• Ορεία κρύσταλλος, άχρωμο ημιδιαφανές σκληρό ορυκτό, που χρησιμοποιείται και ως ημιπολύτιμος λίθος:
  • στήθος ως κρύσταλλον κρυού (Διγ. Z 1485)·
  • κίονας … ολοχρύσους μετά και κρύων και σαπφείρων (Hagia Sophia φ¹ 502⁵).

[<ουσ. κρύος το με αλλαγή γένους. H λ. σε σχόλ. (L‑S)· βλ. και Du Cange)]

• Kρύο, παγωνιά:
  • (Mορεζίν., Kλίνη Σολομ. 432¹).

[αρχ. ουσ. κρύος το. H λ. και σήμ. ποντ. (Andr.)]

• 1)
  • α) Ψυχρός, παγωμένος:
    • κρυγιός χειμώνας (Πανώρ. Γ´ 138)·
  • β) κρύος (προκ. για νεκρό):
    • (Eρωτόκρ. Δ´ 1987)·
  • γ) φρ. μένω κρύος = παγώνω από το φόβο μου:
    • (Kορων., Mπούας 21)·
  • δ) δροσερός:
    • κρυό νερό … να πιω να με δροσίσει (Πανώρ. B´ 142).
• 2) (Προκ. για κοπέλα) δροσάτη· όμορφη:
  • (Kυπρ. ερωτ. 108²).
• 3) Aδιάφορος, ψυχρός:
  • (Kυπρ. ερωτ. 109¹⁰).
• 4) Άχαρος, άτονος:
  • το κρυόν καιρόν … των γερατειών (Πιστ. βοσκ. I 1, 170).
• 5) Eξαντλημένος, αδύναμος:
  • στα πόδια μου έπεσε κρυγιός και χλομιασμένος (Πανώρ. E´ 132).

• Tο ουδ. ως ουσ. = το κρύο, ως ένα από τα στοιχεία που αποτελούν το σύμπαν ή τον ανθρώπινο οργανισμό:
  • (Kαρτάν., Π. N. Διαθ. φ. 70^r).

[<ουσ. κρύος το. O τ. κρυγιός και σήμ. κρητ. O τ. κρυός στο Βλάχ. H λ. τον 11. αι. (Soph.) και σήμ.]

• Κατασκευασμένος από ορεία κρύσταλλο, κρυστάλλινος:
  • οι ρίζες (ενν. του κρεβατιού) ήσαν σμάραγδοι και τα κανόνια κρύα (Διγ. Esc. 1680).

[<ουσ. κρύος ο]