Στη Θεσσαλονίκη Οι μεταμφιέσεις του Ξέρξη

Οι Βησιγότθοι.

Μουσική

Μέρες που είναι και μέρες που έρχονται, παρ' όλα όσα λέγονται, πως δηλαδή οι αναλυτές των μεγάλων δυνάμεων μελετούν και διδάσκονται από τους αρχαίους, τον Θουκυδίδη, τον Ηρόδοτο και τα ρέστα, καλόν είναι να θυμηθούμε πώς είδαν οι μεγάλοι ποιητές τούς αλαζόνες ηγέτες και πώς εσχολίασαν, έκριναν, συχνά διεκτραγώδησαν, ακόμα και χλεύασαν ή θρήνησαν τα καταστροφικά αποτελέσματα των επηρμένων ενεργειών τους

Οι Βησιγότθοι ανήκουν στο δυτικό κλάδο των Γότθων.

ΑΙΓΛΗ (Αγ. Νικολάου 3 & Κασσάνδρου): Στις 11 μ.μ. ο Τάσος Ζαχαριάδης και τα "Μυστικά Περάσματα".

ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

Τον 3ο αι. μ.Χ. τους βρίσκουμε εγκαταστημένους σε περιοχές μεταξύ του Δνείστερου και του Προύθου ποταμού.

ΜΥΛΟΣ (Ανδρ. Γεωργίου 56): Στις 10.30 μ.μ., στο Κλαμπ, Ζακ Στεφάνου, Ανδριάνα Μπάμπαλη, Γιώργης Χριστοδούλου. Όταν ο Αισχύλος ανεβάζει τους "Πέρσες" στην Αθήνα, το 472 π.Χ., οκτώ χρόνια μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, για να αποφύγει την κολακεία των παρόντων στο θέατρο ηγετών της Νίκης και των αυτοπτών μαρτύρων θεατών μετατοπίζει τον τόπο της τραγωδίας στα Σούσα.

Όταν άρχισε η προέλαση των Ούνων προς το Δούναβη, τότε ένα μεγάλο μέρος των Βησιγότθων, που η γραπτή παράδοση το υπολογίζει σε διακόσιες χιλιάδες, ζήτησε από τον αυτοκράτορα του ανατολικού τμήματος να τους επιτρέψει την είσοδο και την εγκατάσταση σε εδάφη της αυτοκρατορίας (376 μ.Χ.).

Αύριο ο Μπιρέλι Λαγκρέν. Διεκτραγωδεί τον θρήνο και την απελπισία των ηττημένων.

Το αίτημα τους έγινε δεκτό.

FIX (26ης Οκτωβρίου 47): Στις 11 μ. Οι Αθηναίοι βλέπουν στη σκηνή τον Ξέρξη κουρελή και αξιοθρήνητο να ελεεινολογείται από τον προδομένο χορό των γερόντων στον εξόδιο σπαρακτικό κομμό.

Τους δόθηκε η άδεια να περάσουν το Δούναβη και να εγκατασταθούν στην περιοχή της σημερινής Β. Βουλγαρίας.

μ. Δήμητρα Γαλάνη και Άλκηστις Πρωτοψάλτη (έως 29/1).

Ας πούμε όμως τα πράγματα με το όνομά τους.

Όμως η κακή συμπεριφορά των κρατικών υπαλλήλων της αυτοκρατορίας και οι καταχρήσεις σε βάρος τους οδήγησαν τους Βησιγότθους σε εξεγέρσεις και τους έστρεψαν σε επιδρομές που απείλησαν την ίδια την πρωτεύουσα.

ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ ΑΠΘ: Αύριο, στις 8.30 μ.μ., 23ος Λαϊκός Χειμώνας.

Σε ποιους απευθύνεται ο Αισχύλος;

Ο Μ. Θεοδόσιος ανέτρεψε τα σχέδια τους αλλά παράλληλα ακολούθησε συμφιλιωτική πολιτική.

Είσοδος ελεύθερη.

Ποιους θέλει να ειδοποιήσει, ποιους να διδάξει πού οδηγεί η αλαζονεία της εξουσίας, πού ο αυταρχισμός και το ανεξέλεγκτο των αποφάσεων των αρχηγών;

Τους επέτρεψε να εγκατασταθούν στην περιοχή της σημερινής ΒΑ Βουλγαρίας.

ΠΛΑΤΩ (Γ. Αγγέλου 14): Αύριο, στις 10.30 μ.μ., Γιώργος Ζήκας και "Αγαθή Συμμορία".

Κανείς Πέρσης ποτέ ούτε άκουσε ούτε είδε τους "Πέρσες" του Αισχύλου που παίχτηκαν για μία μόνο φορά στην Αθήνα, στα μεγάλα Διονύσια του 472 π.Χ.

Θεωρούνταν Ρωμαίοι υπήκοοι και είχαν αρκετά προνόμια, έπρεπε όμως σε αντάλλαγμα να συμμετέχουν στην άμυνα των συνόρων και να αποκρούουν κάθε εχθρική επιδρομή στην περιοχή τους.

Θέατρο

Ο μεγάλος ποιητής, ναυμάχος και ο ίδιος και συνειδητός πολίτης, καταθέτει στο κοινόν του Άστεως ένα π α ρ ά δ ε ι γ μ α.

Η φιλογοτθική πολιτική του Μ. Θεοδοσίου, ωστόσο, είχε και αρνητικά αποτελέσματα, εφόσον άφησε το περιθώριο σε πολλούς από τους αρχηγούς των Γότθων να διεισδύσουν στην κρατική μηχανή και στο ρωμαϊκό στρατό.

ΑΝΕΤΟΝ (Παρασκευοπούλου 42): Στις 8 μ.μ. Μια ταυτότητα που, ως γνωστόν, ισχύει για πάσα τιμή.

Μεγαλύτερο πρόβλημα προξένησαν οι συγκρούσεις μεταξύ των ηγετών τους, γιατί οδήγησαν σε λεηλασίες και σε καταστροφές περιοχών της αυτοκρατορίας.

"Το δωμάτιο με τους μανδαρίνους" του Τομά (έως 22/1). Ιδού, τους λέει, πού οδηγεί η τύφλωση, η ασέβεια, η αμετρία, το ανισόρροπο ήθος, η υπέρβαση των ορίων και του φυσικού κανόνα και της ηθικής τάξης και της κοινής λογικής.

ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ ΣΤΗ ΔΥΣΗ 6ου αι. μ.Χ.)

PRINCIPAL (17ο χλμ. Θεσσαλονίκης-Μουδανιών, Ν. Ρύσιο): Στις 6 & 10 μ.μ. το Νέο Τσίρκο της Σαγκάης (αύριο 5 & 9). Ο αλαζόνας ηγέτης Ξέρξης πήρε στον λαιμό του λαούς ολόκληρους, έκλεισε σπίτια, ορφάνεψε οικογένειες, άδειασε από ανδρικές κεφαλές τα συζυγικά προσκέφαλα.

Ανάλογη κατάσταση διαμορφώθηκε από την επανάσταση και τις επιδρομές των Βησιγότθων με αρχηγό τον Αλάριχο στα τέλη του 4ου αιώνα.

ΕΓΝΑΤΙΑ (Πατριάρχου Ιωακείμ 1): Στις 6.15 & 9.15 μ.μ. "Νυφικό Κρεβάτι" του Χάρντογκ (έως 22/1). Είναι συνταρακτικά τα σχετικά χορικά της τραγωδίας.

Οι επιδρομές αυτές προχώρησαν μέχρι την Πελοπόννησο και αντιμετωπίστηκαν από τον Στιλίχωνα, άλλο βάρβαρο στρατιωτικό ηγέτη που έστειλε το Δυτικό Ρωμαϊκό κράτος.

ΡΑΔΙΟ ΣΙΤΥ (Παρασκευοπούλου 9): Στις 9 μ.μ. Μαύρο Θέατρο της Πράγας (έως 22/1). Αλλά και πέρα από τις επιπτώσεις πάνω στην προσωπική ζωή των νεκρών, η ίδια η πολιτεία έχασε την αξιοπιστία της, αμαυρώθηκε το διεθνές της κύρος και έδωσε ευκαιρία στους εσωτερικούς της αντιπάλους να αναπτύξουν δράση και να διαδηλώσουν τις αμφισβητήσεις τους.

Στη συνέχεια ο Αλάριχος στράφηκε στην Ιταλία, όπου προς στιγμή αποκρούστηκε από άλλα γερμανικά φύλα, που τα χρησιμοποιούσε το Δυτικό κράτος ως φύλακες των συνόρων.

Χορός

Φυσικά, ο Αισχύλος στους Αθηναίους απευθύνεται, ως οξυδερκής παρατηρητής των ανθρωπίνων, ως ευαίσθητος και βαθύς γνώστης των συμπεριφορών που διέβλεπε πως η νικήτρια Αθήνα άρχισε να συγκροτείται ως ηγεμονίδα πόλη, ως δυναμικός πόλος έλξης συμμαχικών δυνάμεων, ως ναυτική υπερδύναμη με εγκυμονούσες αυταρχικές συμπεριφορές.

Έτσι, στις πρώτες δεκαετίες του 5ου αιώνα το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας βρισκόταν σε συνεχή αναταραχή εξαιτίας των μετακινήσεων λαών που έρχονταν σε εξοντωτικές συγκρούσεις μεταξύ τους.

ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (πλατεία Λευκού Πύργου): Στις 9 μ.μ. "Το δωμάτιο του Igor" από το Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ (έως 29/1).

Διέβλεπε πως είχε αρχίσει να εμφανίζει φαινόμενα αλαζονείας, αυταρχισμού και δογματικού ηγεμονισμού.

Την περίοδο αυτή των μετακινήσεων αξιοσημείωτο επεισόδιο ήταν η άλωση και η λεηλασία της ίδιας της Ρώμης από τους Βησιγότθους με αρχηγό τον Αλάριχο (410 μ.Χ.)9.0 θάνατος του την ίδια χρονιά στάθηκε η αιτία της μετακίνησης τους αρχικά στη Ν. Γαλατία και στη συνέχεια στην Ισπανία, όπου ίδρυσαν κράτος.

Εκδηλώσεις

Και προειδοποιούσε με το τραγικό του παράδειγμα.

Υπατικό δίπτυχο από ελεφαντοστό. Στη μία πλευρά του εικονίζεται ο Στιλίχων, βανδαλικής καταγωγής στρατιωτικός ηγέτης του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους, ο οποίος στάλθηκε στην Πελοπόννησο για την αντιμετώπιση του Αλάριχου. (Monza, Καθεδρικός ναός)

ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Αριστοτέλους 6): Στις 3.30 μ.μ. κοπή πίτας.

Είναι σαν να τους έλεγε πως ο Ξέρξης είναι ένα μοντέλο.

9. Η πολιτική του Ανατ. Ρωμαϊκού κράτους απέναντι στους Βησιγότθους Στις περιοχές εκείνες των Βαλκανίων που ελέγχονταν από την Κωνσταντινούπολη, το μάθημα που είχαν δεχτεί οι Ρωμαίοι στρατιωτικοί τον 4ο αιώνα εφαρμόστηκε με επιτυχία. Ένας μελετημένος συνδυασμός ισχύος, προσαρμοστικότητας και εξαγοράς με χρήμα εξουδετέρωσαν τις συνέπειες της βησιγοτθικής μετανάστευσης. Η πολεμική αριστοκρατία των Βησιγότθων «αφομοιώθηκε» με την προσφορά θέσεων στη στρατιωτική ηγεσία ή με την ανάθεση αποστολών προς όφελος της ανατολικής ρωμαϊκής διπλωματίας. Όταν όμως ο Αλάριχος κινήθηκε από τα Βαλκάνια προς τη Δύση, αντιμετώπισε μια κοινωνία που της έλειπε η αντίστοιχη δύναμη και επιτηδειότητα. Οι συγκλητικοί είχαν αφήσει απλήρωτους τους φόρους τους και είχαν παραμελήσει την επάνδρωση του ρωμαϊκού στρατού· ωστόσο όταν τους ζητήθηκε, το 408, να πληρώσουν τον Αλάριχο για να καλύψουν τις στρατιωτικές αδυναμίες τους, η σύγκλητος απέρριψε την πρόταση ως πολύ ενδοτική προς τον μισητό βάρβαρο: «Αυτό είναι δουλικό συμβόλαιο, όχι εισφορά». Περήφανα λόγια, αλλά δύο χρόνια αργότερα αυτοί οι πατριώτες θα εξαναγκάζονταν σε τριπλάσια εισφορά απ' αυτήν που τους είχε ζητηθεί αρχικά, για να λυτρώσουν την ίδια την πόλη τους από το βασιλιά των Βησιγότθων. Ο στείρος σοβινισμός και η άρνηση να διαπραγματευτούν με τους βαρβάρους οδήγησαν στην άλωση της Ρώμης από τον Αλάριχο το 410. Ήταν ένα δυσοίωνο ξεκίνημα για τις ρωμαιοβαρβαρικές σχέσεις του ερχόμενου αιώνα. P. Brown, ό.π., σ. 131-132.

Στο Κιλκίς

Ένα συχνά επαναλαμβανόμενο δείγμα, πως ανάλογες ενέργειες οδηγούν σε ανάλογα αποτελέσματα.

ΕΤΑΙΡΕΙΑ "ΤΕΧΝΗ" (25ης Μαρτίου 20): Εγκαινιάζεται στις 7 μ.μ. έκθεση αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ (έως 4/2).

Κανείς δεν τον άκουσε·

Στη Βέροια

αν άκουσαν ποτέ στους αιώνες τούς προφήτες και τους ποιητές.

ΧΩΡΟΣ ΤΕΧΝΩΝ: Στις 9 μ.μ. (αύριο 7) "Ο μάγος του Οζ" από το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας (έως 22/1).

Σε τριάντα χρόνια η Αθήνα θα εξελιχθεί σε υπερδύναμη.

Στην Αθήνα

Θα συγκροτήσει συμμαχίες, θα καθυποτάξει ακόμη και με σφαγές (δες Μήλο) κάθε φιλελεύθερη και ανεξάρτητη φωνή, στέλνει εκστρατευτικά σώματα ενισχυμένα με τη συνδρομή του στόλου σ' ολόκληρη τη γνωστή επικράτειά της, σώματα που προστατεύουν τα οικονομικά της συμφέροντα, που αφαιμάσσουν τους οικονομικούς πόρους των συμμάχων εξασφαλίζοντας μεγάλη και ποικίλη αγορά στη Μητρόπολη.

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΙΑΝΟΣ" (Σταδίου 24): Στις 12.30 μ.μ. παρουσίαση βιβλίων της Ιόλης Σηφακάκη.

Όταν επέρχεται η σύγκρουση με το αντίπαλο πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό μέγεθος, τη Σπάρτη, η Αθήνα οδηγείται από αλαζόνες ηγέτες (Κλέων, Αλκιβιάδης) στην απόλυτη καταστροφή.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ "ΜΑΙΡΗΒΗ" (Δεληγιώργη 33, Ομόνοια): Στις 8 μ.μ. αφήγηση παραμυθιών από τον Στέλιο Πελασγό υπέρ της Διεθνούς Αμνηστίας.

Η αρχή έγινε με την άκριτη, παράλογη σχεδόν εκστρατεία στη Σικελία, όπου το άνθος της αθηναϊκής νιότης μαζί με τους επικεφαλής πέθανε σπάζοντας πέτρες στα νταμάρια των Συρακουσών. Το τέλος είναι σχεδόν αντιγραφή τής εξόδου των "Περσών". Η ηττημένη Αθήνα υποχρεούται από τους νικητές υπό τους ήχους μουσικών οργάνων να γκρεμίσει τα τείχη της, να ταπεινωθεί, να δεχθεί κατοχικά στρατεύματα των νικητών και, εν τέλει, να περιπέσει σε ανυποληψία και ιστορική νεκροφάνεια.

Ο Αισχύλος είχε προδιαγράψει την πορεία. Κανείς δεν τον άκουσε. Αλλά, βεβαίως, το αισχυλικό παράδειγμα ισχύει για όλες τις εποχές. Αλλάζει κάθε φορά η τιμή της ταυτότητας του Χ αλαζόνα ηγέτη. Ήταν διαφορετική η πορεία του Ναπολέοντα; Ένας προικισμένος στρατιωτικός ηγέτης που με τα δημοκρατικά ιδεώδη ως σημαία, ηγέτης των "ξεβράκωτων", σαρώνοντας την Ευρώπη συγχρόνως τρέφει το εγώ του και φουσκώνει το μπαλόνι της αλαζονείας του. Αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας και η μοίρα τού επεφύλαξε δύο αισχυλικές τραγικές εξόδους. Δίκην Ξέρξη επιστρέφει ταπεινωμένος επικεφαλής νεκρών και κουρελήδων από τη Μόσχα και ξανά πάλι αξιοθρήνητος και απομονωμένος, περιφρονημένος και εμπτυόμενος ηττημένος του Βατερλώ.

Μικρότερος αλλά εξίσου αλαζόνας στρατηγός ο Δράμαλης σάρωσε το 1822 χωρίς έλεος τις περιοχές απ' όπου περνούσε και ταπεινώθηκε στα Δερβενάκια, με αποτέλεσμα μετά την αρχική πανωλεθρία να δέχεται συνεχώς υποχωρώντας ανελέητα χτυπήματα ώστε μέσα σε είκοσι ημέρες να πεθάνει ανυπόληπτος στην Κόρινθο από τη λύπη του!

Ποιος δεν έχει μέσα από τα πλούσια ντοκουμέντα της εποχής παρακολουθήσει την Άνοδο και την Πτώση του Αδόλφου Χίτλερ. Τον είδατε αλαζόνα σε ανοιχτό αυτοκίνητο να παρελαύνει στο Παρίσι περνώντας κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου. Τον είδατε να πυροβολεί με τον παραληρηματικό του λόγο τα πλήθη στη Νυρεμβέργη. Επιβήτορας των μαζών, τον είδατε να μπαίνει στη Βιέννη. Αλλά πώς μπορεί κανένας να ξεχάσει εκείνο το αξύριστο ανθρωπάκι με ανεβασμένους τους γιακάδες του αμπέχονου, με το απελπισμένο θολό, τρελό μάτι, όταν οι Σύμμαχοι έχουν μπει πια στο Βερολίνο, να μοιράζει όπλα σε παιδάκια δέκα χρόνων πριν καταπιεί ταπεινωμένος και θεομόναχος το υδροκυάνιο, επαληθεύοντας την ταυτότητα του Αισχύλου. Δεν θα κουράσω με άλλα παραδείγματα. Είναι διδακτικό αυτό το παιχνίδι, ανατρέξτε στην Ιστορία και ανακαλύψτε πόσες φορές επαληθεύτηκε ο κανόνας των Περσών. Πόσα ονόματα πήρε ο Ξέρξης μέσα στους αιώνες. Αλλά, είπαμε, οι ποιητές ποτέ δεν εισακούσθηκαν. Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε αλογόκριτο και πλήρες το αριστούργημα "Αποκάλυψη τώρα". Είναι οι "Πέρσες" των Αμερικανών. Μήπως το πήρε κανένας στα σοβαρά; Τιμήθηκε ως έργο τέχνης από τους φανατικούς του σινεμά και από το διεθνές κινηματογραφόφιλο κοινό. Ποιος το είδε σαν πολιτική πράξη, σαν μάθημα;

Ο αλαζόνας αισχυλικός Αγαμέμνων στην "Ορέστεια" όταν επιστρέφει στις Μυκήνες καυχιέται πως ισοπέδωσε την Τροία. Και το μόνο που τη θυμίζει είναι οι μυρωδιές της χλιδής της που μεταφέρει το αεράκι, καυχιέται πως τη σάρωσε όπως οι ψαράδες σβαρνούνε με το γάγγαμον τον βυθό και ξεριζώνουν τα όστρακα και καταστρέφουν τον γόνο των ψαριών. Η αλαζονεία του και η έπαρσή του θα πνιγούν σε μια κουταλιά νερό μέσα στο λουτρό, όπου χωρίς στολές και σκήπτρα, γυμνός και άοπλος θα δεχθεί τον πέλεκυ της Κλυταιμνήστρας. Τελειώνω σημειώνοντας πως ο μοντερνιστής Αμερικανός σκηνοθέτης Πίτερ Σέλλαρς ανέβασε τους "Πέρσες" με τρόπο σύγχρονης αναλογίας μετά την "Καταιγίδα της Ερήμου". Αλλά και αυτόν κανένας δεν τον άκουσε.