ΓΚΟΡΑΝ ΠΕΡΣΟΝ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3 - 7

Μέχρι τώρα στις Βρυξέλλες είχαν συνηθίσει να ακούν επικρίσεις κυρίως από τους Βρετανούς.

Το κυπριακό πείραμα

Ο C 12/6 είναι ένα ραδιενεργό ισότοπο, που έχει χρόνο ημιζωής 5730 χρόνια. Αίφνης, στη χωρία των ευρω-επικριτών προσχώρησε και ο Σουηδός πρωθυπουργός, Γκόραν Πέρσον.

Θα μπορέσει η κοινή ευρωπαϊκή προοπτική να γίνει αποδεκτή στην Κύπρο;

Αν αρχικά σε ένα δείγμα υπήρχαν 1600 πυρήνες, πόσοι θα απέμεναν αδιάσπαστοι μετά από 22920 χρόνια; Μάλιστα, οι αιτιάσεις του για "έλλειψη διαφάνειας" στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή "πλήγωσαν" τον πρόεδρό της, Ζακ Σαντερ.

ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ

ΛΥΣΗ Όπως αποκαλύπτει στο χθεσινό φύλλο της η σουηδική εφημερίδα "DAGENS NYHETER", ο Ζακ Σαντέρ αισθάνθηκε την ανάγκη να απαντήσει με προσωπική επιστολή του, στις αιτιάσεις του Σουηδού πρωθυπουργού. Με την έναρξη του 2003, η σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης υψώθηκε στα δημόσια κτίρια της ελεύθερης Λευκωσίας. Αφού μετά από 5730 χρόνια απομένουν οι μισοί πυρήνες, δηλαδή 800, μετά από άλλα 5730 χρόνια απομένουν 400 και τέλος σε 4 ημιζωές (22920 χρόνια) απομένουν 100 πυρήνες. "Έχω πράγματι την αίσθηση ότι οι δηλώσεις σας, που έγιναν χωρίς προηγούμενη διασταύρωση των στοιχείων από τα αμέσως ενδιαφερόμενα μέρη, έχουν πληγώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ίδια περίπου ώρα η ίδια σημαία ανέμιζε στα χέρια των διαδηλωτών από την άλλη πλευρά της Πράσινης Γραμμής. Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το φαινόμενο είναι στατιστικό και ο αριθμός των 1600 πυρήνων είναι σχετικά μικρός, για να ισχύουν με ακρίβεια οι στατιστικοί νόμοι. Θα σας παρακαλούσα, πριν κάνετε αρνητικά σχόλια να απευθύνεστε προηγουμένως σε εμάς", τονίζει ο Λουξεμβούργιος πρόεδρος της Επιτροπής, ο οποίος τις μέρες αυτές βάλλεται πανταχόθεν για ατασθαλίες που αποδίδονται στους συνεργάτες του. Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που η σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατεβαίνει στον δρόμο και γίνεται μαζικό σύμβολο πολιτικών διεκδικήσεων.

Όμως, τι ήταν αυτό το οποίο "πλήγωσε" τον Σαντέρ;

Το γεγονός είναι ενδεικτικό της νέας καθοριστικής διάστασης του κυπριακού ζητήματος.

Ο Πέρσον είχε αποδοκιμάσει την περασμένη εβδομάδα, με δηλώσεις του στη σουηδική τηλεόραση, την απόλυση του Ολλανδού κοινοτικού υπαλλήλου, Πουλ Βαν Μπουίτενεν, επειδή με έκθεσή του είχε καταγγείλει σκάνδαλα και ατασθαλίες στους κόλπους της Επιτροπής.

Οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι, από διαφορετικές αφετηρίες και με διαφορετικό βηματισμό, συγκλίνουν στον κοινό ευρωπαϊκό χώρο.

Ο Ολλανδός υπάλληλος είχε συντάξει την έκθεση με δική του πρωτοβουλία και στη συνέχεια την υπέβαλε στην κοινοβουλευτική ομάδα των Πράσινων της ευρωβουλής.

Θα μπορέσει η κοινή ευρωπαϊκή προοπτική να αποτελέσει βάση μιας νέας κοινοτικής συνείδησης για τους κατοίκους της Κύπρου;

Σε "απάντηση", η Επιτροπή έπαυσε τον υπάλληλο από τα καθήκοντά του, γεγονός που έλαβε ευρύτατη δημοσιότητα στην Σουηδία. Εκ πρώτης όψεως είναι δύσκολο για τους Κυπρίους να συμπήξουν ένα κυπριακό έθνος.

Με τις αιτιάσεις του Πέρσον για έλλειψη διαφάνειας στην Επιτροπή, συντάχθηκε σύσσωμος ο σουηδικός πολιτικός κόσμος, δίνοντας σε αυτήν την, κατ' αρχήν "προσωπική", κόντρα Πέρσον-Σαντέρ, διαστάσεις αντιπαράθεσης Στοκχόλμης-Βρυξελλών.

Ιστορικά, η ανάδυση και εμπέδωση εθνικών συνειδήσεων στα τέλη του 19ου και στη διάρκεια του 20ού αιώνα χώρισε, απομάκρυνε και έθεσε σε αντιπαλότητα και ρήξη τις δύο κοινότητες. (Το γεγονός ότι οι δύο κοινότητες δεν είναι προαιώνιοι εχθροί αποδεικνύεται, μεταξύ άλλων, από τον αριθμό των μεικτών οικισμών στα μέσα του 19ου αιώνα).

Εκπρόσωπος του σοσιαλδημοκράτη Σουηδού πρωθυπουργού δήλωσε ότι "ο Γκόραν Πέρσον δεν έχει κανένα λόγο να ανακαλέσει", ενώ ο ίδιος ο πρωθυπουργός άφησε να εννοηθεί ότι δε θέλει να βάλει άλλο λάδι στη φωτιά.

Ακριβώς όμως επειδή οι εθνικές ταυτότητες καθορίζονται ιστορικά και όχι γενετικά και μάλιστα επειδή εδράζονται σε ένα πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, η αναδόμησή τους είναι ανοιχτή στη μεταβολή του ιστορικού πλαισίου.

Αυτή πάντως που αισθάνθηκε πιο άβολα από όλους είναι η Σουηδή επίτροπος, Ανίτα Γκράντιν.

Και σήμερα οι συνθήκες αλλάζουν δραστικά.

Βλέποντας το συμπατριώτη της να διαπληκτίζεται με τον προϊστάμενό της, περιορίστηκε να δηλώσει ότι οι δύο ηγέτες δε ζήτησαν τη γνώμη της…

Ο αλυτρωτισμός ανήκει στο παρελθόν και μαζί του επανακαθορίζεται ο ορίζοντας των προσδοκιών των κοινοτήτων του νησιού.

Οι εθνοτικές κοινότητες της Κύπρου καλούνται να επανατοποθετηθούν, όχι πια στον ορίζοντα των πολωτικών αντιπαραθέσεων ανάμεσα σε προστάτιδες μητέρες-πατρίδες, αλλά στο πλαίσιο ενός ενιαίου πολιτικού, οικονομικού και, αύριο, κοινωνικού χώρου. Και είναι κρίσιμο ότι από τη σκοπιά του χώρου αυτού, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κύπρος δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά ως μία οικονομική μονάδα και γεωπολιτική οντότητα.

Η Κύπρος στο μέλλον θα αποτελεί μία και μόνη ευρωπαϊκή περιφέρεια, είτε περιλαμβάνει το σύνολο των κατοίκων και του εδάφους της είτε περιοριστεί στην ελληνοκυπριακή επικράτεια. Ο τουρκοκυπριακός τομέας δεν αποτελεί βιώσιμη μονάδα υπό την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι η κυπριακή ενοποίηση θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για το σύνολο των κατοίκων του νησιού. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι Τουρκοκύπριοι καλούνται να ανατρέψουν την πολιτική του απομονωτισμού που τους καθηλώνει σε ένα ανεπιθύμητο επίπεδο ζωής. Αλλά και οι Ελληνοκύπριοι καλούνται να ξεπεράσουν ιδεολογικές προκαταλήψεις και να επιδείξουν οικονομική και ηθική γενναιοδωρία.

Ήδη, η ελληνοκυπριακή ηγεσία κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Πέρα από την πολιτειακή διαπραγμάτευση, έγινε φανερή η βούληση για άμεσο επιμερισμό στους Τουρκοκυπρίους ωφελημάτων από την ευρωπαϊκή ένταξη, αλλά και για δουλειά στο υπόβαθρο της ιδεολογίας. Για το τελευταίο είναι ιδιαίτερα ενδεικτική η επιμελής αναφορά του Γλαύκου Κληρίδη, κατά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του στις ερχόμενες προεδρικές εκλογές, στο κοινό μέλλον όχι μόνο των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, αλλά και των Λατίνων, Μαρωνιτών και Αρμενίων, δηλαδή των ολιγομελών αλλά υπαρκτών κοινοτήτων του νησιού που, μόνες αυτές, δεν ανέπτυξαν εθνικιστικά χαρακτηριστικά αλλά αυτοπροσδιορίζονται με βάση τον κυπριωτισμό τους. Υπό τις νέες συνθήκες μια νέα κοινοτική συνείδηση μπορεί να γεννηθεί στην Κύπρο. Αν θα είναι "εθνική συνείδηση" έχει περισσότερο θεωρητική παρά πρακτική σημασία. Το ζητούμενο, σε μια εποχή πολλαπλών ταυτοτήτων, είναι η δημιουργία μιας "περιφερειακής συνείδησης" ικανής να λειτουργήσει συνεκτικά για το σύνολο των Κυπρίων και να αποτελέσει την κινητήρια συνειδησιακή δύναμη για ένα συλλογικό μέλλον.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο και καταλύτης για την ανάδυση αυτής της νέας κοινοτικής κυπριακής συνείδησης. Οι νέοι πολιτικοί θεσμοί πρέπει να την υποστηρίξουν. Η ιδεολογική τροφοδότησή της θα περάσει επίσης από τον αναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης ως προς τη θεώρηση της κυπριακής ιστορίας, ανασύροντας στην επιφάνεια το κοινό προεθνικό παρελθόν του νησιού, όταν, για παράδειγμα, οι χριστιανοί και μουσουλμάνοι αγρότες του νησιού συγκατοικούσαν, συνεργάζονταν, συνεόρταζαν και εξεγείρονταν από κοινού ενάντια στους χριστιανούς και μωαμεθανούς φοροεισπράκτορες. Το παρελθόν μπορεί να νοηματοδοτηθεί ξανά για να υπηρετηθεί ένα κοινό μέλλον, που τώρα ορίζεται από τις συντεταγμένες της νέας ευρωπαϊκής πραγματικότητας.

Υπό παρόμοιους όρους και εφόσον επιδειχθεί η ανάλογη πολιτική βούληση από τα εμπλεκόμενα μέρη, μπορεί να γίνεται λόγος όχι πια για το κυπριακό πρόβλημα αλλά για το κυπριακό πείραμα. Η επιτυχία του συνιστά πρόκριμα για την εμβέλεια και την απήχηση της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης στο σύνολό της.