Στην πλατεία Ελευθερίας, όπου άρχισε η μελανή ιστορία εκδίωξης της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, τοποθετήθηκε το μνημείο. Ο χώρος βέβαια είναι "πνιγμένος" στα αυτοκίνητα.

1.3.2 Μηχανισμοί ειδικής άμυνας - Ανοσία

Μεταφορά του μνημείου Ολοκαυτώματος

Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει οποιαδήποτε ξένη προς αυτόν ουσία και να αντιδρά παράγοντας εξειδικευμένα κύτταρα και κυτταρικά προϊόντα (π.χ. αντισώματα), ώστε να την εξουδετερώσει.

Τοποθετήθηκε στην πλατεία Ελευθερίας, γιατί στην Παπαναστασίου όπου είχε ανεγερθεί άρχισαν εργασίες κατασκευής πάρκιγκ

Η ικανότητα αυτή του οργανισμού ονομάζεται ανοσία.

Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην πλατεία Ελευθερίας μεταφέρθηκε από την ανατολική πλευρά του πολεοδομικού συγκροτήματος, όπου ήταν εγκατεστημένο από το 1997, το μνημείο του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων εβραίων.

Η ξένη ουσία που προκαλεί την ανοσοβιολογική απόκριση ονομάζεται αντιγόνο.

Ο δήμος Θεσσαλονίκης μετέφερε το μνημείο από την συμβολή των οδών Αλεξάνδρου Παπαναστασίου και Νέας Εγνατίας, λόγω των έργων διαμόρφωσης υπόγειου πάρκιγκ που πρόκειται να ξεκινήσουν εκεί.

Ως αντιγόνο μπορεί να δράσει ένας ολόκληρος μικροοργανισμός (π.χ. ιός, βακτήριο κ.ά.), ένα τμήμα αυτού ή τοξικές ουσίες που παράγονται απ’ αυτόν.

Η εγκατάστασή του στην πλατεία Ελευθερίας αποτέλεσε παλαιότερα αίτημα της τοπικής ισραηλιτικής κοινότητας, καθώς σε αυτόν το χώρο το καλοκαίρι του 1942 οι ναζιστικές αρχές συγκέντρωναν τους άρρενες εβραίους, από τους οποίους επέλεγαν τους πλέον ικανούς και τους υποχρέωναν σε καταναγκαστική εργασία σε οχυρωματικά και άλλα έργα στην Ελλάδα και στη Γερμανία.

Επίσης ως αντιγόνα μπορούν να δράσουν η γύρη, διάφορες φαρμακευτικές ουσίες, συστατικά τροφών, κύτταρα ή ορός από άλλα άτομα ή ζώα κ.ά.

Μάλιστα, οι τότε διοικούντες την Ισραηλιτική Κοινότητα κατέβαλαν το ποσό των 36.000.000 γερμανικών μάρκων, ως λύτρα, στον στρατιωτικό διοικητή Βορείου Αιγαίου, Μαξ Μέρτεν, για να αφήσει ελεύθερους όσους αδυνατούσαν να αντεπεξέλθουν στις απάνθρωπες συνθήκες, υπό τις οποίες υποχρεούνταν να εργαστούν.

Οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας διαθέτουν δύο χαρακτηριστικά που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από τους μηχανισμούς μη ειδικής άμυνας. Αυτά είναι: α. η εξειδίκευση, που σημαίνει ότι τα προϊόντα της ανοσοβιολογικής απόκρισης θα δράσουν μόνο εναντίον της ουσίας που προκάλεσε την παραγωγή τους, και β. η μνήμη, που είναι η ικανότητα του οργανισμού να «θυμάται» τα αντιγόνα με τα οποία έχει έλθει σε επαφή, έτσι ώστε μετά από μια πιθανή δεύτερη έκθεσή του σ’ αυτά να αντιδρά γρηγορότερα.

Το ανοσοβιολογικό σύστημα αποτελείται από τα πρωτογενή λεμφικά όργανα, που είναι ο μυελός των οστών και ο θύμος αδένας, και από τα δευτερογενή λεμφικά όργανα, που είναι οι λεμφαδένες, ο σπλήνας, οι αμυγδαλές και ο λεμφικός ιστός κατά μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα.

Τα κύτταρα που απαρτίζουν το ανοσοβιολογικό σύστημα είναι κυρίως τα λεμφοκύτταρα, τα οποία ανήκουν στα λευκά αιμοσφαίρια. Τα λεμφοκύτταρα είναι κύτταρα μικρά, στρογγυλά, με σφαιρικό πυρήνα. Διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες, τα Τ-λεμφοκύτταρα και τα Β-λεμφοκύτταρα.

Τα Τ-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο θύμο αδένα και είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση της ανοσοβιολογικής απόκρισης. Διακρίνονται σε: • βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία ενεργοποιούνται από το εκτεθειμένο στην επιφάνεια των μακροφάγων τμήμα του αντιγόνου και στη συνέχεια ενεργοποιούν τα Β-λεμφοκύτταρα ή άλλα είδη Τ-λεμφοκυττάρων μέσω ουσιών που εκκρίνουν, • κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα και καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα ή κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιό, • Τ-λεμφοκύτταρα μνήμης, τα οποία παράγονται μετά την έκθεση του οργανισμού σε ένα αντιγόνο και έχουν την ικανότητα να ενεργοποιούνται αμέσως μετά από επόμενη έκθεση του οργανισμού σ’ αυτό, • κατασταλτικά Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία σταματούν την ανοσοβιολογική απόκριση μετά την επιτυχή αντιμετώπιση του αντιγόνου.

Τα Β-λεμφοκύτταρα διαφοροποιούνται και ωριμάζουν στο μυελό των οστών. Συνθέτουν και παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους ειδικές πρωτεΐνες που ονομάζονται ανοσοσφαιρίνες ή αντισώματα. Κάθε Βλεμφοκύτταρο διαθέτει υποδοχείς - αντισώματα που αναγνωρίζουν ένα συγκεκριμένο αντιγόνο. Οι ειδικές αυτές πρωτεΐνες αναγνωρίζουν το συγκεκριμένο αντιγόνο που έχει εισέλθει στον οργανισμό και συνδέονται μ’ αυτό. Εξαιτίας της σύνδεσης αυτής το Β-λεμφοκύτταρο υφίσταται διαδοχικές διαιρέσεις, από τις οποίες παράγονται οι εξής κατηγορίες κυττάρων: • Τα πλασματοκύτταρα, που παράγουν και εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες αντισωμάτων, ίδιων μ’ αυτά που υπήρχαν στην επιφάνεια του Β-λεμφοκυττάρου από το οποίο προήλθαν. • Τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης, που ενεργοποιούνται αμέσως μετά από επόμενη έκθεση του οργανισμού στο ίδιο αντιγόνο.

Εικόνα 1.21: Πρωτογενή (μπλε χρώμα) και δευτερογενή (κόκκινο χρώμα) λεμφικά όργανα

Εικόνα 1.22: Διαφοροποίηση και ωρίμανση Β-λεμφοκυττάρων και Τ-λεμφοκυττάρων