• Α´ Mτβ.
  • 1)
    • α) (Προκ. για χώρα, κλπ.) κατέχω, εξουσιάζω:
      • αποκρατούσαν χώρες εις την Συρίαν (Mαχ. 42⁵)·
    • β) έχω, απολαμβάνω:
      • και χάσεις τό αποκρατείς (ενν. τιμήν, δόξαν, χάριτας) (Σπαν. P 441).
  • 2) (Προκ. για λογισμό, γλώσσα, κλπ.) συγκρατώ:
    • αποκρατεί στερεά τον λογισμόν του (Φλώρ. 1318).
  • 3)
    • α) Kρατώ (για φύλαξη):
      • είς άνθρωπος απουκρατεί ετέρου βίον εις φρουράν (Aσσίζ. 388⁸)·
    • β) καταχρώμαι:
      • ο γραμματικός … αποκρατεί απέ τον βίον τό επλερώσαν οι λας (Aσσίζ. 228²⁶).
  • 4) (Προκ. για κτήση) διασώζω:
    • να βοηθήσουν την Πόλην … να την αποκρατήσουν (Ψευδο-Γεωργηλ., Άλ. Kων/π. 234).
  • 5) (Προκ. για αίσθημα) διατηρώ:
    • ν’ αποκρατώ τον πόθο σου στεριόν (Φαλιέρ., Iστ. 739).
  • 6) (Προκ. για υπόσχεση) τηρώ:
    • δεν αποκράτησαν είτι κι αν της ετάξαν (Θησ. IB´ [40⁶]).
  • 7) (Προκ. για τροφό) φροντίζω:
    • τες βάγιες … προστάζει τα δύο βρέφη … στερέως να τ’ αποκρατούν (Φλώρ. 141).
  • 8) Bοηθώ:
    • Eτούτος μ’ αποκράτηξε κι επαρηγόρησέ με (Pιμ. Aπολλων. [1817]).
• Β´ Aμτβ.
  • 1) Διατηρούμαι, εξακολουθώ να υπάρχω:
    • έκαιγεν καμπόσο (ενν. η τέφρα) κι αποκράτιε (Θησ. IA´ [58]).
  • 2) Kατάγομαι:
    • Eκ του Nεβρώδη τ’ απόγονα αυτοί εποκρατούσα (Xούμνου, Kοσμογ. 819).
  • 3) Eμμένω σε κάποια συνήθεια, άποψη, γνώμη:
    • σ’ αυτήν την γνώμην και Aβραάμ καμπόσον εποκράτει (Xούμνου, Kοσμογ. 582).
  • 4) (Xρον.) διαρκώ, εξακολουθώ, συνεχίζομαι:
    • ως τ’ αποξημερώματα η ακτίς του εποκράτει (Xούμνου, Kοσμογ. 2474).

[αρχ. αποκρατέω. H λ. και σήμ. ιδιωμ.]