Μεταφόρτωση ως PDF Εκτύπωση <>

Η συμβατική άποψη που επέβαλε ο δημοτικισμός στην ιστορία της Ελληνικής γλώσσας πρεσβεύει ότι οι ανανεώσεις της πνευματικής ζωής και οι ρηξικέλευθες ιδεολογικές τοποθετήσεις συνδέονται κατά κανόνα με τη χρήση της «φυσικής γλώσσας» ή του «απλού ύφους» της εποχής κατά την οποία συντελούνται οι διανοητικοί αναπροσανατολισμοί. Η άποψη αυτή εμπεριέχει στοιχεία αναχρονισμού, επειδή προβάλλει προς προγενέστερες εποχές τις διαμάχες του γλωσσικού ζητήματος του 19ου και του αρχόμενου 20ού αι. Δύο παραδείγματα που εικονογραφούν χαρακτηριστικά τα όρια του αναχρονισμού αυτού είναι οι περιπτώσεις του Θεοφίλου Κορυδαλέως και του Νικολάου Μαυροκορδάτου.

Ο Θ. Κορυδαλεύς (1571-1646) γεννήθηκε στην Αθήνα. Το οικογενειακό του όνομα ήταν Σκορδαλός, αλλά ο ίδιος το μετέβαλε σε Κορυδαλεύς επί το λογιότερο. Σπούδασε στο Ελληνικό Κολλέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη (1600-1606). Στην Πάδοβα, όπου μαθήτευσε υπό τον Cesare Cremonini, εγκολπώθηκε τη νεοαριστοτελική φιλοσοφία. Ο νεοαριστοτελιμός αντιπροσώπευε ένα ρεύμα αποδέσμευσης της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας από τον μεσαιωνικό αριστοτελισμό του Θωμά Ακινάτη (1224-1274) και εστιαζόταν στη μελέτη της φυσικής ιδίως φιλοσοφίας του Αριστοτέλη με βάση τα πρωτότυπα ελληνικά κείμενα. Τον φιλοσοφικό αυτό αναπροσανατολισμό, που ήταν οργανικά συνδεδεμένος με το ουμανιστικό πνεύμα της Αναγέννησης, μετέφερε ο Κορυδαλεύς με τη διδασκαλία του στην Αθήνα, τη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και ιδίως στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο Α΄ Λούκαρι. Ο Κορυδαλεύς έγινε ο εισηγητής του συστηματικού φιλοσοφικού στοχασμού στη νεοελληνική παιδεία και ήταν φυσικό να εμπλακεί σε διαμάχες με την Εκκλησία, που εικονογραφούνται χαρακτηριστικά από την κατ' επανάληψη είσοδο και έξοδό του από τις τάξεις του κλήρου και του μοναχισμού. Στο συγγραφικό του έργο, που, εκτός από το Περ ὶ ἐ πιστολικ ῶ ν τύπων (1625), αποτελείται στο σύνολό του σχεδόν, από υπομνήματα σε κείμενα του Αριστοτέλη, ο Κορυδαλεύς χρησιμοποιεί την αρχαία γλώσσα, την οποία καθιερώνει ως το ενδεδειγμένο όργανο της φιλοσοφικής παιδείας. Προς την επιλογή αυτή με την οποία θα ταυτιζόταν αργότερα και ο Ευγένιος Βούλγαρις, αντέδρασαν οι διαφωτιστές Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Δημήτριος Καταρτζής, Αθανάσιος Ψαλίδας και ο Αδαμάντιος Κοραής.