• 1)
  • α) Γυναίκα επιδέξια, ικανή· τεχνίτρα:
    • (Σαχλ. Á PM 317), (Φορτουν. Β́ 429)·
  • β) γυναίκα πανούργα, πολυμήχανη:
    • Χαρά στην την κυρ' αλωπού, …, υγείαν στην μαστόρισσαν (Διήγ. παιδ. 271).
• 2) Προκ. για ανήθικη γυναίκα, πόρνη:
  • μαστόρισσες, μαυλίστρες καμωμένες (Σαχλ., Αφήγ. 641).
• 3) Μοδίστρα:
  • να πάτε ς' τση μαστόρισσας … ανίσως … κι εβγόδωσε τα ρούχα (Φορτουν. Έ 4).
• 4) Ως προσφών. για τη σύζυγο του «μάστορα», του αφεντικού (ή: γυναίκα «μάστορας»):
  • Του μακελλάρη την γυνήν ηρξάμην κολακεύειν: «Κυρά … μαστόρισσα …» (Προδρ. III 273-34 χφ P κριτ. υπ).

[<ουσ. μάστορας + κατάλ. ‑ισσα. Η λ. στο Somav. και σήμ.]

• Πληρώνω κάπ. για ένα μήνα· προσλαμβάνω κάπ. για ένα μήνα ή χρόνο:
  • Δώδεκα μόδια μηναιάζουν με (Προδρ. II 26 χφ H κριτ. υπ.)·
  • ήτον μηνιασμένος και είχεν μηνίον ονομίσματα ώ τον χρόνον (Μαχ. 72³¹).

[<ουσ. μηναίον + κατάλ. ‑άζω. Ο τ. και σήμ. κυπρ.]

• Αιμοχαρής, αιμοδιψής, (δολο)φονικός:
  • μιαιφόνου γνώμης (Μανασσ., Ποίημ. ηθ. 702).

• Το ουδ. του επιθ. ως ουσ. = διάπραξη φόνων, φονικό:
  • το μιαίφονον των Χαλδαίων (Ψευδο-Σφρ. 464⁵).

[αρχ. επίθ. μιαιφόνος]

• Μόδιος (βλ. ά. 1):
  • θαλάσσιος μόδης (Metrol. 127²)·
  • βασιλικός μόδης (Metrol. 139²⁶)·
  • το σιτάριν αξάζει ο μόδης πέρπυρον ένα (Ασσίζ. 300²⁸)·
  • (στην Κύπρο ειδικά για τη μέτρηση αλατιού):
    • (Ασσίζ. 243¹⁹).

[<ουσ. μόδιος. Τ. μόης σήμ. ιδιωμ. Η λ. στο Meursius και σήμ. κυπρ.]

• Που σχετίζεται με το μόδιο:
  • (Metrol. 58¹).

[<ουσ. μόδιος + κατάλ. ‑ιακός]

• α) Υπολογίζω, μετρώ έκταση σε μοδίους:
  • τῳ μεσασμῴ του πολυπλασιασμού … οι γεωμέτραι μοδίζουσιν (Μetrol. 107¹⁸)·
• β) μετατρέπω, μεταφέρω κάπ. μέτρο επιφάνειας σε μοδίους:
  • συμψηφίζειν και μοδίζειν τα σχοινία (αυτ. 58⁵).

[<ουσ. μόδιος + κατάλ. ‑ίζω]

• 1) Μόδιος (βλ. ά. 1):
  • στοιχεί το όλον μόδιον, ήγουν τας μ́ λίτρας το σιτηρόν κοκκία μυριάδας λδ́ _͵εχ́ (Metrol. 52³²)·
  • (στην Κύπρο για τη μέτρηση αλατιού):
    • (Μαχ. 612¹⁵).
• 2) Ως μονάδα μέτρησης επιφάνειας (βλ. μόδιος 2):
  • πιπράσκειν τῳ νομίσματι γην μοδίου ενός (Μetrol. 49⁷).
• 3) Για δήλ. πλήθους, μεγάλης ποσότητας:
  • αν γένει κτύπος πούποτε, μόδιν αγγέλους βλέπεις (Γλυκά, Στ. 149).

[μτγν. ουσ. μόδιον. Ο τ. ‑ι, κ.ά. σήμ. ιδιωμ. Ο τ. ‑ιν στο Du Cange και σήμ. κυπρ.]

• 1) Μέτρο χωρητικότητας δημητριακών, ξηρών καρπών και γενικά στεγνών προϊόντων ισοδύναμο με σαράντα λίτρες δημητριακών:
  • ειδέ τι του καρπίμου γένους και ξηρού τυγχάνει, οίον σίτου, …, μοδίῳ (ενν. χρώμεθα) (Metrol. 135¹⁷).
• 2) Μονάδα μέτρησης επιφάνειας ίση με σαράντα λίτρες ή διακόσιες τετραγωνικές οργιές:
  • (Metrol. 52¹⁷, 50¹⁸).

[μτγν. ουσ. μόδιος. Η λ. και σήμ. ως τοπων.]

• Υπολογισμός, μέτρηση έκτασης ή χωρητικότητας (σιτηρών) σε μοδίους:
  • 'Εστι του τοιούτου χωρίου ο μοδισμός μοδίων ν́ (Metrol. 91³)·
  • το όλον μόδιον … εμβαίνει εις μοδισμόν ευφορίας (αυτ. 53¹).

[μτγν. ουσ. μοδισμός]