Δετοράκης Θεοχάρης, ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑ ΝΟΤΑΡΙΑΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ (Πρακτικά Συμποσίου, Οίνος Παλαιός Ηδύποτος, Το κρητικό κρασί από τα προϊστορικά ως τα νεότερα χρόνια, Κούναβοι, 24-26 Απριλίου 1998), Ηράκλειο 2002, 237-247.

1. Χαρακτηριστικά έκδοσης

• 11 σελίδες.
• Η ύλη κατανέμεται σε ενότητες με συνεχή αρίθμηση και θεματικούς τίτλους με έντονους χαρακτήρες. Με πλάγια στοιχεία τυπώνονται οι λέξεις που ενδιαφέρουν.
• Βιβλιογραφικές παραπομπές σε υποσελίδιες σημειώσεις.
• Ακολουθούν τα πρακτικά της σχετικής συζήτησης (5 σελίδες)

2. Περιεχόμενα - Παρατηρήσεις:

Ο Δετοράκης στη μελέτη αυτή που παρουσιάστηκε ως ανακοίνωση σε συνέδριο -οπότε υπήρχε η ευκαρία να εκφραστούν άμεσα ερωτήσεις και παρατηρήσεις από συνέδρους οι οποίες περιλαμβάνονται στην έκδοση των πρακτικών και του ανάτυπου- ασχολείται με τους αμπελουργικούς και οινολογικούς όρους της Κρήτης. Επισημαίνει ότι λίγοι επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με αυτούς από γλωσσική, σημασιολογική και λαογραφική άποψη και μνημονεύει τους Εμμ. Παπαδάκη, Φ. Κουκουλέ και το Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας του Εμμ. Κριαρά για το οποίο σημειώνει ότι έχει χρησιμοποιήσει όλα τα γνωστά γλωσσικά στοιχεία προερχόμενα από έγγραφα και μελέτες με πλήρεις βιβλιογραφικές παραπομπές. Η σημασία της εν λόγω μελέτης έγκειται στο ότι προσθέτει μερικά νέα στοιχεία και επιχειρεί να διορθώσει ερμηνείες όρων όπως αυτές έχουν αποδοθεί από εκδότες και λεξικογράφους.

Πηγές του είναι αδημοσίευτα νοταριακά έγγραφα του 16ου και 17ου αι.

Καταμερίζει το υλικό του σε επτά θεματικές ενότητες :α) προσδιορισμός της έκτασης του αμπελιού β) καλλιέργεια γ) καλλιεργούμενα είδη αμπελιού δ) παραγόμενα είδη κρασιών και συναφών προϊόντων δ) προσδιορισμός της ποσότητας. Μέτρα βάρους ε) προσδιορισμός της ποσότητας του κρασιού στ) αποθήκευση, χρήση, εμπορία και φορολογία του οίνου.

Σε κάθε ενότητα παρουσιάζει σχετικούς όρους, την πηγή τους χρονολογημένη και μελέτες ή λεξικά που αναφέρονται στην ερμηνεία τους ή την ιστορική διαδρομή ή την ετυμολόγησή τους. Αναφέρεται στη βενετική ή βυζαντινή τους προέλευση και τις λατινικές ή αρχαίες ελληνικές τους ρίζες. Σημειώνει επιβιώσεις τους στο κρητικό ιδίωμα αναφερόμενος και στη σημερινή τους χρηστικότητα. Επιχειρεί παρατηρήσεις διορθωτικές προς άλλους ερευνητές ή λεξικογράφους που έχουν διατυπώσει άποψη για κάποιον από αυτούς τους όρους. Όπου το θεωρεί διευκρινιστικό παραθέτει αυτούσιο κείμενο από έγγραφα. Επιπλέον παρουσιάζει και όρους ανερμήνευτους, όπως στη φράση «κρασί αζαντή σέμω» που δεν κατέληξε τι σημαίνει.

Στη συζήτηση σελ. 247 ο Δετοράκης απαντά σε παρατήρηση σχετικά με τη συχνότητα που απαντούν οι όροι σε έγγραφα της ίδιας εποχής αλλά και προηγούμενων αιώνων. Επισημαίνει την ανάγκη να αποδελτιωθούν τα πολάριθμα ανέκδοτα έγγραφα, ώστε να έχουμε πληρέστερη εικόνα της ύπαρξης, χρήσης και σημασίας λέξεων.

3. Αξιολογικές παρατηρήσεις

Μικρή σε έκταση αλλά εμπεριστατωμένη μελέτη που αποτελεί και πρόταση προσέγγισης των εγγράφων και διερεύνησης του λεξιλογίου που προκύπτει από τις αποδελτιώσεις, καθώς δεν περιορίζεται στην ερμηνεία αλλά περιλαμβάνει και ετυμολόγηση και μνεία επιβίωσης της λέξης της σημασίας και της χρήσης της. Απουσιάζει ένα αλφαβητικό ευρετήριο, χρήσιμο για τον ερευνητή.

Παρουσίαση: Βασιλική Φυτώκα