Ζέστανε το παγωμένο τοπίο η συναυλία αφιέρωμα (20/1) της Κρατικής Ορχήστρας σε τρεις συνθέτες, η δημιουργία και η δράση των οποίων συνυφαίνεται με τη σύγχρονη μουσική ιστορία της Θεσσαλονίκης.

ΣΤΗΛΗ ΑΛΑΤΟΣ

γ. Η Ρόδος.

Ήταν ένα μουσικό γεγονός με ιδιαίτερη σημασία, που πέρασε όμως διακριτικά και ίσως στο περιθώριο των ετοιμασιών κάποιων άλλων, βαρύγδουπων παραγωγών.

Πορνεία

Η μεγάλη ανάπτυξη της οφείλεται στις οικονομικές συγκυρίες που διαμορφώθηκαν μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου. Γι' αυτό δεν μπορούμε παρά να αρχίσουμε το δευτεριάτικο σημείωμά μας με μια διαπίστωση, η οποία θα έπρεπε να είναι σε κάθε περίπτωση ευνόητη.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ

Η γεωγραφική θέση και το ναυτικό της βοήθησαν ώστε να εξελιχθεί σε μεγάλο εμπορικό κέντρο. Η πολιτιστική πορεία μιας πόλης διαφοροποιείται και τονίζεται στο πέρασμα του χρόνου όταν υπάρχουν δημιουργοί.

ΣΑΝ ΑΚΡΙΔΕΣ, ΛΕΕΙ, πέφτουν στις τσέπες των Ελλήνων εξηντα-ογδοντάρηδων!

Η ισχυρή τείχιση και η εξωτερική πολιτική της Ρόδου ήταν δύο παράγοντες που καθόρισαν την ιστορική πορεία του νησιού κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Εκείνοι είναι αυτοί που μπορούν να αποκαταστήσουν μέσα από την τέχνη τους μια ιδιαίτερη αμφισημία με το αστικό περιβάλλον που μας περικλείει.

Με τα κάλλη τους, Ρουμάνες, Τσέχες, Πολωνέζες, Βουλγάρες ξεσπιτώνουν συνταξιούχους από τα σπίτια τους αφήνοντας μόνες και άφραγκες τις ανήμπορες γυναίκες τους.

Στα τέλη του 4ου αι. π.Χ., απέκρουσε την επίθεση του Δημητρίου (305-4 π.Χ.). Μια σχέση που η καθημερινότητα του βίου χρωματίζεται και ζωοποιείται καλλιτεχνικά με έναν τρόπο ανεξήγητο όσο και μαγικό, μέσα από αλληλεπιδράσεις, ισορροπίες και πολλά άλλα ευμετάβολα ερεθίσματα.

Μάλιστα.

Από την πολιορκία της Ρόδου ο Δημήτριος πήρε την επωνυμία Πολιορκητής. Είναι αυτοί, οι καλλιτέχνες και οι δημιουργοί, που τελικά ταυτοποιούν τη διαφορετικότητα και τονίζουν ταυτόχρονα την πολιτιστική ιδιοπροσωπία ενός τοπίου.

Και ύστερα, μερικοί μερικοί ισχυρίζονται πως πιάσαμε πάτο.

Η Ρόδος τυπικά είχε δημοκρατικό πολίτευμα. Γι' αυτό και τους οφείλεται, πέρα από κάθε θεσμική πρόνοια και υποστήριξη, κάθε τιμή και προβολή στους ίδιους και στα έργα τους.

Αμ δε!

Τη διακυβέρνηση της όμως, ουσιαστικά, είχαν οι πλούσιοι έμποροι και οι τραπεζίτες.

Η συναυλία

Όταν τις προάλλες έβλεπα αυτό τον ορυμαγδό μεσαιωνικού ρατσισμού να εξέρχεται από τον "Αθέατο κόσμο" ιδιωτικού καναλιού, αισθάνθηκα ο πιο τιποτένιος πολίτης της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Σε περιόδους κρίσης οι πλούσιοι, για να αποφύγουν κοινωνικές εξεγέρσεις, αναλάμβαναν τη διατροφή των φτωχών.

Την αυλαία άνοιξε η γνωστή συμφωνική εικόνα "Αυγή στον Παρθενώνα" του Σόλωνα Μιχαηλίδη.

Περίπου σαν Φιλιππινέζος του Μπερλουσκόνι.

8. Οι πλούσιοι στη Ρόδο αναλάμβαναν τη διατροφή των φτωχών Οι Ρόδιοι, αν και δεν έχουν δημοκρατικό πολίτευμα, φροντίζουν για το λαό· έτσι θέλουν να συγκρατούν το πλήθος των φτωχών. Γίνονται παροχές τροφίμων στο λαό και οι πλούσιοι, σύμφωνα με ένα παλαιό έθιμο, βοηθούν αυτούς που έχουν ανάγκη· και υπάρχουν κάποιες εργασίες για την προμήθεια των τροφίμων, ώστε και ο φτωχός να εξασφαλίζει τα αναγκαία και συγχρόνως η πόλη να μην παρουσιάζει έλλειμμα σε ανθρώπινο δυναμικό, κυρίως για την επάνδρωση του στόλου. Στράβων, Γεωγραφικά, XIV, 2,5.

Κινούμενο γενικότερα σε απαλά ατμοσφαιρικά ηχοχρώματα, το έργο αναζήτησε προγραμματικά τις εκφραστικές του διεξόδους με τρόπους συντηρητικούς, δομώντας παράλληλα τονικά ένα ηχητικό περιβάλλον φωτός.

Δηλαδή, είναι ψέμα πως οκτώ στους δέκα γάμους Ελλήνων με Ελληνίδες συντελούνται με άγραφα συμβόλαια σκοπιμότητας;

Τη δύναμη της φαίνεται ότι υπολόγιζαν όχι μόνο τα ελληνιστικά βασίλεια αλλά και η ανερχόμενη Ρώμη.

Ακολούθησε η συμφωνία σε ρε ελάσ. του Κυριάκου Πάτρα που είναι αφιερωμένη στον Μπετόβεν.

Και είναι ψέμα πως μερικά - για να μην πω τα περισσότερα - κορίτσια της φτωχής δυτικής όχθης της Αττικής έχουν μετακομίσει στα βόρεια και τα νότια ανάβοντας τα πούρα της αυτόχθονης και εύπορης… πουρακλίας;

Η Ρόδος συμμάχησε μαζί της κατά του Αντιόχου Γ' της Συρίας.

Ο συνθέτης, αρνούμενος ιδεολογικά να συμπορευτεί με την εποχή του (το έργο γράφτηκε το 1970), επέλεξε την οπισθοπορεία προς τα ιδεώδη της εθνικής σχολής, την οποία μπόλιασε με σημαντικές δόσεις ενός όψιμου ρομαντισμού.

Κατανοώ την αγωνία του βετεράνου ρεπόρτερ.

Σε αντάλλαγμα οι Ρωμαίοι της παραχώρησαν τη Λυκία και μέρος της Καρίας.

Το τελικό ηχητικό αποτέλεσμα επεκτάθηκε σισύφεια σε τέσσερα μέρη, μάλλον όμως αδιάφορα προς τους ακροατές.

Αλλά κι αυτός πρέπει να κατανοήσει πως τα λεφτά που βγαίνουν από τέτοια "αποκαλυπτικά ρεπορτάζ" είναι πιο βρώμικα και από τη χειρότερη Αλβανίδα!

Όταν όμως αργότερα συντάχθηκε με τη Μακεδονία, κύριο αντίπαλο της Ρώμης, οι Ρωμαίοι απέσπασαν τη Λυκία και την Καρία και κήρυξαν ελεύθερο λιμάνι τη Δήλο (167 π.Χ.) με στόχο να την εξουθενώσουν οικονομικά.

Με το επετειακό κοντσέρτο για φλάουτο και άρπα του Μότσαρτ άνοιξε το δεύτερο μέρος της.

Έκτοτε το ροδιακό κράτος άρχισε να παρακμάζει και τελικά υποδουλώθηκε στους Ρωμαίους (43 π.Χ.).

Έργο χαρακτηριστικού και αναγνωρίσιμου ιδιώματος ως προς τη γραφή του Βιεννέζου κλασικού, κινήθηκε ανάλαφρα, χαμογελαστά και υφολογικά πετυχημένα, με τη φλαουτίστα Sharon Bezaly να επιμένει τελειοθηρικά στην πιστή φραστική απόδοση και την αρπίστρια Κατερίνα Γίμα να υποστηρίζει με ευαισθησία και λεπτότητα τα δικά της μέρη.

Αναπαράσταση της πόλης της Ρόδου στα τέλη τον 4ον αι. π.Χ. Περιβαλλόταν από ισχυρά τείχη και διέθετε λιμάνια που διευκόλυναν την εμπορική της ανάπτυξη. Στους ελληνιστικούς χρόνους η Ρόδος ήταν ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο της Μεσογείου.

Μοναδική ακουστική σκιά υπήρξε η ατυχής τονική διχογνωμία των πνευστών της ορχήστρας.

Μια ανάμνηση, ένα έργο

Εν κατακλείδι ερμηνεύτηκε η "Εισαγωγή Μότσαρτ" του Χρήστου Σαμαρά. Εντελώς διαφορετικής υφής, παρά τον τίτλο που ίσως προετοιμάζει σχετικά, σύλληψης αλλά και μεταχείρισης, το έργο αυτό του Σαμαρά κινήθηκε αντισυμβατικά ως προς τα υπόλοιπα τονικά ακούσματα, χρησιμοποιώντας μια μουσική ιδέα ως αφορμή για το ξεδίπλωμα μιας ευφάνταστης ορχηστρικά και πρωτότυπης μελωδικά πλοκής, διευρύνοντας παράλληλα τη λειτουργικότητα της κλασικής φόρμας στη σύνταξη μιας ευανάγνωστης όσο και απαιτητικής, σύγχρονης μουσικής γραφής. Παρά τις ερμηνευτικές αδυναμίες που υπήρξαν, το έργο θεωρούμε πως υποστήριξε ιδεολογικά και απάντησε ταυτόχρονα με συνέπεια στο ερώτημα που εξαρχής έθετε. Ήταν μια θύμηση, μια ανάμνηση ενός θέματος του Μότσαρτ, που δραπέτευσε από το δικό του παρελθόν, ερχόμενο ως μια δημιουργική αύρα έμπνευσης να ισορροπήσει στο παρόν του συνθέτη. Το διάφωνο αλλά διαυγές υπόστρωμα που αναπτύχθηκε στον ορχηστρικό ιστό υπήρξε ανέλπιστα φιλόξενο στην επικοινωνία του με την κλασική μελωδία, παρά την αισθητική και διαχρονική τους διάσταση. Το τέλος επήλθε θριαμβευτικά και η διαφυγή στην πραγματικότητα πραγματοποιήθηκε με τον ίδιο φευγαλέο και ονειρικό τρόπο.

Την ευθύνη διεύθυνσης αυτής της σημαντικής συναυλίας είχε ο αρχιμουσικός της ορχήστρας Κάρολος Τρικολίδης.