Άφωνα έμειναν τα μέλη του προεδρείου και της διεύθυνσης της σχολής Τυφλών όταν δύο αδερφάκια 7 και 6 χρόνων αντίστοιχα πρόσφεραν για τις ανάγκες των τυφλών συνομηλίκων τους τα χρήματα που είχαν συγκεντρώσει πόρτα-πόρτα ψάλλοντας τα κάλαντα. (φωτογραφία αρχείου). ΑΠΕ/ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΣΧΑΛΗ

Αντιδράσεις υποκατάστασης

Δύο παιδιά έδωσαν χίλια ευρώ που μάζεψαν από τα κάλαντα σε συνομηλίκους τους της σχολής Τυφλών

Στις αντιδράσεις αυτές δύο αντιδρώντα ανταλλάσσουν κάποιο τμήμα τους για να σχηματίσουν δύο νέα προϊόντα.

Μικροί ευεργέτες

Οι αντιδράσεις δηλαδή αυτές έχουν τη γενική μορφή: Α-Β + Γ-Δ [pic] Α-Γ + Β-Δ

Της ΦΑΝΗΣ ΧΑΡΙΣΗ

Σ’ αυτή την κατηγορία αντιδράσεων ένα άτομο ή μία ομάδα ατόμων αντικαθίσταται από μία άλλη.

Τα χρήματα που συγκέντρωσαν ψάλλοντας τα κάλαντα στις γιορτές των Χριστουγέννων δώρισαν στα παιδιά της σχολής Τυφλών δύο αδερφάκια, ένα κορίτσι και ένα αγόρι, ηλικίας 7 και 6 χρόνων.

Χαρακτηριστικές αντιδράσεις υποκατάστασης είναι:

Τα δύο παιδιά, που είναι τα μεγαλύτερα από τα συνολικά τέσσερα παιδιά της οικογένειας του κ. Άρη Δούρου, άφησαν άφωνα τα μέλη του προεδρείου και της διεύθυνσης της σχολής Τυφλών όταν πριν από λίγες ημέρες πήγαν και πρόσφεραν για τις ανάγκες των τυφλών συνομηλίκων τους τα χρήματα που είχαν συγκεντρώσει πόρτα-πόρτα ψάλλοντας τα κάλαντα.

1. Οι αντιδράσεις των αλκυλαλογονιδίων (RX) με ενώσεις του τύπου, Αδ+Βδ-.

"Δώρισαν 1.000 ευρώ, προκειμένου να τα διαθέσουμε για τις ανάγκες που έχουν τα παιδιά του δημοτικού μας σχολείου.

Οι αντιδράσεις αυτές έχουν τη γενική μορφή R δ+Xδ- + Αδ+Βδ- [pic] R Β + Α X και αποτελούν τη βάση για τη σύνθεση ενός μεγάλου αριθμού οργανικών ενώσεων, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: [pic]

Συγκινηθήκαμε όλοι τόσο πολύ από την πράξη αυτή των δύο μικρών παιδιών ακριβώς επειδή είναι μια αξιέπαινη πράξη και αναμφίβολα αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και για τους μεγάλους και για τους μικρούς, γιατί στις μέρες μας οι περισσότεροι όχι μόνο δεν προσφέρουν, αλλά κοιτούν να αρπάξουν", δήλωσε συγκινημένη η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ιδρύματος προστασίας τυφλών Βορείου Ελλάδος "Ο Ήλιος" Βασιλεία Σακκαλή.

Να επισημάνουμε ότι τα αλκυλαλογονίδια είναι πολύ δραστικές ενώσεις, λόγω της ισχυρής πόλωσης του δεσμού C-Χ.

Τεράστια η αξία της δωρεάς

Η δραστικότητα τους ακολουθεί τη σειρά: RI > RBr > RC l > RF.

Στο δημοτικό σχολείο του ιδρύματος φοιτούν δεκατέσσερα μικρά τυφλά παιδάκια και η πράξη των λιλιπούτειων δωρητών τούς έφερε χαμόγελα και ευτυχία, αφού τα 1.000 ευρώ θα διατεθούν για την προμήθεια ψυχαγωγικού εξοπλισμού, που τόσο πολύ έχουν ανάγκη για τις ελεύθερες ώρες τους.

Παραδείγματα αντιδράσεων αυτής της μορφής δίνονται παρακάτω:

"Ξέρετε, οι ανάγκες για παιχνίδια ενός τυφλού παιδιού είναι ιδιαίτερες και εξειδικευμένες σε σχέση με ένα παιδί που λειτουργούν όλες του οι αισθήσεις.

α. Η αντίδραση αλκυλαλογονίδιου με υδατικό διάλυμα NaOH στην οποία ευνοείται η υποκατάσταση του αλογόνου από υδροξύλιο, π.χ. CH3CH2Cl + NaOH [pic] CH3CH2OH + NaCl

Αυτή η δωρεά έχει τεράστια αξία όχι μόνο χρηματικά αλλά και συναισθηματικά για τα παιδιά μας, που έτσι συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν παιδιά της ηλικίας τους που τα σκέφτονται και τα νοιάζονται", επισήμανε η κ. Σακαλή.

β. Η αντίδραση αλκυλαλογονίδιου με κυανιούχο κάλιο (KCN) οδηγεί στο σχηματισμό νιτριλίου (RCN), το οποίο στη συνέχεια μπορεί να υδρολυθεί προς σχηματισμό οξέος.

Αμέσως μόλις οι μικροί πρόσφεραν τα χρήματα που κέρδισαν λέγοντας τα κάλαντα, το προεδρείο του ιδρύματος αποφάσισε να βραβεύσει τα δύο αδέρφια σε ειδική εκδήλωση, θέλοντας να δείξει την ευγνωμοσύνη της και φυσικά να επιβραβεύσει την πράξη τους, η οποία πρέπει να βρει και άλλους μιμητές.

RX + KCN [pic] RCN + KX

Σήμερα στις 5 το απόγευμα τα δύο παιδιά θα βραβευθούν από το προεδρείο του ιδρύματος σε εκδήλωση που θα γίνει στην κεντρική αίθουσα της σχολής Τυφλών.

RCN + 2H2O [pic] RCOOH + NH3

Μαζί τους θα βραβευθούν και οι μαθητές του 2ου Λυκείου Θεσσαλονίκης, οι οποίοι, ωσάν προσωπικοί Αϊ-Βασίληδες των τυφλών παιδιών του ιδρύματος, συγκέντρωσαν χρήματα και αγόρασαν ό,τι δώρο είχε ονειρευτεί κάθε παιδί ξεχωριστά.

γ. Η αντίδραση αλκυλαλογονιδίου με αλκοξείδιο του νατρίου (RONa) οδηγεί στο σχηματισμό αιθέρα.

"Είναι, ας το πούμε, παράδοση εδώ χρόνια οι μαθητές του 2ου Λυκείου να γίνονται οι Αϊ-Βασίληδες των τυφλών παιδιών του ιδρύματος.

Αν διαλέξουμε διαφορετικά αλκύλια στο RX και στο R΄ONa [pic], τότε σχηματίζεται μικτός αιθέρας, π.χ. CH3Cl + CH3CH2ONa [pic] NaCl + CH3OCH2CH3

Συγκεντρώνουν χρήματα και αγοράζουν το δώρο που κάθε παιδί επιθυμεί.

δ. Με αντίδραση αλκυλαλογονιδίου με ΝΗ3 παίρνουμε αμίνες, π.χ. CH3CH2Cl + ΗNH2 [pic] CH3CH2NH2 + HCl

Και οι δύο κινήσεις των παιδιών είναι τόσο αξιέπαινες και μας δίνουν κουράγιο για να συνεχίσουμε το έργο μας", κατέληξε η πρόεδρος του ιδρύματος.

ε. Με άλατα καρβοξυλικών δίνουν εστέρες, π.χ. CH3Cl + CH3CΟONa [pic] CH3COΟ CH3 + NaCl στ. Με ακετυλίδια παίρνουμε ανώτερα αλκίνια, π.χ. CH3Cl + CH3C [pic] C Na [pic] CH3C [pic] C CH3 + NaCl 2. Οι αντιδράσεις αλογόνωσης των αλκοολών (RΟΗ). Χαρακτηριστική είναι η υποκατάσταση υδροξυλίου (-ΟΗ) με Cl κατά την αντίδραση αλκοόλης με θειονυλοχλωρίδιο SOCl2. ROH + SOCl2 [pic] RCl + SO2 [pic] + HClC [pic] Το τελικό προϊόν (RCl) εύκολα απομονώνεται, καθώς τα δευτερεύοντα προϊόντα (SO2, HCl) είναι αέρια και απομακρύνονται. 3. Οι αντιδράσεις όξινης υδρόλυσης των εστέρων και της εστεροποίησης των αλκοολών. [pic] Η προς τα δεξιά αντίδραση χαρακτηρίζεται υδρόλυση και γίνεται σε όξινο ή βασκικό περιβάλλον, ενώ η προς τα αριστερά ονομάζεται εστεροποίηση και γίνεται σε όξινο περιβάλλον (π.χ. H2SO4). Οι αντιδράσεις αυτές είναι σε χημική ισορροπία, οπότε ανάλογα με τις συνθήκες η αντίδραση ωθείται προς τα δεξιά (υδρόλυση) ή προς τα αριστερά (εστεροποίηση). 4. Η αλογόνωση των αλκανίων. Η αλογόνωση των αλκανίων είναι μια υποκατάσταση φωτοχημική που γίνεται μέσω ριζών και που δε σταματά στη λήψη μονοπαραγώγου, αλλά συνεχίζει, με αποτέλεσμα να λαμβάνονται μίγματα προϊόντων. Π.χ. η αλογόνωση του CH4 παρουσία διάχυτου φωτός οδηγεί στις παρακάτω αντιδράσεις: [pic] 5. Η αρωματική υποκατάσταση. Είναι γνωστό ότι τα άτομα του άνθρακα του βενζολίου συνδέονται μεταξύ τους ανά δύο με τον ίδιο τρόπο που δεν είναι ούτε απλός ούτε διπλός δεσμός. Ο δεσμός αυτός είναι δηλαδή ένας ενδιάμεσος δεσμός μεταξύ απλού και διπλού δεσμού.

Η νίτρωση επιτυγχάνεται με χρήση μείγματος πυκνού ΗΝΟ3 και πυκνού Η2SO4 (οξύ νίτρωσης). Η αλογόνωση γίνεται με Χ2 παρουσία FeX3 ή ΑlX3. H σουλφούρωση γίνεται με πυκνού Η2SO4. H αλκυλίωση γίνεται με RX παρουσία AlΧ3, ενώ η ακυλίωση γίνεται με παρουσία RCOX παρουσία AlΧ3. - Polymers, από τα ελληνικά: πολλά μέρη. - Το πολυαιθυλένιο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολυμερή. Στις ΗΠΑ παρασκευάζονται 12 εκατομμύρια τόνοι το χρόνο. - Πολλές φορές για να κλείσει η αλυσίδα ο πολυμερισμός γίνεται παρουσία υπεροξειδικής ενώσεως του τύπου: R-O-O-R. R-O-O-R + λM [pic] RO-M-M…M-OR λ φορές

5.23 Η δομή του βενζολίου δεν είναι αυτή που πρότεινε ο Kekul (αριστερό σχήμα). Η δομή του βενζολίου χαρακτηρίζεται από δύο δακτυλοειδή ηλεκτρονιακά νέφη (μη εντοπισμένα) το ένα πάνω και το άλλο κάτω από το επίπεδο του δακτυλίου.

Εξ’ αιτίας αυτού ο βενζολικός δακτύλιος δίνει εύκολα αντιδράσεις υποκατάστασης και η συμπεριφορά αυτή αποτελεί τη βάση του χημικού χαρακτήρα των αρωματικών ενώσεων (αρωματικός χαρακτήρας). Παρακάτω δίνονται σχηματικά οι πιο χαρακτηριστικές αντιδράσεις υποκατάστασης του βενζολίου. Με βάση τις αντιδράσεις αυτές μπορούν να παρασκευαστούν χιλιάδες υποκατεστημένες αρωματικές ενώσεις.

[pic]