Θυμηθείτε το '99 ΜΑΝΩΛΗΣ ΦΑΜΕΛΛΟΣ

3.1 ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ - ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΑ

Το χρηματιστήριο άρχισε πάλι να θυμίζει τις παλιές καλές ημέρες. Γι' αυτό χρειάζεται προσοχή

"Δεν ήμουν ποτέ και οργισμένο νιάτο"

Πείραμα Τύχης

Το 1999, όταν η Ελλάδα έζησε το δικό της Ελ Ντοράντο, οι Έλληνες μεταβλήθηκαν αίφνης σε χρυσοθήρες, έχοντας ανακαλύψει τον εύκολο τρόπο να πλουτίσουν, νομίζοντας ότι σε ένα παιχνίδι (γιατί ως παιχνίδι είχαν εκλάβει το θεσμό του χρηματιστηρίου) κανείς δεν χάνει αυτά που οι άλλοι συνεχώς κερδίζουν.

ΧΑΡΗ ΠΟΝΤΙΔΑ

Όπως γνωρίζουμε από τη Φυσική, αν θερμάνουμε αποσταγμένο νερό σε 1000 Κελσίου στην επιφάνεια της θάλασσας, δηλαδή σε ατμοσφαιρική πίεση 760 mm Hg, το νερό θα βράσει. Την περίοδο εκείνη συνέβη το απαράδεκτο. Η μετάβαση από το "νέος πολλά υποσχόμενος" σε καθιερωμένη δύναμη της ελληνικής τραγουδοποιίας είναι μια επίπονη φάση. Επίσης, αν αφήσουμε ένα σώμα να πέσει στο κενό υπό την επίδραση της βαρύτητας, μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια το διάστημα που θα διανύσει σε ορισμένο χρόνο t. Η τότε πολιτική ηγεσία της χώρας θέλησε να καρπωθεί, προς αποκόμιση κομματικών οφελών, την ξέφρενη άνοδο της Σοφοκλέους. Για τον Μανώλη Φάμελλο η λεγόμενη ευρύτερη αποδοχή στοίχισε μια μεταφορά έδρας, απομάκρυνση από τους τέως συνοδοιπόρους του "Ποδηλάτες" και από τους πρώτους "δικούς" του Θεσσαλονικιούς ακροατές, οι οποίοι αισθάνθηκαν, λέει, ότι αυτομόλησε. Κάθε τέτοιο πείραμα κατά το οποίο η γνώση των συνθηκών κάτω από τις οποίες εκτελείται καθορίζει πλήρως το αποτέλεσμα λέγεται αιτιοκρατικό (deterministic) πείραμα. Υπήρξαν δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών του ύφους "τώρα αγοράζουμε", ενώ τεχνηέντως και μέσω κρατικών μηχανισμών, όπως η γνωστή ΔΕΚΑ, καλλιεργήθηκε κλίμα ευφορίας. Ο Μανώλης Φάμελλος που προσέξαμε από το "Καθώς μικραίνει η μέρα" (1999) βρισκόταν ήδη καθ' οδόν προς την Αθήνα. Υπάρχουν όμως και πειράματα των οποίων δεν μπορούμε εκ των προτέρων να προβλέψουμε το αποτέλεσμα, μολονότι επαναλαμβάνονται (φαινομενικά τουλάχιστον) κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Είδαμε τότε φοβερά πράγματα. Η τελική στροφή του προς έναν ήρεμο ηλεκτρονικό ήχο και μια χαμηλόφωνη "εσωτερική" ερμηνεία του χάρισε μια θέση στις πιο χαρισματικές και δημοφιλείς πένες της νεώτερης γενιάς τραγουδοποιών. Ένα τέτοιο πείραμα ονομάζεται πείραμα τύχης (random experiment). Είδαμε σε διάστημα ολίγων μηνών το γενικό δείκτη του χρηματιστηρίου να υπερδιπλασιάζεται και μετοχές μικρής εμβέλειας να αποκτούν τεράστια αξία, αλλάζοντας καθημερινά χέρια, η οποία σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρινόταν στην πραγματική αξία των εταιρειών που αντιπροσώπευαν. Ο νέος Φάμελλος τού "Μια πολιτεία στο βυθό" (WEA) έχει όλα τα χαρακτηριστικά του χαμηλόφωνου τροβαδούρου, ενός μάστορα της μελωδίας που ανέδειξε (και πάλι) τον πιο "mainstream" εαυτό του. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια τον αριθμό των τροχαίων ατυχημάτων που συμβαίνουν σε μια εβδομάδα σε ένα σημείο μιας εθνικής οδού, αφού ο αριθμός αυτός εξαρτάται από πολλούς απρόβλεπτους παράγοντες. Και εκεί ήταν το λάθος.

"Ε, καλά, δεν ήμουν ποτέ και οργισμένο νιάτο", λέει.

Πειράματα τύχης είναι και τα εξής: Ουδείς από τους "επενδυτές" της περιόδου ασχολήθηκε με την κατάσταση των εταιρειών, μετοχές των οποίων κατείχαν, καθώς οι εν λόγω μετοχές δεν ήταν τίποτα άλλο από χαρτιά που έφεραν τρελά κέρδη.

"Απλά κάποια στιγμή άρχισα να αισθάνομαι γραφικός με αυτά που έκανα.

1. Ρίχνεται ένα νόμισμα και καταγράφεται η άνω όψη του. Δηλαδή "φούσκες".

Υπήρχαν πράγματα μέσα μου που πίεζαν να εκφραστούν κι άρχισα να πλήττω μέσα στην "χωροταξία" των Ποδηλατών".

2. Ρίχνεται ένα ζάρι και καταγράφεται η ένδειξη της άνω έδρας του. Και όπως όλες οι φούσκες, αρχικά κερδίζουν το χειροκρότημα, αλλά στη συνέχεια σκάνε.

Τίποτα δεν του δόθηκε εύκολα, λέει, στη 12χρονη διαδρομή του και γι' αυτό δεν περιμένει θαύματα από 'δω και πέρα.

3. Διαλέγεται αυθαίρετα μια οικογένεια με δύο παιδιά και εξετάζεται ως προς το φύλο των παιδιών και τη σειρά γέννησής τους. Κι όταν έσκασε η φούσκα του ελληνικού χρηματιστηρίου, οι "επενδυτές" της εποχής εκείνης έκλαιγαν με μαύρο δάκρυ.

"Τα δυο τρία πράγματα που σου χρειάζονται τα μαθαίνεις στην πορεία.

4. Ρίχνεται ένα νόμισμα ώσπου να φέρουμε "γράμματα" αλλά όχι περισσότερο από τρεις φορές. Γιατί στο μεσοδιάστημα είχαν προκύψει τα "μετοχοδάνεια" και σπίτια, καταστήματα και ακίνητα γενικώς υποθηκεύτηκαν, προκειμένου να εξευρεθεί ρευστό για αγορά μετοχών.

Και ακριβώς επειδή καμιά λύση δεν μου προσφέρθηκε έτοιμη, ανέπτυξα τον δικό μου κώδικα, αυτό τον κώδικα που πρέπει να αναπτύξει ο καθένας - αν θέλει να είναι ξεχωριστός.

5. Επιλέγεται τυχαία μια τηλεφωνική συνδιάλεξη και καταγράφεται η διάρκειά της.

Όταν δε οι μετοχές-φούσκες είχαν μεταβληθεί σε κουρελόχατρα, τα δάνεια και τα χρέη συνέχιζαν να τρέχουν και να διογκώνονται.

Απλά ζούμε σε μια εποχή που αγαπάει τις συνταγές και προσφέρει εύκολες και γρήγορες λύσεις".

6. Γίνεται η κλήρωση του ΛΟΤΤΟ και καταγράφεται το αποτέλεσμα.

Την περίοδο εκείνη περιουσίες χάθηκαν και οικογένειες καταστράφηκαν.

Εννοείς τη νοοτροπία που επικρατεί στο τραγούδι…

7. Την παραμονή του Πάσχα, στις 5 μ.μ., μετράται το μήκος της ουράς των αυτοκινήτων στα πρώτα διόδια της Εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας.

Γιατί τότε οι "επενδυτές" έμαθαν ότι σε ένα παιχνίδι κάποιοι κερδίζουν (στην προκείμενη περίοδο κέρδισαν τα σαΐνια της αγοράς, οι κερδοσκόποι) και οι άλλοι χάνουν.

"Η πρόσβαση πλέον είναι τόση εύκολη, τα μέσα για να κάνεις τη δουλειά σου τόσα πολλά, που χάνεται η χαρά της διαδρομής.

8. Επιλέγεται τυχαία μια μέρα της εβδομάδος και μετράται ο αριθμός των τηλεθεατών που παρακολούθησαν το απογευματινό δελτίο ειδήσεων στην ΕΤ1.

Χθες ερωτηθείς ο υπουργός Οικονομίας για την άνοδο του ελληνικού χρηματιστηρίου έκανε τη σωστότερη τοποθέτηση.

Η διαδρομή όμως είναι το παν.

9. Επιλέγεται τυχαία μια ραδιενεργός πηγή και καταγράφεται ο αριθμός των εκπεμπόμενων σωματιδίων σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Δεν είπε τίποτα.

Είναι τα λάθη μας, το ψάξιμό μας, η ανακάλυψη του εαυτού μας.

Μόνο θύμισε τι έγινε το 1999.

Πρέπει να επενδύσεις χρόνο σε κάτι για να το κερδίσεις".

Και καλά θα κάνουν όσοι άρχισαν πάλι να τρίβουν τα χέρια τους, εθισμένοι στον τζόγο, να είναι προσεκτικοί.

Έχεις σκεφτεί ότι η επιτυχία μπορεί να εγκλωβίσει έναν δημιουργό σε ένα συγκεκριμένο είδος;

Γιατί το χρηματιστήριο δεν είναι τζόγος.

"Με έχει προβληματίσει τόσο που προτιμώ να ευχαριστηθώ κάποια πράγματα τώρα…

Και όσοι το βλέπουν έτσι στο τέλος καίγονται…

Αποκλείεται να το πάθω όμως γιατί θα αισθανόμουν χάλια αν δεν ήμουν ο εαυτός μου. Άσε που πλήττω και εύκολα με μένα". Πάντως τελευταία πρέπει να μην έπληξε γιατί το "Μια πολιτεία στο βυθό" είναι ουσιαστικά μια συνέχεια τού "Η ευτυχία είναι αυτό". "Απλά αφέθηκα κι έκανα τα τραγούδια. Χωρίς να νιώσω την ανάγκη για καινοτομίες…".

Πρόσφατα συνεργάστηκε ως παραγωγός με τον γνωστό Αμερικανό Μαρκ Έιτζελ ο οποίος θέλοντας να εμπλουτίσει τον ήχο του με ελληνικά στοιχεία ηχογράφησε το τελευταίο άλμπουμ του στην Ελλάδα, συμπεριλαμβάνοντας μάλιστα στο cd του κι ένα παλιότερο κομμάτι του Φάμελλου.

INFO

Κάθε Δευτέρα και Τρίτη ο Μανώλης Φάμελλος στον "Σταυρό του Νότου" (Φραντζή και Θαρύπου 37, τηλ. 210-9226975). Μαζί του οι Ροβένα Αλευρά, Στάθης Δρογώσης.