• 1) Προκ. να εκφραστεί θαυμασμός ή αγανάκτηση:
  • ε, συμφορά μεγάλη! (Γλυκά, Στ. 271).
• 2) Προκ. να εκφραστεί επιθυμία:
  • ε, να έφαγα εκ τα θρύμματα (Προδρ. ΙV 180 χφ H κριτ. υπ).

[λ. ηχοπ.· πβ. αρχ. επιφ. αί (δηλώνει θαυμασμό ή λύπη), ε ε (πόνο ή λύπη), η (αποδοκιμασία ή ανυπομονησία). Βλ. και έι. Η λ. και σήμ.]

• 1) (Καθαρώς υποθ.) εάν:
  • (Διήγ. Βελ. χ 371 κριτ. υπ).
• 2) (Ενδοτικός με αόρ. υποτ. και ακόλουθο και) ακόμη και αν, και στην περίπτωση ακόμη που:
  • (Ελλην. νόμ. 524^18, 21).
• 3) (Χρον.) όταν:
  • εάν είδασιν οι δώδεκα και ήρχετον ο νέος, όλοι αντάμα πέζευσαν (Αχιλλ. L 840).
• 4) Έκφρ. μέχρι εάν = μέχρις ότου:
  • (Διγ. Z 3680).

[αρχ. σύνδ. εάν. Η λ. και σήμ.]

• Άνοιξη·
  • (μεταφ.):
    • θυμηδίας έαρ (Γλυκά, Στ. 327).

[αρχ. ουσ. έαρ]

• 1) (Ενίοτε και με το άρθρο) καθ’ εαυτού (μου), καθ’ εαυτόν, καθ’ εαυτοίς, εις εαυτόν, εις τον εαυτόν (μου, κλπ.) = μόνος προς τον εαυτόν (μου), από μέσα (μου):
  • (Καλλίμ. 1164), (Προδρ. III 256), (Μαρτύρ. αγ. Νικολ. 162⁵⁴).
• 2) Με άρθρο σε όλες τις πτώσεις και με τη γεν. των προσωπ. αντων. (μου, σου, κλπ.) = το άτομό (μου), εγώ (εσύ, κλπ.), εμένα (εσένα, κλπ.):
  • (Μαχ. 46³⁸)·
  • Τον εαυτό μου αρνήθηκα (Ερωτόκρ. Ε´ 991).
• 3) Φρ. αναιρώ, φονεύω τον εαυτόν (μου) = αυτοκτονώ:
  • (Διγ. Z 813), (Βακτ. αρχιερ. 145).
• 4) Φρ. χάνω τον ενιαυτόν (μου) = χάνω τη ζωή μου, σκοτώνομαι:
  • (Χρον. Μορ. H 5091).
• 5) Φρ. έρχομαι εις εαυτόν ή εις τον εαυτόν (μου), γυρίζω στον εαυτό (μου) = συνέρχομαι, αναλαμβάνω:
  • (Διγ. Άνδρ. 332⁵), (Διγ. Z 799), (Ιστ. Βλαχ. 2064).

[αρχ. αντων. εαυτού. Τ. νιαυτός σήμ. ποντ. Η λ. και σήμ. στο αρσ. για όλα τα πρόσ.]

• 1) Αναχώρηση, έξοδος:
  • να θυμάσαι την ημέρα του έβγα σου από την ηγή την Αίγυφτο (Πεντ. Δευτ. XVI 3).
• 2) (Προκ. για μήνα) λήξη, τέλος:
  • εις το έβγα του Νοεβρίου (Χρον. Μορ. H 2166).
• 3) (Προκ. για τον ήλιο) ανατολή:
  • (Διήγ. Αλ. V 77).
• 4) (Προκ. για εμπόριο) εξαγωγή:
  • μουχρούτια, σκοτέλλια … κελεύει το δίκαιον να πλερώσουν δικαίωμαν εις το έβγα (Ασσίζ. 494²¹).

[β´ πρόσ. εν. προστ. αορ. του εβγαίνω ως ουσ.· πβ. έκβαν. Η λ. στο Meursius και σήμ. ιδιωμ.]