ΑLMA:

ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ

Κείμενο 4 [Έπλασε μέσα του ένα τοπίο…]

Ιαματικός τουρισμός

Ψυχοπαθολογία των εκβιασμών

Απ' όλα τα χρόνια στο σχολείο κι απ' όλα τα συμβάντα, ένα πράγμα σημάδεψε το Στάθη για όλη του τη ζωή: μια εκδρομή που τους πήγε η δασκάλα στο ρέμα του Κηφισού.

Με το πηλοθεραπευτήριο της Πικρολίμνης συνεργάζεται το γραφείο οικοπεριηγήσεων και υπαιθρίων δραστηριοτήτων "Alma", στο πλαίσιο των προγραμμάτων ιαματικού τουρισμού.

Η κουλτούρα των εκβιασμών και οι νοσηρές επιπτώσεις της

Εκεί που περνάει σήμερα η Εθνική οδός, κυλούσε το ποτάμι ανάμεσα στις καλαμιές, στις λεύκες, στα πλατάνια.

Ειδικότερα, στην Ξυλοκεράτια Κιλκίς βρίσκεται το πρώτο οργανωμένο Κέντρο πηλοθεραπείας στα Βαλκάνια.

ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΑΛΙΚΟΓΛΟΥ

Στις όχθες του καλλιεργούσανε περιβόλια και παραδίπλα υπήρχε ένα εγκαταλελειμμένο μπαρουτάδικο που έμοιαζε με κάστρο.

Εκτός από την πηλοθεραπεία, που δρα θεραπευτικά σε διάφορες ασθένειες, το κέντρο αποτελεί ένα άρτια εξοπλισμένο χώρο αναψυχής, με υδρομασάζ, σάουνα, φυσιοθεραπεία, μασάζ, γυμναστήριο και γήπεδο ιππασίας.

Εκβιασμοί, εκβιαστές κι εκβιαζόμενοι.

Ανέβαιναν τ' αγόρια απ' τη μισογκρεμισμένη σκάλα σ' έναν εξώστη χωρίς στηθαίο και πηδούσαν αλαλάζοντας στην άμμο του ποταμού.

Τα λεωφορεία για το πηλοθεραπευτήριο αναχωρούν από τον Λευκό Πύργο κάθε Σάββατο πρωί, στις εννέα, και κάθε Τετάρτη, στις τρεις το μεσημέρι.

Καθημερινοί βομβαρδισμοί αληθινών και λιγότερο αληθινών, κατασκευασμένων και λιγότερο κατασκευασμένων ειδήσεων. Κάποια στιγμή η δασκάλα τούς ζήτησε να κάνουν ησυχία. Η υπερβολή ντυμένη τον μανδύα της αθωότητας συμπαρίσταται στα δρώμενα. Το ρέμα ήταν κατοικία και πέρασμα πουλιών.

Πρόσωπα, πεδία και τόποι υποψήφια για εκβιασμό πληθαίνουν μέρα με τη μέρα είτε στην πραγματικότητα είτε στο συλλογικό φαντασιακό.

Εκείνη την ώρα περνούσε ένα κοπάδι χελιδόνια.

Προς μεγάλη βέβαια αγαλλίαση ορισμένων καναλιών, που με τη γνωστή ευκολία τους ελαφραίνουν ένα ακραία παθολογικό κοινωνικό φαινόμενο, μετατρέποντάς το σε φαντασμαγορικό σίριαλ, ισάξιο μιας φάρμας ή ενός fame story.

Τα παιδιά προσπαθούσαν να τα μετρήσουν.

Ο πολίτης-τηλεθεατής τελεί σε σύγχυση.

"Αυτά, αν προσέξετε, είναι πιο σπαθάτα.

Ποια είναι η αλήθεια;

Είναι πετροχελίδονα", είπε η δασκάλα, "αλλά σωπάστε ν' ακούσουμε τ' αηδόνια".

Ποιο το ψεύδος;

Καθίσανε κάτω από μια μεγάλη μουριά κι αφού ακούσανε το κελάηδημα, η κυρία Σουμέλα άρχισε να τους μιλάει για το χωριό της.

Κι ένα διαταρακτικό ερώτημα υφέρπει: "Κι αν είναι όλοι ψεύτες, κι αν όπως στο Rosemary's Baby είναι όλοι, μα όλοι, μπλεγμένοι;".

"Ένα ρέμα με πλατάνια, καληώρα σαν κι αυτό, ξεκινάει απ' το βουνό και καταλήγει στη θάλασσα.

Μια τέτοια στάση γενικευμένης και αδιάκριτης δυσπιστίας βολεύει πρωτίστως τους ίδιους τους απατεώνες και τους ψεύτες.

Κολυμπάς κι ακούς τ' αηδόνια να κελαηδούν".

Μια τέτοια στάση όμως αφυδατώνει και την αξιοπιστία των υπολοίπων.

"Μονάχα στον Παράδεισο μπορεί κανείς να κολυμπάει στη θάλασσα και ν' ακούει τ' αηδόνια", σκεφτότανε ο Στάθης.

Ακόμα χειρότερο:

Κι απ' την αφήγηση αυτή έπλασε μέσα του ένα τοπίο που δεν ήταν του κόσμου ετούτου και που θα τον ακολουθούσε παντοτινά.

Μια τέτοια στάση υπονομεύει την αξιοπιστία της ίδιας της έννοιας της αξιοπιστίας, έτσι καθώς τίποτε, μα τίποτε, δεν αφήνει όρθιο στη θέση του. Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη, Σαν το μετάξι, εκδ. Καστανιώτη, 1996

Περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε αξίζει σήμερα να αντισταθούμε στο αξίωμα "μαύροι σκύλοι, άσπροι σκύλοι, όλοι οι σκύλοι μια γενιά". Ερωτήσεις κατανόησης Η αποδοχή ενός τέτοιου αξιώματος ροκανίζει τα θεμέλια του ίδιου του κοινωνικού ιστού. 1. Πώς περιγράφει η συγγραφέας τόσο το τοπίο στο ρέμα του Κηφισού όσο και τη συμπεριφορά των μαθητών; Tout va - Anything goes. 2. Πώς επηρέασε η αφήγηση της δασκάλας (της κυρίας Σουμέλας) τη φαντασία του Στάθη;

Η κοινωνική συμβίωση μεταμορφώνεται σε μια παράδοξα άναρχη και αυθαίρετη ρουλέτα. Ο βασικός κανόνας καταργείται. Ο κρουπιέρης δεν αναγγέλλει την κρίσιμη στιγμή "rien ne va plus". Είναι η στιγμή όπου οι παίκτες δεν δικαιούνται να ποντάρουν άλλο καθώς η μπίλια ετοιμάζεται να "πέσει" στον αριθμό. Πρόκειται για τον κανόνα του παιχνιδιού. Αποδεχόμενοι το αξίωμα "όλοι είναι ένοχοι", αποδεχόμαστε την απουσία του κανόνα. Όλα έτσι γίνονται δυνατά. Δεν υπάρχει εγγύηση κέρδους ή απώλειας. Δεν υπάρχει εγγύηση ελέγχου και εποπτείας των καταστροφικών ορμών που ελλοχεύουν μέσα μας.

Μια απενοχοποιητική ανεξέλεγκτη βία καραδοκεί και μεταμορφώνει τους πάντες σε ανελέητα ψυχοπαθητικά σκευάσματα. Οι παίκτες επιτρέπεται να ποντάρουν ακόμα και όταν η μπίλια έχει πέσει. Ένα άναρχο, δίχως κανόνες, παιχνίδι στήνεται. Να βλέπεις π.χ. την μπίλια να πέφτει στο 18 και ουδείς, μα ουδείς να σε εμποδίζει να ποντάρεις εκ των υστέρων στο 18 και να αξιώνεις τα κέρδη σου!!!

Όμως τα κέρδη αυτά είναι προϊόν κίβδηλης υφαρπαγής σε ένα δίχως κανόνες παιχνίδι. Δεν υπάρχουν κερδισμένοι στο παιχνίδι όταν πρυτανεύει η λογική "όλοι είναι ίδιοι". Είναι ένα άτιμο παιχνίδι.

Με πρώτο θύμα το ίδιο το παιχνίδι. Δημοκρατία. Αξιοπιστία. Δημόσιος βίος. Κοινωνικός ιστός. Όπως κι αν ονοματίσεις το διακύβευμα, το διακύβευμα το ίδιο είναι που πλήττεται.

Όσο για το ατομικό επίπεδο, το πλήγμα είναι ανάλογο. Η αίσθηση ότι όλοι είναι ίδιοι, η κατάργηση δηλαδή της διαφοράς, τραυματίζει θανάσιμα την ψυχική ισορροπία. Η κατάργηση της διαφοράς σημαίνει κατάργηση της έννοιας του "άλλου", με άλλα λόγια σημαίνει κατάργηση της έννοιας της ετερότητας. Δίχως ετερότητα όμως δεν υπάρχει και ταυτότητα.

Το άτομο έτσι πλήττεται ως προς τις συντεταγμένες της ίδια της ταυτότητάς του. Καλλιεργείται μια εξαιρετικά διαταρακτική σύγχυση. Ψυχοπαθητικές συμπεριφορές, αναλγησία, εγωκεντρισμός, προσήλωση ψυχαναγκαστική στο παρόν, κατάργηση της μνήμης και του παρελθόντος, αδυναμία προβολής στο μέλλον, πάσης φύσεως συνεχείς εκτονωτικές συμπεριφορές, επιθετικότητα, βία, ένδον και έξω στρεφόμενη βία. Ιδού ορισμένες από τις καταστροφικές για την ψυχική υγεία επιπτώσεις. Μια κοινωνία ψυχοπαθητικών ή παλινδρομημένων ατόμων - να είναι αυτή η κοινωνία που ονειρευόμαστε;

Με κάθε τρόπο αξίζει κανείς να αντισταθεί.

Δεν είναι όλοι ίδιοι. Η διαφορά είναι εκείνη που θα μας σώσει. Περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε τη χρειαζόμαστε. Διαυγείς διαδικασίες κάθαρσης και τιμωρία. Σαφής, ορατή, γρήγορη τιμωρία των ενόχων. Όχι, δεν είναι όλοι ένοχοι. Παραδειγματική τιμωρία και κάθαρση θα ξαναφέρει την πρωταρχική σημασία του κανόνα στο παιχνίδι.

Όσο ποτέ άλλοτε, ο αναστοχασμός της ζωτικής σημασίας ενός τέτοιου κανόνα μάς είναι τώρα αναγκαίος.