Βαγιακάκος Δ., Συμβολή εις την μελέτην της δημώδους νομικής ορολογίας, Ξένιον Π. Ζέπου Γ΄, 1973, σσ. 519-570.

1. Χαρακτηριστικά έκδοσης

• Η μελέτη καλύπτει 51 σελίδες.
• Η ύλη κατανέμεται σε 2 κεφάλαια από τα οποία το 1ο χωρίζεται σε υποκεφάλαια. Η αρίθμηση των κεφαλαίων γίνεται με λατινικούς αριθμούς, ενώ η αρίθμηση των υποκεφαλαίων με αραβικούς.
• Με πλάγια στοιχεία τυπώνονται οι όροι και τα αποσπάσματα κειμένων.
• Βιβλιογραφικές παραπομπές σε υποσελίδιες σημειώσεις.

2. Περιεχόμενα - Παρατηρήσεις

Ο Βαγιακάκος ασχολείται με τους νομικούς όρους των ελληνικών νομικών εγγράφων τους οποίους θεωρεί πολυσήμαντους όσον αφορά την προέλευση και την εξέλιξή τους σε σχέση με τις συνθήκες ζωής και το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων των διαφόρων ελληνικών περιοχών, την ιστορία τους αλλά και το χρόνο και το βαθμό συμβίωσης τους με ξένους κατακτητές, όπως είναι οι Φράγκοι, οι Βενετοί, οι Γενουάτες και οι Τούρκοι.

Εξετάζοντας τους νομικούς όρους στα δικαιοπρακτικά έγγραφα καταλήγει στα παρακάτω συμπεράσματα:

• Α) Κάποιοι νομικοί όροι αποτελούν κατάλοιπα αρχαίων ελληνικών νομικών όρων οι οποίοι διατηρήθηκαν μέσω της προφορικής παράδοσης και της χρήσης τους από το λαό είτε με την αρχαία μορφή της λέξης είτε με τον ιδιωματικό κατά τόπους τύπο.
• Β) Κάποιοι άλλοι αποτελούν επιβίωση βυζαντινών νομικών όρων, καθώς η βυζαντινή ορολογία διατηρήθηκε και την εποχή της Τουρκοκρατίας.
• Γ) Άλλοι όροι δηλώνουν τη γλωσσική επίδραση -ως αποτέλεσμα συμβίωσης και σχέσεων των κατακτηθέντων με τους κατακτητές- της φραγκικής, βενετικής, γενουατικής και τουρκικής νομικής ορολογίας.
• Δ) Άλλοι νομικοί όροι αποτελούν δημιούργημα γλωσσικό που έχει άμεση σχέση με τις συνθήκες ζωής των κατοίκων κάθε περιοχής αλλά και το γλωσσικό κατά τόπους ιδίωμα.

  Στη συνέχεια ο Βαγιακάκος ασχολείται με δημώδεις νομικούς όρους σε ειδικά έγγραφα. Σε εκτεταμένο κομμάτι της μελέτης παρουσιάζει και καταγράφει νομικούς όρους, δηλώνει τη χρήση και τη σημασία τους οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με τον τόπο και την περίπτωση. Οι λέξεις λόγου χάρη χαρτί και μοιρί ως δεύτερο συνθετικό δηλώνουν σε συνδυασμό με την έννοια του πρώτου συνθετικού ποικίλλες νομικές αποχρώσεις και δημιουργούνται νομικοί όροι, όπως αζατοχάρτι, αρραβωνοχάρτι, αφορισμοχάρτι, γονικοχάρτι, προικοχάρτι, αδελφομοίρι, αντρομοίρι, γεροντομοίρι κ.ά.

Τέλος, τονίζει την ανάγκη να συγκεντρωθούν και να εκδοθούν τα δικαιοπρακτικά έγγραφα γιατί απεικονίζουν τη γλώσσα μιας εποχής και μιας περιοχής, αλλά και τις ποικίλες αποχρώσεις της νομικής σημασίας μιας λέξης.

3. Αξιολογικές Παρατηρήσεις

Η μελέτη του Βαγιακάκου αποτελεί έργο σημαντικό για την καταγραφή και παρουσίαση νομικών όρων διαφορετικής γλωσσικής προέλευσης και σημασίας· πηγή δηλωτική της επιβίωσης βυζαντινών νομικών όρων.

Παρουσίαση: Άννα Δεληγιαννοπούλου