Τι πρέπει να αλλάξει στο πολιτικό σύστημα

«ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ»

Μάθημα 3.3 Συμβολική Γλώσσα

Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, οι παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες της χώρας απαιτούν τολμηρότερα βήματα

Σύγχρονο ελληνικό διήγημα

Σκοπός του μαθήματος

Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ*

Το περιοδικό συμπλήρωσε σ' αυτό το τεύχος τη χαρτογράφηση του νεοελληνικού διηγήματος, δημοσιεύοντας άλλα 25 ανέκδοτα κείμενα μικρής φόρμας. Ήταν επαρκής η επιλογή; Έγιναν σωστές επιλογές; Αναμένονται (;) κρίσεις

Σκοπός του μαθήματος αυτού είναι να περιγράψει τον προγραμματισμό ενός υπολογιστή σε συμβολική γλώσσα.

Η συνταγματική αναθεώρηση που πραγματοποιήθηκε το 2001 ισχυροποίησε τις συνταγματικές πτυχές που αναφέρονται στη διαφάνεια του πολιτικού συστήματος και την ενδυνάμωση του κοινοβουλίου.

ΚΩΣΤΑΣ ΡΕΣΒΑΝΗΣ

Ταυτόχρονα υιοθετήθηκαν διατάξεις που προστατεύουν καλύτερα τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών από τις απειλές των νέων τεχνολογιών.

Στο προηγούμενο τεύχος το περιοδικό ξεκίνησε και σ' αυτό το τεύχος συμπληρώνει το αφιέρωμά του στο νεοελληνικό διήγημα, δημοσιεύοντας είκοσι πέντε ανέκδοτα κείμενα μικρής φόρμας.

Είναι βέβαιο, όμως, πως τόσο η πολιτική συγκυρία όσο και η έλλειψη ειλικρινούς διαλόγου μεταξύ των κομμάτων δεν επέτρεψαν ευρύτερες ριζοσπαστικές αλλαγές που θα οδηγούσαν στην παραγωγικότερη προσαρμογή της χώρας μας στα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα, στη δραστικότερη έκφραση των νέων κοινωνικών ρευμάτων μέσα στους πολιτικούς θεσμούς, στον αμεσότερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της πολιτικής, οικονομικής και διοικητικής εξουσίας από τους πολίτες.

Το περιοδικό με φιλότιμη προσπάθεια και έγνοια για την αποτύπωση του διηγηματογραφικού ελληνικού τοπίου επέλεξε και δημοσίευσε τα συγκεκριμένα κείμενα, επιχειρώντας και «να καταδείξει τον χαρακτήρα και την εισφορά του διηγήματος στη νεοελληνική γραμματεία».

Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, οι παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες της χώρας απαιτούν τολμηρότερα βήματα.

Έκανε σωστές επιλογές;

Είναι ανάγκη το πολιτικό σύστημα να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα, με μεγαλύτερη διαφάνεια και ουσιαστικότερες δυνατότητες ελέγχου της εξουσίας από τους πολίτες.

Αποτύπωσε αυτό που επεδίωκε;

Είναι ανάγκη να απελευθερώσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας από θεσμικά, πολιτικά και γραφειοκρατικά δεσμά, που άλλα χτίστηκαν στο μακρινό παρελθόν και άλλα στο πρόσφατο.

Ας μελετήσουν τα τεύχη και ας σχολιάσουν οι κριτικοί λογοτεχνίας, καθώς έχουν την πλήρη εποπτεία του χώρου.

Είναι ανάγκη οι κυρίαρχες πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά ελίτ να κατανοήσουν ότι τα κεκτημένα τους, που άλλοτε μπορεί να έδρασαν προωθητικά για τη χώρα και συνεκτικά για την κοινωνία, σήμερα αποτελούν τροχοπέδη στην πρόοδο.

Σ' αυτό το τεύχος δημοσιεύουν διηγήματα οι Τηλέμαχος Αλαβέρας, Τάτσης Αποστολίδης, Αλέξ. Ασωνίτης, Μηνάς Βιντιάδης, Κώστας Βρεττάκος, Σούλα Δρακοπούλου, Νίκος Καββαδίας, Γιώργος Κάτος, Κώστας Κατσουλάρης, Παντελής Κοντογιάννης, Αχιλλέας Κυριακίδης, Γιώργος Μανιώτης, Πρόδρομος Μάρκογλου, Κώστας Μουρσελάς, Σοφία Νικολαΐδου, Μανόλης και Γιώργος Ξεζάκης (ένα κείμενο), Νίκος Παναγιωτόπουλος, Λάκης Παπαστάθης, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Αλέξης Σταμάτης, Περικλής Σφυρίδης, Βασίλης Τσιαμπούσης, Νίκη Χατζηδημητρίου και Τάσος Χατζητάτσης.

Το σύγχρονο κράτος πρέπει να ενισχύσει τον εποπτικό και ελεγκτικό του ρόλο.

Εκτός αφιερώματος:

Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ενισχυθούν οι μηχανισμοί και οι δυνατότητες ελέγχου της κοινωνίας πάνω σε αυτό.

Θα πρότεινα να διαβαστεί το κείμενο του Πολ Όστερ, όχι τόσο για την περιγραφή του αμερικανικού τρόπου σκέψης και ζωής όσο για την απλότητα, την αμεσότητα της γραφής.

Το κράτος πρέπει να σταματήσει να αποκεντρώνεται και να χτίσει επιτέλους τη νέα αποκεντρωμένη δομή του.

Θέμα του οι homeless, οι άστεγοι, οι πολίτες της Νέας Υόρκης που (προσπαθούν να) ζουν μέσα στα χαρτοκιβώτια.

Το κεντρικό κράτος πρέπει να παραχωρήσει στην νέα περιφερειακή και τοπική δομή, την αναπτυξιακή εκπαιδευτική και κοινωνική του δραστηριότητα.

Ένα απόσπασμα:

Οι νέοι πολιτικοί, παραγωγικοί και εκπαιδευτικοί θεσμοί πρέπει να ενσωματώνονται δυναμικά στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές δομές.

«Ένας άνθρωπος δεν ζει μέσα σε χαρτοκιβώτιο διότι το επιθυμεί.

Να βοηθούν κάθε πολίτη και την κοινωνία στο σύνολό της να αξιοποιούν τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και ευημερία.

Μπορεί να έχει ψυχικά προβλήματα, μπορεί να είναι τοξικομανής ή αλκοολικός, αλλά δεν ζει στο κιβώτιο επειδή πάσχει απ' αυτά.

Ειδικότερα πρέπει να υπάρξουν αλλαγές που θα ενισχύουν:

Μου έχει τύχει να γνωρίσω δεκάδες τρελών και πολλοί από αυτούς ζουν σε ωραιότατα σπίτια.

α) Τον ουσιαστικότερο έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας και το πόθεν έσχες κάθε αξιωματούχου που διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα και εξουσία.

Δείξτε μου ένα οποιοδήποτε βιβλίο που να αποδεικνύει ότι ένας αλκοολικός είναι καταδικασμένος να κοιμάται στο πεζοδρόμιο.

β) Την αντικειμενική και πολυφωνική ενημέρωση τόσο από τα κρατικά όσο και από τα ιδιωτικά ΜΜΕ.

Υπάρχουν άλλοι τόσοι τους οποίους μεταφέρουν στην πόλη αυτοκίνητα που οδηγούν σοφέρ με μαύρο καπέλο.

γ) Την ενίσχυση του ελεγκτικού αλλά και του νομοθετικού ρόλου του κοινοβουλίου και κάθε βουλευτή.

Όχι, δεν βρισκόμαστε μπρος σε μια σχέση αίτιο-αποτέλεσμα.

Δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να επιλέγει τα θέματα στα οποία θα ελέγχεται από την αντιπολίτευση.

Ζει κανείς σ' ένα χαρτοκιβώτιο διότι δεν μπορεί να πληρώσει για μια κατοικία.

Δεν μπορεί να ανατρέπει βασικές παραδοχές του προϋπολογισμού, που είναι και το σημαντικότερο νομοθέτημα, χωρίς έλεγχο και έγκριση της Βουλής.

Δύσκολοι καιροί για τους φτωχούς.

δ) Τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στη λειτουργία και τη στελέχωση του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Έχουμε μπει σε μια περίοδο μεγάλης αφθονίας, αλλά ενώ τρέχουμε ολοταχώς στον αυτοκινητόδρομο του όλο και πιο ιλιγγιώδους κέρδους, λησμονάμε ότι ένας απίστευτος αριθμός ανθρωπίνων όντων γκρεμίζεται κατά μήκος του δρόμου.

ε) Τον ουσιαστικό έλεγχο της Βουλής στα μεγάλα δημόσια έργα και προμήθειες, ειδικότερα στο χώρο των αμυντικών εξοπλισμών.

Η αφθονία παράγει φτώχια.

στ) Τον επανακαθορισμό της σχέσης του κράτους με την εκκλησία, για να απελευθερωθούν και οι δύο προς όφελος της κοινωνίας.

Είναι η κρυφή εξίσωση της οικονομίας της αγοράς».

ζ) Τις ριζοσπαστικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, για να αποτελέσει το μοχλό της μορφωτικής, πολιτιστικής και παραγωγικής αναγέννησης της χώρας.

Με ενδιαφέρον διάβασα τη συζήτηση του Κώστα Μαυρουδή και του Τάσου Γουδέλη με τον μεταφραστή - και όχι μόνο - Ανταίο Χρυσοστομίδη, ο οποίος και αφόρισε:

η) Την αλλαγή του διοικητικού και αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας.

«Ακόμα και μεταξύ των συγγραφέων μας, ελάχιστοι είναι οι διανοούμενοι.

Να χτίσουμε την πολυπολική αναπτυξιακά και διοικητικά Ελλάδα, την Ελλάδα των περιφερειών.

Το ίδιο θα έλεγα και για πολλούς άλλους παράγοντες της λεγόμενης πνευματικής μας ζωής, των πανεπιστημίων συμπεριλαμβανομένων».

Μόνον έτσι θα γνωρίσει την ισόρροπη ανάπτυξη όλη η χώρα και θα αποκτήσει ισχυρότερη θέση στην νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική.

«ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ»

«… Κι όπου τη ρίξει τη μαθιά, σύρριγος και τρομάρα»

Είναι η δεύτερη χρονιά που δέχομαι με χαρά τον τόμο (11ος) της περιοδικής έκδοσης του Λογοτεχνικού Συνδέσμου Ηρακλείου. Πενήντα πέντε γράφοντες, οι περισσότεροι στην κοινή νεοελληνική γλώσσα, άλλοι στην κρητική ντοπιολαλιά. Διηγήματα, ποιήματα, αφηγήματα, κείμενα ιστορικά, λαογραφικά, επεξεργασμένα και σχολιασμένα ιστορικά ντοκουμέντα γεμίζουν τις 350 σελίδες του τόμου, δίνοντας εν πολλοίς το στίγμα της σημερινής κρητικής λογοτεχνίας και της ιστορικής - λαογραφικής έρευνας. Δεν είναι όλα τα κείμενα της ίδιας εμβέλειας - και πώς θα μπορούσαν να είναι; Πάντως, αποτελούν ένα αποτύπωμα της κρητικής παραγωγής στους τομείς που προανέφερα. Δηλώνοντας τη μεγάλη μου αγάπη για την κρητική ντοπιολαλιά, θα ήθελα να αναδημοσιεύσω την αρχή του πεντασέλιδου ποιήματος «Ήτονε νύχτα φεγγαριού…» (όλο σε δεκαπεντασύλλαβο) της Ρένας Κτιστάκη. Πόσο συχνά, μας ταράζει τόσο πολύ μια εικόνα φτιαγμένη με λέξεις;

«Ήτονε νύχτα φεγγαριού, λίγο πριχού να φέξει, / σα βγήκε ο Χάρος στα στενά τα καστρινά σοκάκια. / Ασούσουμος κι αγέλαστος με το σπαθί στη μέση / με φορεσά του χαλασμού, μαύρη κι αραχνιασμένη. / Η γι-αναπνιά ντου σφυριχτή, θανατικό μυρίζει / κι η στεγνωμένη ντου καρδιά πένθιμο χτύπο βγάνει. / Όπου πατεί, μαργώνει η γης, βουβαίνουνται τα ζούδια / κι όπου τη ρίξει τη μαθιά, σύρριγος και τρομάρα. / Σ' ένα πορτάκι χαμηλό 'κουμπά στην παραστάδα / και με την κοκκαλιάρικη μακρονυχάτη χέρα, / σκοτεινιασμένος πολεμά το τζεμπερέ να βγάλει, / να μπει να πάρει μια ψυχή που 'χει σημαδεμένη».

Να σημειώσω ακόμα το απολαυστικό θέμα «Διδασκάλων, γονέων και μαθητών αμαρτήματα και παράπονα», με πλούσιο υλικό από το Αρχείο Δημογεροντίας Ηρακλείου (τέλη 19ου αιώνα) και το ταξιδιωτικό - ιστορικό καλογραμμένο κείμενο «Κακόμοιρο Ντάργουϊν» του συναδέλφου Νίκου Ε. Μαρκάκη.

«NATIONAL GEOGRAPHIC»

Ταξίδι στην εποχή των δεινοσαύρων

Πειραματίζονται με ζωντανούς αλιγάτορες. Δουλεύουν με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ταξιδεύουν στις τέσσερις γωνιές της γης. Επικαλούνται τις γνώσεις της ανατομίας, της κυτταρικής βιολογίας, της ιατροδικαστικής. Γυρίζουν δεκάδες εκατομμύρια χρόνια πίσω, με ένα στόχο: Να αναπαραστήσουν τις μορφές, τη ζωή, τις συνήθειες αλλά και να βρουν τις αιτίες της εξαφάνισης των δεινοσαύρων. Το περιοδικό μας προσκαλεί σ' ένα γοητευτικό ταξίδι γνωριμίας με τα τεράστια ζώα που κάποτε κυριαρχούσαν σ' αυτόν τον πλανήτη.

Πόσο κοντά στις βέβαιες απαντήσεις για τους δεινόσαυρους βρίσκονται οι επιστήμονες; Ο επίλογος αυτού του γοητευτικού κειμένου δίνει το στίγμα:

«… Αυτά που δεν ξέρουμε για τους δεινόσαυρους είναι πολύ περισσότερα από αυτά που ξέρουμε. Όποια κι αν είναι τα εργαλεία της (…) η επιστήμη αυτή είναι νέα και εξελισσόμενη. Και για την ακρίβεια, μόλις που έχουμε ξύσει την επιφάνεια».

Το Ν.G. όμως, εκτός από την πλούσια ύλη του κάνει από αυτό το τεύχος μια σπουδαία προσφορά: Τους 12 μεγάλους χάρτες για τη νέα Ευρώπη, με πολλά στοιχεία και αλφαβητικό ευρετήριο. Ο πρώτος χάρτης περιλαμβάνει την Ιταλία, τη Μάλτα, την Κροατία, τη Σλοβενία και την Ελβετία. Και επιπλέον σ' αυτό το τεύχος, ένθετος χάρτης των Δυτικών Ινδιών!

«ΔΙΑΒΑΖΩ»

Καββαδίας

Αισθητά βελτιωμένο σε πολλούς τομείς και αυτό το τεύχος: Δουλεμένα κείμενα, καλύτερη οργάνωση ύλης, προσεκτικότερη σελιδοποίηση. Το αφιέρωμα στον Νίκο Καββαδία, πλούσιο σε στοιχεία, διαβάζεται ευχάριστα και αρχειοθετείται. Για τον «Μαραμπού» υπογράφουν κείμενα ο Φίλιππος Φιλίππου, ο Γιώργος Ζεβελάκης, ο Θανάσης Βαλτινός, ο Δημήτρης Καλοκύρης, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Βασίλης Σπεράντζας, ο Γεράσιμος Α. Ρηγάτος και ο Γιώργος Τράπαλης.

Μια απορία: ο έγκυρος Αλέξης Ζήρας στεγάζει το άρθρο του κάτω από τη ρουμπρίκα «χωρίς λογοκρισία». Δεν είναι μόνο η μεγαλοστομία που ενοχλεί, αλλά και η εξ αντιδιαστολής αδικία προς τους υπόλοιπους γράφοντες. (Ο Ζήρας ασκεί κριτική σε θέματα εκτός του χώρου των βιβλίων. Πιθανόν έτσι ερμηνεύθηκε το «εύρημα», αλλά βεβαίως το στερεότυπο «λογοκρισία» σίγουρα παραπέμπει στα γνωστά…)

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

* «ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ»: Δ. Αιγηνίτου 34, Αθήνα - 11528, τηλ. 210-7245.553.

* «ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ»: Τ.Θ. 1163, Ηράκλειο Κρήτης - 71100, πλατ. Δασκαλογιάννη, τηλ. 2810-236.661.

* «NATIONAL GEOGRAPHIC»: Χρήστου Λαδά 2, Αθήνα - 10237, τηλ.: 210-3333.456.

* «ΔΙΑΒΑΖΩ»: Α. Μεταξά 26, Αθήνα - 10681, τηλ. 210-3301.313.