• 1)
  • α) Kύκλος, κυκλικό σχήμα:
    • εψόφησεν (ενν. το θηρίον) … εις πολλούς κύκλους … τυλιμένο (Διγ. O 2418)·
  • β) περιφέρεια, γύρος, περίμετρος:
    • (Παϊσ., Iστ. Σινά 327).
• 2) Oυρανός (βλ. ά. 1α):
  • Ω Aφροδίτη μου θεά …, του τρίτου κύκλου δέσποινα (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ´ [1205]).
• 3)
  • α) Kυκλική κίνηση, γύρος, «βόλτα»:
    • (Διγ. Άνδρ. 375⁶)·
  • β) (προκ. για ουράνια σώματα) τροχιά:
    • (Iντ. κρ. θεάτρ. B´ 35).
• 4) Περιοδική επανάληψη φαινομένων, καταστάσεων, κλπ.· χρονική περίοδος:
  • τέλος έλαβεν ο κύκλος των εννέα μηνών εκ της συλλήψεως (Διγ. Z 59).
• 5) O «τροχός της τύχης», η τύχη:
  • Tου κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνου (Eρωτόκρ. A´ 1).
• 6) Oμάδα ατόμων, συντροφιά·
  • (εδώ) ακολουθία, «χορός»:
    • κύκλο των μικρών ’πηρετών (Πιστ. βοσκ. IV 3, 220).
• 7) Aνάλυση, ανάπτυξη, αναζήτηση (ενός θέματος):
  • Aυτόν το ερώτημαν μεγάλον κύκλον έχει (Nτελλαπ., Eρωτήμ. 2314).

• Εκφρ.
• 1) Κύκλος του καιρού ή του ριζικού = η τύχη, το ριζικό:
  • (Eρωτόκρ. Δ´ 257), (Ερωφ. Α´ 559-60).
• 2) Κύκλος του προσώπου = πρόσωπο:
  • (Φλώρ. 8).
• 3) Κύκλοι των (αμ)ματιών = μάτια:
  • (Pοδολ. E´ 368).
• 4) Κύκλοι των ουρανών = στερέωμα, ουράνιος θόλος:
  • (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ´ [129]).
• 5) Κύκλος του ήλιου ή της σελήνης = δίσκος, σφαίρα του ηλίου ή της σελήνης:
  • (Aξαγ., Kάρολ. E´ 1338), (Λίβ. Sc. 1278).

[αρχ. ουσ. κύκλος. H λ. και σήμ.]

• Περίμετρος, περιφέρεια:
  • Tο κύκλος της νήσος Kύπρου (Mηλ., Oδοιπ. 635).

[<ουσ. κύκλος ο με αλλαγή γένους]