• 1)
  • α) (Τοπ., συνηθέστ. με ρ. κίνησης) πίσω, προς τα πίσω:
    • (Διγ. Esc. 310)·
    • να εβγεί … να φαν αντάμα οι δύο αφέντες και πάλι ας μισέψει (Απολλών. 634)·
  • β) (πλεοναστικά, με ρ. που ήδη περικλείουν την έννοια «πίσω»):
    • πάλιν οπισθοπόδησα (Προδρ. I 232· Σφρ., Χρον. 20¹⁷).
• 2) (Χρον.) ξανά, πάλι, εκ νέου, ακόμη μία φορά
  • α) (για να δηλωθεί επανάληψη μιας πράξης ή επιστροφή σε προηγούμενη κατάσταση):
    • (Διγ. Z 3144)·
    • των ανθρώπων την φυλήν πάλε να την συστήσει (ενν. ο Θεός) (Συναξ. γυν. 44)·
    • α φουσκώσει (ενν. η θάλασσα) μια βολά, καλοσυνεύγει πάλι (Πανώρ. Β́ 258)·
  • β) (πλεοναστικά, με ρ. που ήδη περικλείουν την έννοια «ξανά»):
    • μ’ αναστεναμούς πολλούς να ξαναλέγεις πάλι (Πανώρ. Γ́ 175· Χορτάτση, Ελευθ. Ιερουσ. Δ́ 76)·
  • γ) (στην αρχή αφήγησης για να εισαγάγει τη συνέχεια ενός κεφαλαίου η εξιστόρηση του οποίου είχε διακοπεί):
    • Πάλε ας έρτομεν εις τον ρήγα (Μαχ. 230¹⁴· Χρον. Μορ. H 6817)·
    • φρ. αλλάττω (ή αλλάσσω) πάλιν τον λόγον (μου), βλ. αλλάσσω IΆ1 φρ.·
  • δ) (σε ιδιάζ. χρ., για να δώσει έμφαση):
    • Πείνα μου, πάλιν πείνα μου, και δεύτερον σε γράφω (Προδρ. III 273‑7 χφ P κριτ. υπ.· Πουλολ. 24)·
    • (στο τέλος μιας μεγάλης αφήγησης):
      • Τέλος της Κρήτης ο χαλασμός και πάλι τέλος (Σκλάβ. 284· Προδρ. IV 665‑6 χφ P κριτ. υπ).
• 3) (Με αντιθετική σημασ.)
  • α) (μόνο του ή έπειτα από ονόματα προσώπων και προσωπ. αντων.) εξάλλου, από το άλλο μέρος, όμως:
    • (Θρ. Κύπρ. M 686), (Χρον. Τόκκων 111)·
    • εκείνοι τα λαβράκια …, ημείς δε πάλιν τρώγομεν αυτό το πώς το λέγουν (Προδρ. IV 412)·
  • β) (συνοδευόμενο από το σύνδ. και σε υποθ. πρόταση που αποτελεί αντίθεση προς μια προηγ. υποθ. πρόταση) αν όμως:
    • (Διαθ. 17. αι. 3¹⁰¹)·
    • αν ήθελεν ευρεθεί τινάς … αφορμή να μισέψει ο λεγόμενος καλόγερος, να μπορεί να πλερώνεται …· πάλι και ήθελεν μισέψει δίχως αφορμή, να χάνει ό,τι κόπους και αγομέντα έκαμεν (Βαρούχ. 155¹³)·
  • γ) (μόνο του ή συνηθέστ. με το και ή το μα σε πρόταση που εκφράζει ισχυρή αντίθεση προς μια άλλη προηγ. πρόταση) μολαταύτα, εντούτοις, παρόλ’ αυτά:
    • (Σουμμ., Παστ. φίδ. Ά [136]), (Πανώρ. Ά 212)·
    • Εγώ 'μαι που σε έκρυψα, και πάλ’ εμένα βρίζεις; (Αιτωλ., Μύθ. 126²⁴)·
    • ελόγιασα να σκοτωθώ … Μα πάλι δεν ηθέλησα να χάσω τη ζωή μου (Ερωφ. Δ́ 217).
• 4) (Για να δηλωθεί αμοιβαιότητα, διαδοχή, χρονική ακολουθία) με τη σειρά, στη συνέχεια, έπειτα:
  • (Ντελλαπ., Ερωτήμ. 609)·
  • ο Πώρος τον απεκρίθη και είπε πάλε του Φιλόνη (Διήγ. Αλ. E (Konst.) 93¹⁴).
• 5) (Με προσθετική σημασ.) ακόμη, επίσης, επιπλέον:
  • εθλίβη το μεγάλως (ενν. ο πρίγκιπας)· το πρώτον … ότι ήτον (ενν. ο ανεψιός του) καλλιότερος εις όλους τους στρατιώτες … και πάλε, διατό … απίστησεν τον αφέντη του (Χρον. Μορ. H 3256· Χρον. Μορ. H 8952)·
  • (σε προεξαγγελτική παράθεση):
    • πάλε άλλο χειρότερον …,·με τριακόσιους εκέρδισε χιλιάδες δεκαπέντε (Χρον. Μορ. H 5010)·
  • (για να εισαγάγει νέο κεφάλαιο στην αφήγηση):
    • Πάλιν πώς εσκοτώθηκεν ο Κύρος άκουσέ το (Ντελλαπ., Ερωτήμ. 611).

[αρχ. επίρρ. πάλιν. Ο τ. ‑ε στο Somav. (‑αι) και σήμ. ιδιωμ. Ο τ. ‑ι ήδη μτγν. και σήμ. Η λ. και σήμ. ποντ.]

• Επανέρχομαι, επιστρέφω:
  • ουδόλως ηγάπησεν αυτήν (ενν. ο Ιωάννης Παλαιολόγος τη γυναίκα του) …· όθεν και προς τον ίδιον επαλινδρόμησε πατέρα (Ιστ. πολιτ. 6⁸).

[αρχ. παλινδρομέω. Η λ. και σήμ. λόγ.]

• Επιστρέφω στην πατρίδα:
  • καταστρέψας (ενν. τους εχθρούς) προς υμάς γοργόν παλινοστήσω (Καλλίμ. 2315).

[μτγν. παλινοστέω. Η λ. και σήμ. λόγ. (‑νν‑)]