Ο πάπας και τα πατατάκια "Σας κοιτάζω μέσα απ' τον καθρέφτη και είναι ένα μικρό σοκ"

Μόρια και θερμοκρασία

Στην εποχή του καταναλωτισμού και της εμπορευματοποίησης των πάντων, οι περισσότεροι δεν εκπλήσσονται -ή καλύτερα θεωρούν ως δεδομένο- το γεγονός ότι ακόμη και οι θρησκείες, οι χώροι λατρείας, τα θεωρούμενα ως άγια πρόσωπα γίνονται αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.

ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ

Η συνεχής, άτακτη κίνηση των μορίων συνδέεται στενά με τη θερμοκρασία του σώματος. Σταυροί, εικονίσματα, φυλαχτά, αγάλματα αγίων πωλούνται σε ειδικά καταστήματα ή πάγκους έξω από καθεδρικούς ναούς -ή ακόμη και στους προθαλάμους τους- σε μέρη όπως η Ιερουσαλήμ, το Βατικανό, ή η Τήνος.

Η περίοδος ανάμεσα στο 1937 και το 1945 είναι η πλέον ανεξερεύνητη ως προς το έργο του Νικόλαου Κάλας.

Πράγματι, αν θερμάνουμε ένα δοχείο που κλείνει αεροστεγώς με έμβολο, παρατηρούμε ότι το έμβολο κινείται προς τα έξω. "Ιερές" πανηγύρεις οργανώνονται στις γιορτές των αγίων.

Ο κρίκος που έλειπε, για να ολοκληρωθεί το παζλ του ποιητικού έργου του Κάλας, συμπληρώνεται τώρα με τη δημοσίευση, για πρώτη φορά, δεκαέξι ποιημάτων γραμμένων στα γαλλικά.

Μπορούμε, να υποθέσουμε ότι όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του αέρα που βρίσκεται εγκλωβισμένος μέσα στο δοχείο, τόσο εντονότερη γίνεται η άτακτη κίνηση των μορίων του (Εικ. 2.14). Πρόκειται, βεβαίως, για ένα έθιμο που δεν ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια, όμως η άκρατη ροπή του σύγχρονου ανθρώπου προς την κατανάλωση γίνεται αιτία για την όλο και μεγαλύτερη εξάπλωσή του και μάλιστα με τα νέα μέσα του μάρκετιγκ.

Στο βιβλίο των Εκδόσεων Ύψιλον που αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα, περιέχονται τα ποιήματα στα γαλλικά και στην ελληνική τους μετάφραση, ενώ δημοσιεύονται και οι επιστολές που αντάλλαξε ο Κάλας με τον σπουδαίο Αμερικανό ποιητή Ουίλιαμ Κάρλος Ουίλιαμς.

Οι συγκρούσεις των μορίων με το έμβολο, γίνονται σφοδρότερες, με αποτέλεσμα να ωθείται προς τα έξω.

Τώρα, ναοί-σύμβολα, όπως ο καθεδρικός του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο, επιβάλλουν την πληρωμή εισιτηρίου στους πιστούς, ή απλώς περίεργους, που θέλουν να επισκεφθούν το ναό σε ώρες κατά τις οποίες δεν τελείται λειτουργία. Ο τελευταίος είχε υποδεχθεί πολύ θερμά τον Κάλας, όταν εκείνος έφθασε το 1940 στην Αμερική και μετέφρασε μερικά από τα "γαλλικά" ποιήματα του Κάλας στα αγγλικά.

Όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία ενός σώματος, τόσο περισσότερη κινητική ενέργεια έχουν τα μόρια του λόγω της άτακτης κίνησης τους.

Και πρόσωπα-σύμβολα, όπως ο πάπας, αποκτούν χορηγούς, όσο και αν αυτό ακούγεται απίστευτο. Αντίγραφα και προσχέδια των ποιημάτων και της αλληλογραφίας υπάρχουν πλέον στο αρχείο Laursen που φιλοξενείται στο Δανικό Ινστιτούτο Αθηνών, ωστόσο οι επιμελητές και μεταφραστές του υλικού, Σπήλιος Αργυρόπουλος και Βασιλική Κολοκοτρώνη, διένυσαν μια πολύ περιπετειώδη διαδρομή για να βρουν τα πρωτότυπα κείμενα.

Εικόνα 2.13 Σχηματική παράσταση μορίων Τα μόρια των αερίων κινούνται ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση, των υγρών γλιστράνε το ένα πάνω στο άλλο, ενώ των στερεών κατέχουν συγκεκριμένες θέσεις. *Για να αντιληφθούμε τον κόσμο των μορίων θα πρέπει να μεγεθύνουμε το υλικό κατά ένα εκατομμύριο φορές

Στο Μεξικό, όπου ο ποντίφικας θα πραγματοποιήσει το πολλοστό ταξίδι του στο εξωτερικό, από τις 22 ως τις 26 Ιανουαρίου, η καθολική εκκλησία ανέθεσε την προβολή του γεγονότος σε χορηγούς, ώστε να καλυφθούν τα έξοδα που αναμένεται να φθάσουν το 1,2 εκατομμύριο δολάρια (περίπου 330 εκατομμύρια δραχμές).

Τα "δεκαέξι γαλλικά ποιήματα" και η αλληλογραφία εντοπίστηκαν στη Βιβλιοθήκη Μπάινεκε του Πανεπιστημίου Γέιλ, όπου κατατέθηκαν λίγο μετά το 1970 από τον φιλόλογο Τζον Θέρλγουολ, στον οποίο τα είχε εμπιστευτεί ο Ουίλιαμς για περαιτέρω αξιοποίησή τους.

Εικόνα 2.14 Όταν η θερμοκρασία του αέρα αυξάνεται τα μόρια κινούνται εντονότερα και ωθούν το έμβολο προς τα επάνω.

Έτσι, οι αφίσες του πάπα, που κοσμούν αυτές τις μέρες την Πόλη του Μεξικού, συνοδεύονται από τους λογότυπους γνωστών εταιρειών, πατατάκια φέρουν τη φωτογραφία του στα -"συλλεκτικά", όπως χαρακτηρίζονται- σακουλάκια τους, ενώ συνολικά 25 επιχειρήσεις, από τράπεζες έως αεροπορικές εταιρείες, συμμετέχουν στην πρωτοφανή αυτή διαφημιστική εκστρατεία. Ο Ουίλιαμς, ένας ποιητής που στην αρχή επηρεάστηκε από τον Έζρα Πάουντ και, που αργότερα, παρουσίασε στο κοινό τον Άλεν Γκίνσμπεργκ, γράφοντας την εισαγωγή στην πρώτη ποιητική του συλλογή, δήλωνε θαυμαστής του Νικόλαου Κάλας:

Εικόνα 2.15 Η θερμοκρασία του νερού αυξάνεται και του σιδερένιου κυλίνδρου ελαττώνεται.

Για την επίσκεψη, την τέταρτη του πάπα στην αμερικανική χώρα, έχουν κοπεί και αναμνηστικά χρυσά κέρματα. "Αγαπητέ Κάλας. Η ιδιωτική εταιρεία παροχής υπηρεσιών ασφαλείας που ανέλαβε να τα μεταφέρει, διαφημίζει επίσης, με περισσή υπερηφάνεια, το κατόρθωμά της, με ολοσέλιδες καταχωρήσεις στις εφημερίδες. Μόλις τώρα τελείωσα την πρώτη ανάγνωση όλων των ποιημάτων.

Η υπερβολή του γεγονότος έχει δώσει αφορμή για επικρίσεις σε αρθρογράφους και κοινωνικούς φορείς.

Με εκπλήσσουν με τον άκρως προσωπικό κι ενδοσκοπικό τους χαρακτήρα.

Ένας σκιτσογράφος, μάλιστα, παρουσιάζει τον αρχιεπίσκοπο της μεξικανικής πρωτεύουσας να κρατάει ένα σακουλάκι από τα επίμαχα πατατάκια και να λέει: "νομίζετε ότι ο πάπας θα έκανε όλον αυτό το δρόμο αν δεν είχαν τόσο ωραία γεύση;

Δεν το περίμενα.

". Τα μάλλον ασεβή αυτά φαινόμενα, η παρουσία τουριστών με φωτογραφικές μηχανές και αθλητικά καπέλα σε χώρους λατρείας, η καταβολή αντιτίμου για την είσοδο σε ναούς, μας παραπέμπουν στα λόγια του Ιησού Χριστού, ο οποίος, στο μοναδικό καταγεγραμμένο ξέσπασμα οργής Του, έδιωξε τους εμπόρους από το ναό του Σολομώντα με τα λόγια: "μετατρέψατε τον οίκο του Πατρός μου εις οίκον εμπορίου".

Τέλος πάντων, συνήλθα από την έκπληξη κι αρχίζω να τα βλέπω ως αντικείμενα (…). Τώρα σας κοιτάζω μέσα απ' τον καθρέφτη και είναι ένα μικρό σοκ".