Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας 

Γλώσσα και Εθνος στη Νεοτερη Ελλάδα 

Αντώνης Λιάκος (2007) 

…Στους πιστούς, οπωσδήποτε, οπαδούς του Καταρτζή, πάντοτε με τις αποχρώσεις της κάθε ιδιοσυγκρασίας και με τους περιορισμούς των εξωτερικών όρων της ζωής, μπορεί κανείς να τοποθετήσει τον Δανιήλ Φιλιππίδη (περ.1755-1832) και τον Γρηγόριο Κωνσταντά (1758-1844). Στους δύο αυτούς οφείλουμε ένα από τα πιο σπουδαία βιβλία του ελληνικού Διαφωτισμού, τη ‘Νεωτερική Γεωγραφία’, της οποίας ένας μόνο τόμος εδημοσιεύτηκε το 1791. Το έργο, εμπνευσμένο άμεσα από τη διδασκαλία του Καταρτζή, αποτελεί, στα σημεία όσα αγγίζουν την ελληνική πραγματικότητα, μια φωτεινή έκθεση των προβλημάτων και μια θαρραλέα προβολή και υπόδειξη λύσεων. Ο ιδιόρρυθμος Φιλιππίδης ιδεάσθηκε σύμφωνα με το πνεύμα που επικρατούσε τότε στη Δύση, να εισηγηθεί τη διαμόρφωση μιας διεθνικής γλώσσας, της οποίας διατύπωσε και τους κανόνες. Ο Κωνσταντάς, αφού έλαβε μέρος στον Αγώνα, εδοκίμασε πολλές απογοητεύσεις, και, τελικά, μετά την απελευθέρωση, επέστρεψε στη στενή του πατρίδα, τις τουρκοπατημένες Μηλιές, όπου επέθανε. Ο Φιλιππίδης δεν έλαβε μέρος στον Αγώνα και πέθανε στην Τρανσυλβανία όπου ήταν εγκατεστημένος…

…Η Γεωγραφία του Κωνσταντά και του Φιλιππίδη είναι όχι μόνο από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που έβγαλε ο ελληνισμός στην Αναγέννησή του, αλλά φανερώνει συγγραφέα με εξαιρετική προσωπικότητα: βλέπει καλά, ξέρει να παρατηρεί, ξέρει να ξεχωρίζει και να τονίζει τα ουσιώδη, ενδιαφέρεται για τα ζωντανά ζητήματα, τους υλικούς όρους της ζωής, τις κοινωνικές συνθήκες της. Είναι ένα κείμενο φωτεινό, σχεδόν άξιο να συγκριθεί με το Υπόμνημα του Κοραή, και σχεδόν ισότιμο με την ‘Νομαρχία’…

Τελευταία Ενημέρωση: 16 Ιούν 2010, 10:55