνο ήδη, διάλεξα αυτά τα τρία αποσπάσματα από τα αυτοβιογραφικά έργα του. Τα επέλεξα γιατί δείχνουν την ανάγκη που εκφράζουν να στηρίζεται ο Κριαράς στη συντροφικότητα των άλλων -αλλά και, με τη σειρά του, να δημιουργεί και ο ίδιος και συνθήκες συντροφικότητας για τους άλλους, βοηθώντας προπάντων τους νέους επιστήμονες: η έγνοια αυτή διέκρινε τον βίο του, από τα μαθητικά του χρόνια ως τη βαθιά ωριμότητά του" είπε ο κ. Καζάζης.
Μέσα από τα τρία αποσπάσματα, ο πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, στο οποίο ο Εμμ. Κριαράς κληροδότησε τα αδιάθετα αντίτυπα του Λεξικού της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669) και πλήθος προσωπικών του δημοσιευμάτων, επιχείρησε να αναδείξει τη διδακτική αξία της δημιουργίας αναγνωστικών κύκλων, συνδέοντας την πρακτική αυτή με την ονοματοθεσία του Λυκείου, όχι απλώς ως μία κίνηση συμβολική, αλλά ουσιαστική και πρωτοπόρα.
"Ο Κριαράς, όσο βαθιά ανανεωτικές κι αν υπήρξαν οι πολιτικές και γλωσσικές του ιδέες, υπήρξε ένας καθαρόαιμος Ευρωπαίος πανεπιστημιακός καθηγητής του 20ού αιώνα, με συντηρητικό εξωτερικό παρουσιαστικό" εξήγησε ο κ. Καζάζης, μιλώντας για τον πανεπιστημιακό Κριαρά, που αντλούσε έμπνευση από την ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα τη γερμανική ακαδημαϊκή παράδοση, όπου ανήκουν και "οι εξωακαδημαϊκοί αναγνωστικοί κύκλοι φοιτητών γύρω από σπουδαίους καθηγητές στην περιοχή των ανθρωπιστικών σπουδών".
"Εύχομαι η ονοματοθεσία αυτή του 18 ΓΕΛ σε Σχολείο 'Εμμανουήλ Κριαρά' να γίνει απαρχή για δημιουργική ενασχόληση καθηγητών και μαθητών -σχετική με τους τομείς που καλλιέργησε ο Εμμανουήλ Κριαράς: με τα μεσαιωνικά, πρωτ' απ' όλα κείμενα που τροφοδοτούν το μεσαιωνικό Λεξικό. - Έπειτα, με: τον Σολωμό, τον Παλαμά και τον Ψυχάρη και με τους μείζονες συγγραφείς του νεοελληνισμού, -- καταρχήν (θα συνιστούσα, λ.χ.) με τη δημιουργία Αναγνωστικών Κύκλων, πάνω στα πρότυπα της ευρωπαϊκής και ελληνικής παράδοσης" ανέφερε ο κ. Καζάζης.
"Ένα όνομα που προσθέτει στους μαθητές"
"Η απόφασή μας σκόπευε αρχικά να τιμήσει την προσωπικότητα, το ήθος και την πνευματική προσφορά αυτού του σημαντικού δασκάλου και διανοούμενου. Αναλογιστήκαμε το επιστημονικό του έργο στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και της ιστορίας, την προσήλωσή του στην καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και το σταθερό δημοκρατικό του φρόνημα" είπε η Διευθύντρια 18ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης "Εμμανουήλ Κριαράς", Φωτεινή Νικολαΐδου, αναλύοντας το σκεπτικό ότι "στο σχολείο αυτό θα άξιζε στον τίτλο του όχι μόνο ένας αύξων αριθμός, αλλά και ένα όνομα που θα προσθέτει στους μαθητές του, στους εκπαιδευτικούς και στους απόφοιτούς του μια έντιμη υπερηφάνεια και μια μεγαλύτερη ευθύνη".
"Η προσωπικότητα του Εμμανουήλ Κριαρά θεωρήσαμε ότι θα αποτελέσει πρότυπο, με το οποίο θα αναπτύξουμε μια επιπλέον ευθύνη προσήλωσης σε αξίες όπως ο σεβασμός, η ανθρωπιά, η δημοκρατική προσήλωση, η αγωνιστική διάθεση, η εντιμότητα και ειδικότερα ο αγώνας για τη σωστή λειτουργία και δομή της γλώσσας με τις οποίες οφείλουμε να διδάσκουμε τους μαθητές μας" πρόσθεσε η κ. Νικολαΐδου.
"Το επόμενο φθινόπωρο ο 20ος τόμος του Λεξικού Κριαρά"
"Όταν η πορεία της επιστημονικής του καριέρας τον έφερε το 1950 στη θέση του καθηγητή της Μεσαιωνικής Ελληνικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ πήρε την απόφαση να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη μελέτη της ελληνικής: να δημιουργήσει ένα λεξικό που θα κάλυπτε λεξικογραφικά την περίοδο της ύστερης μεσαιωνικής και της πρώτης μεταβυζαντινής γραμματείας, περίπου από το 1100 μέχρι και το 1669, που είναι γραμμένη σε γλώσσα δημώδη, δηλ. γλώσσα δημοτική, λαϊκή", ανέφεραν τα μέλη της ομάδας σύνταξης του Λεξικού Κριαρά, Αντριάνα Βε, Μαρία Κεσόγλου και Ρένα Χιονίδου, λαμβάνοντας τον λόγο για να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο το λεξικό Κριαρά αποτέλεσε τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην αρχαία και νέα ελληνική γλώσσα.
Ο πρώτος τόμος του Λεξικού κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1969, μετά από προετοιμασία περίπου 14 ετών, στη διάρκεια των οποίων ο Κριαράς προετοίμαζε το αρχείο που θα αποτελούσε τη βάση του και εκπαίδευσε δύο βοηθούς - συντάκτες. Σήμερα ετοιμάζεται η έκδοση του 20ου, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί το επόμενο φθινόπωρο.

Σμαρώ Αβραμίδου

Αναδημοσίευση: ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
http://www.makthes.gr/news/GR/reportage_S/reportage_C/Thessaloni...