Ο άγνωστος αστερισμός που θα σώσει τον άνθρωπο "Διάλογος" των… τάξεων

Ακούω και μιλώ

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαπίστωση κάνει στο τελευταίο της βιβλίο η διάσημη ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγί.

Νταβός: Να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου

1. "Είναι μαθητής της Α' Γυμνασίου": Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υφίστανται ανησυχητικές ομοιότητες μεταξύ της αθηναϊκής δημοκρατίας μετά τον Περικλή, που κλυδωνιζόταν από σκάνδαλα και αντιπαραθέσεις αντιμαχόμενων φατριών και τη δύση του 20ού αιώνα, που συγκλονίζεται συνεχώς από διαφορές και κομματικούς πολέμους.

ΡΟΥΣΣΟΣ ΒΡΑΝΑΣ

Τι σημείο στίξης θα βάζατε στο τέλος της πρότασης; "Η ατμόσφαιρα ήταν πολύ διαφορετική, οπωσδήποτε", εξηγεί η Ζακλίν ντε Ρομιγί.

Πριν καλά καλά αρχίσει το Φόρουμ του Νταβός, ο διευθυντής του αισθάνθηκε την ανάγκη να αποκηρύξει την παγκοσμιοποίηση. Από την άλλη μεριά, το Φόρουμ της Βραζιλίας επανέλαβε τους φιλιππικούς του κατά του φιλελευθερισμού. Κανείς δεν περίμενε να "συγκλίνουν" έτσι τα δύο Φόρουμ, έστω και σε επίπεδο διακηρύξεων.

- Μπορείτε να διαβάσετε την ίδια πρόταση με τρεις διαφορετικούς τρόπους, ώστε στην πρώτη περίπτωση να δίνει μια πληροφορία, στην άλλη να ζητάει μια πληροφορία και στην τρίτη να εκφράζει ένα συναίσθημα; "Δεν είναι άλλωστε μόνο αυτές οι δύο στιγμές της ιστορίας, που γνώρισαν 'υποθέσεις'.

"Να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη", αυτό είναι το θέμα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ που άρχισε χθες τις εργασίες του στο Νταβός.

2. Βρείτε μια πρόταση από τα κείμενα 1 ως 7. Τα κείμενα, όμως, αυτής της εποχής έχουν αυτόν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα, που αποτελεί το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας:

Δεν είναι λίγο αργά;

Διαβάστε τη με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Προσεγγίζουν τα θέματα από την οικουμενική πλευρά τους, από εκείνη που έχει αξία για όλες τις εποχές.

Ύστερα από μια χρονιά που στιγματίστηκε από τα οικονομικά σκάνδαλα μερικών από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου που συνελήφθησαν να "μαγειρεύουν" τα λογιστικά τους βιβλία, ύστερα από την καταβαράθρωση της Γουώλ Στρητ και ενώ βρισκόμαστε σε προχωρημένη οικονομική ύφεση και στα πρόθυρα ενός ακόμη πολέμου, ο διευθυντής του Φόρουμ του Νταβός αισθάνεται την ανάγκη να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.

- Σημειώστε τι εκφράζει κάθε φορά και βάλτε το ανάλογο σημείο στίξης. Προωθούν απόλυτες αρχές, που ακόμη και σήμερα, μας καλούν να σκεφτούμε".

"Το Νταβός δεν είναι ο καθοδηγητής της παγκοσμιοποίησης", δηλώνει ο Τιερί Μαλερέ, ο διευθυντής του.

3. Στο κείμενο 6 υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά και θαυμαστικά.

Κοινή διαπίστωση αποτελεί ότι σήμερα απουσιάζει η πνευματικότητα από τον κόσμο μας, τον οποίο απασχολούν υπέρμετρα υλιστικά προβλήματα, που τον συνθλίβουν και τον μειώνουν.

"Το Φόρουμ είναι μια ουδέτερη οργάνωση".

- Νομίζετε ότι ταιριάζουν σε ένα μαθητικό κείμενο που δημοσιεύτηκε σε σχολικό περιοδικό;

Τα αρχαία κείμενα μπορούν να δώσουν και σήμερα καινούργια διδάγματα.

Άραγε πόσο ουδέτεροι μπορεί να είναι οι 2.350 επιφανέστεροι εκπρόσωποι του διεθνούς επιχειρηματικού κόσμου που μέχρι την προσεχή Τρίτη θα συζητούν για τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας στο Νταβός, αυτό το μικρό χωριό στις ελβετικές Άλπεις;

- Γιατί;

Σε κάθε εποχή τα κείμενα των μεγάλων συγγραφέων της αρχαιότητας διαβάζονται από διαφορετική οπτική γωνία, προσφέροντας κάθε φορά καινούργια στοιχεία που ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας.

Τι σημαίνουν άραγε για τον υπόλοιπο κόσμο τα ονόματα του Μπιλ Γκέιτς της Μάικροσοφτ, του Ντάγκλας Νταφτ της Κόκα Κόλα, του Νομπουγιούκι Ιντέι της Σόνι και των υπόλοιπων μεγαλοεπιχειρηματιών;

- Τι του προσθέτουν;

Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελούν τα κείμενα του Θουκυδίδη.

Μπορεί το όνομα του αριστερού προέδρου της Βραζιλίας Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα να είναι φανταχτερό, αλλά μάλλον δεν φτάνει για να αποχαρακτηρίσει μια σύνοδο που εδώ και 33 χρόνια έχει συνδεθεί με τις τύχες των προνομιούχων του πλανήτη.

- Για να απαντήσετε, σκεφτείτε τον πομπό, το δέκτη και γενικά τις συνθήκες της επικοινωνίας.

Τα κείμενα αυτά με άλλο πνεύμα διαβάστηκαν κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και με άλλο κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Άλλωστε, με τα σύννεφα του πολέμου πάνω από το Ιράκ, η συγκυρία δεν είναι καθόλου ευνοϊκή. Σε σχετική ερώτηση, η διάσημη Γαλλίδα καθηγήτρια και ακαδημαϊκός απάντησε ότι το μέλλον της Ευρώπης δεν ανήκει στη δική της αρμοδιότητα. Πολλά από τα περίπου 300 στρογγυλά τραπέζια και σεμινάρια που θα πραγματοποιηθούν στο Νταβός θα είναι αφιερωμένα στο Ιράκ, στους κινδύνους ενός πολέμου και στις συνέπειές του, στην τρομοκρατία και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Δέχθηκε όμως να απαντήσει πώς θα επιθυμούσε να διαμορφωθεί το μέλλον της γηραιάς ηπείρου. Αυτό το τελευταίο είναι και το βασικό θέμα της συνόδου, το ίδιο δύσκολο όσο και τα υπόλοιπα για να προτείνει κανείς λύσεις.

"Όλοι αυτή τη στιγμή", είπε, "ασχολούνται πολύ με το θέμα, και ιδιαίτερα οι δημοσιογράφοι, που τους έχει γίνει έμμονη ιδέα και προβλέπουν καταστάσεις.

Εν αναμονή και του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ, το Σάββατο, ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις έχουν αποκλείσει την περιοχή.

Εγώ θα ήμουν ευτυχής να γνωρίζω τι έχει συμβεί στο παρελθόν και τι συμβαίνει σήμερα.

Ο Λούλα

Σε ό,τι αφορά το μέλλον μας, άποψή μου είναι ότι πρέπει να συγκεντρώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, για να το κάνουμε καλύτερο, να βοηθήσουμε μεταδίδοντας τις ιδέες, τα ιδεώδη, τις ελπίδες, τις παραδόσεις, και μετά βλέπουμε.

Αντι-ψώνια. Νέες κάνουν τα ψώνια τους σε περίπτερο του Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε που πουλάει βιβλία και μπλουζάκια

Δεν ελέγχω τα γεγονότα, όμως όσο έχω την παραμικρή πνοή ζωής θα μεταδίδω αυτό που θεωρώ χρήσιμο για το μέλλον.

Στο Πόρτο Αλέγκρε, την πόλη που από το 1989 διοικείται από το αριστερό Εργατικό Κόμμα του Βραζιλιάνου προέδρου Λούλα, εκατό χιλιάδες άτομα αναμένεται να λάβουν μέρος στις εργασίες του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ "εναντίον του νεοφιλελευθερισμού και του πολέμου".

Προβλέψεις όμως ποτέ…".

Αυτά θα είναι τα δύο βασικά θέματα.

Υπάρχουν, όμως, άλλοι διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι σήμερα ο άνθρωπος αντιμετωπίζει ένα έργο ακόμη πιο δύσκολο από εκείνο που αντιμετώπισε με τη λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Το Φόρουμ, που βρίσκεται στην τρίτη του χρονιά, είναι μια ευκαιρία συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων για δεκάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις, κοινωνικά κινήματα και συνδικάτα από όλον τον κόσμο, που προσπαθούν να διαμορφώσουν τις ιδέες της "αντιπαγκοσμιοποίησης".

Η πραγματοποίηση του έργου αυτού δεν απαιτεί πλέον τον ενθουσιασμό, όπως άλλοτε, αλλά τον ορθολογισμό.

Φυσικά, ούτε από εδώ θα μπορούσε να λείπει ο Λούλα: πρώτα θα πάει στο Πόρτο Αλέγκρε και ύστερα θα μεταβεί στο Νταβός (όσο και αν αυτό θα δυσαρεστήσει πολλούς από τους "δικούς" του).

Βρισκόμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε μια αφάνταστη ποικιλία θεμάτων, που έχουν συμβεί στον κόσμο τα τελευταία πενήντα χρόνια.

Περίπου 30.000 νέοι έχουν αναλάβει τις προκαταρκτικές εργασίες στο κέντρο της πόλης για να υποδεχτούν τους επισκέπτες.

Με άλλα λόγια, μια σχετικώς απλή και μονοσήμαντη εξωτερική πολιτική παραχωρεί τη θέση της σε μια περίπλοκη και πολυσήμαντη, η οποία, αν και καταπιάνεται ακόμη με ορισμένα κατάλοιπα του παρελθόντος, δεν έχει μόνο ως στόχο την άμυνα.

Τα τρόφιμα που θα καταναλωθούν προέρχονται από βιολογικές καλλιέργειες, ενώ με την ευκαιρία του Φόρουμ δημιουργήθηκε και ένα κοινό νόμισμα, σύμβολα του οποίου είναι ο Ήλιος και η Σελήνη.

Αντίθετα, ο άνθρωπος βρίσκεται στην ανάγκη να ασχοληθεί με το μακροχρόνιο έργο της επίτευξης του δύσκολου στόχου της διαμόρφωσης ενός κόσμου, που έχει γίνει ξαφνικά πολύ ανήσυχος στο κοινωνικό επίπεδο και πολύ συνειδητός στο πολιτικό.

Η απειλή ενός πολέμου στο Ιράκ πάντως αναμένεται ότι θα βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων και των διαδηλώσεων.

Με τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν, ο αγώνας για την κατάκτηση του μέλλοντος αρχίζει να μοιάζει σήμερα με την εμπειρία που γνώρισαν οι μεγάλες δημοκρατίες της Δύσης, κατά τα τελευταία διακόσια χρόνια.

Σε γενικότερο πλαίσιο, οι συμμετέχοντες θα αναζητήσουν τις αιτίες των συγκρούσεων στον κόσμο και κυρίως τα αίτια της παγκόσμιας φτώχειας, που η εικόνα της περιγράφεται με τα πιο μελανά χρώματα: έλλειψη πόσιμου νερού, καλλιεργήσιμης γης, φαρμάκων, εργασίας και κατοικίας, σε ένα κόσμο όπου 1,3 δισ. άνθρωποι ζουν με λιγότερο από ένα ευρώ την ημέρα.

Αυτή η πείρα είναι που δίνει την ελπίδα στον άνθρωπο ότι θα μπορέσει τελικά να επιτύχει μια ρύθμιση πιο δίκαιη και πιο λογική στις παγκόσμιες υποθέσεις, παρόλο που η διεθνής σκηνή εμφανίζεται σήμερα πολύ μεγάλη και πολύπλοκη. Η ρύθμιση που οραματίζονται όλοι και που με τον καιρό μπορεί να εξελιχθεί σε μια πραγματικά αλληλένδετη παγκόσμια κοινότητα δεν μπορεί να προδιαγραφεί. Θα γίνει πραγματικότητα μόνο μέσα από τη σταδιακή αλλαγή των προσανατολισμών και των αντικειμενικών συνθηκών της ανθρωπότητας.

Αλλά και ο δικός μας, ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης, στον "Τελευταίο πειρασμό" παρουσιάζει το χθες και το σήμερα, με ένα τρόπο που εντυπωσιάζει: "Πίσω του αράδιαζαν σκυφτοί οι γέροι με τα ραβδιά τους (…. ) πίσω οι άντρες, πιο πίσω οι γυναίκες κι ουραγώγι τα παιδιά, και κρατούσαν καθένα από μια πέτρα στο χέρι κι άλλα σφεντόνες περασμένες στον ώμο τους. Προχωρούσαν όλοι μαζί και μούγκριζαν σιγά, μουγκά, σαν τη θάλασσα. Καινούργιο, πολύβουο ανθρωπομάνι πρόβαλε από την άκρη του δρόμου, γριές ξεμαλλιάρες, γέροι ανήμποροι, οι κουτσοί, οι στραβοί, οι λεπροί, όλα τα κατακάθια της Ναζαρέτ. Θρύβονταν η γης κάτω από τις πατούσες των ανθρώπων, σύννεφο ασκώνονταν ο κουρνιαχτός, βρωμοκοπούσε ο αγέρας κι από πάνω ο ήλιος κίνησε κι όλα να καίει".

Πρόκειται για περιγραφές του παρελθόντος, ή συμβαίνουν και σήμερα στον πλανήτη μας; Αλλά ο συγγραφέας συνεχίζει:

"Οι Ρωμαίοι σταυρώνουν τους προφήτες στη Ναζαρέτ, ο Θεός ρίχνει βροχές που θυμίζουν κατακλυσμό και παρασέρνει τα έτοιμα στάρια των χωρικών από τους κάμπους. Κλαιν οι γυναίκες το σιτάρι σαν υγιό τους".

Η εικόνα δεν είναι πρόσφατη και στην Ελλάδα; Τι προβλέψεις μπορεί να κάνει κανείς; Ίσως ο Αντρέ Μαλρό να πλησιάζει την αλήθεια:

"Στη μυθιστορηματική δημιουργία, στον πόλεμο, στα μουσεία, πραγματικά ή φανταστικά, στον πνευματικό πολιτισμό, στην ιστορία ίσως, έχω συναντήσει συχνά ένα θεμελιακό αίνιγμα, υποκείμενο στα καπρίτσια της μνήμης που -τυχαία ή όχι- δεν αναπλάθει μια ζωή στο κανονικό της ξετύλιγμα. Φωτιζόμενα από έναν αθέατον ήλιον, εμφανίζονται νεφελώματα που φαίνονται να προετοιμάζουν έναν άγνωστον αστερισμό".

Β.