ΓΝΩΜΗ «Όλα στον ήλιο, στο φως»

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ

Με απόφασή του το δικαστήριο έδωσε λύση σε πολλά από τα προβλήματα που προέκυψαν την πρώτη ημέρα της δίκης. Η πιο σημαντική απόφαση ήταν η αφαίρεση του γυάλινου χωρίσματος, που δεν επέτρεπε την εύκολη επικοινωνία των παραγόντων της δίκης με τους κατηγορουμένους

Έχω την αίσθηση ότι μία αρχική πολιτική αμηχανία, μία νομοτεχνικά ατυχής και νομοθετικά άστοχη διάταξη και μία απειρία στη διαχείριση παρόμοιων πολύπλοκων καταστάσεων έχουν προκαλέσει μια τέτοια σύγχυση στον νομικό (και μη) κόσμο που σε λίγο θα έχουμε όλοι ξεχάσει ποιος δικάζεται, γιατί δικάζεται και με ποιες διατάξεις δικάζεται. Η εθνική νίκη κατά της τρομοκρατίας κοντεύει αφενός να ξαναχωρίσει του Έλληνες σε "εθνικόφρονες" και "συνοδοιπόρους" και αφετέρου να θέσει σε επαναδιαπραγμάτευση όλες τις μέχρι σήμερα κοινά αποδεκτές δικονομικές έννοιες και διαδικασίες.

Θέμα πρώτο: "Το κλουβί". Η διαρρύθμιση των αιθουσών όπου συνεδριάζουν τα δικαστήρια καθορίζεται με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης (σύμφωνα με τον Οργανισμό Δικαστηρίων), αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι η κανονιστική αυτή πράξη μπορεί είτε να ανατρέψει την παράδοση των εδρών, των εδράνων και των χωριστών θέσεων, ούτε να εμβάλλει μέτρα ασφαλείας ή τάξης για τα οποία δεν υπάρχει ειδική εξουσιοδότηση. Ακόμη και η έκφραση "οι κατηγορούμενοι φυλάσσονται" (άρθρο 339, παρ. 2, Κ. Ποιν. Δικ.) σε καμία περίπτωση δεν παραπέμπει σε έκτακτα μέτρα εκτός νομίμων προβλέψεων.

Άλλωστε στη δίκη των πραξικοπηματιών της 21ης Απριλίου, που διεξήχθη ενώ ακόμα τα "σταγονίδια" κυκλοφορούσαν και απειλούσαν, ουδείς είχε προτείνει να μπούνε σε "κλουβί" οι αποδεδειγμένα ένοχοι κατάλυσης της Δημοκρατίας. Γιατί θα έπρεπε να διαταρασσόταν η δικονομική τάξη με τέτοιες "αστυνομικού τύπου" πρωτοβουλίες, οι οποίες μόνον επικοινωνιακά μπορούν να ερμηνευθούν; Πού βασίζονταν τα μέτρα; Λαμβάνονταν προς το συμφέρον της δημόσιας τάξης, της εθνικής ασφάλειας ή του δικαστηρίου;

Θέμα δεύτερο: Πρέπει να συμφωνήσουμε από την αρχή και επί της αρχής ότι:

α) Η έννοια του (εθνικού) δημόσιου συμφέροντος υπάγεται στη νομιμότητα και όχι στο δίκαιο της (οποιασδήποτε) ανάγκης.

β) Τα ατομικά δικαιώματα δεν απορροφώνται από το δημόσιο συμφέρον.

γ) Δεν υπάρχει εξαίρεση στους κανόνες της δίκαιης δίκης και στο τεκμήριο αθωότητας που να θεμελιώνεται στην πιθανολογούμενη "επικινδυνότητα" των κατηγορουμένων (την οποία άλλωστε μόνο το δικαστήριο μπορεί να αξιολογήσει και να διαχειριστεί δικονομικά).

δ) Μόνον κακό κάνουν στην όλη υπόθεση της αναζήτησης της ουσιαστικής αλήθειας και του επιμερισμού (συλλογικών ή εξατομικευμένων) ποινικών ευθυνών όσοι προτείνουν την τυφλή στήριξη του Κράτους αντί των εγγυήσεων τις οποίες εξασφαλίζει η έννομη τάξη που διέπει το Κράτος (Δικαίου).

Αυτές οι αρχές, όπως και άλλες που χρόνια τώρα τις θεωρούσαμε αυτονόητες, δεν αφορούν την ικανοποίηση των αιτημάτων που υποβάλλουν οι συγκεκριμένοι κατηγορούμενοι. Επιβεβαιώνουν και δικαιώνουν την αρχαία, αλλά πάντα σύγχρονη αντίληψη περί δίκης, δηλαδή την Ηλιαία (που σημαίνει "όλα στον ήλιο, στο φως"), χωρίς ενδιάμεσες παραμορφωτικές θεσμικές διαθλάσεις και επικοινωνιακούς πολιτικούς αντικατοπρισμούς. Και ευτυχώς, όλα αυτά το δικαστήριο φαίνεται ότι τα κατανόησε από την πρώτη ημέρα κι έδωσε την ορθή λύση.