• I. Ενεργ.
  • 1)
    • α) Κόβω κ., κομματιάζω:
      • (Ιερακοσ. 491⁵)·
      • (μεταφ.):
        • οι πόνοι σου κρατούσι την καρδιάν μου και κατακόπτουσιν αυτήν (Κομν., Διδασκ. Δ 29)·
    • β) σπάζω κ.:
      • όντεν … ο βορράς αδυνατά φουσκώσει και κατακόψει τσι κορφές (ενν. των δένδρων) (Ερωτόκρ. Β´ 1804).
  • 2) Κατασφάζω, διαμελίζω:
    • εκατακόψανε τους ελεεινούς χριστιανούς (Χρον. σουλτ. 133¹²)·
    • κατεκόπης μεληδόν υπό βαρβάρων χείρας (Διγ. Z 425).
  • 3) Καταστρέφω:
    • είς άνθρωπος … να σκοτώσει τον εχθρόν του … ή κατακόψει τον αμπελώναν του (Ασσίζ. 85¹⁸)·
    • (μεταφ.):
      • ο θάνατος … κατέκοψεν αυτού νεότητος το κάλλος (Διγ. Z 4477).
  • 4) Δέρνω, χτυπώ:
    • αν από τα αναστενάγματα εσώπαζεν η κόρη, πάλιν εκατακόβγασι τα χέρια της το στήθος (Λίβ. N 3085)·
    • (μεταφ.):
      • φυσιωμένοι άνεμοι και κατακόπτουσίν την (ενν. τη θάλασσα) (Θησ. Η´ [3³]).
  • 5) Βασανίζω:
    • εκείνου εκατεκόπτετον ο νους του από τους πόνους (Λίβ. (Lamb.) N 59).
• II. Μέσ.
  • 1) Σκοτώνομαι, σφάζομαι:
    • μετ’ αύτους να κατακοπούν εις συμπλοκάς πολέμου (Γεωργηλ., Βελ. Λ 268).
  • 2) (Μεταφ.) φιλονικώ, μαλώνω:
    • εάν καθίσωσιν τρεις ή τέσσαρες άνθρωποι ποιήσαι παράκλησιν μετά αγάπης, ει μη σκανδαλισθώσιν και κατακοπώσιν (Ναθαναήλ Μπέρτου, Ομιλίαι IX 117 (έκδ. ‑κόπωσιν)).
  • 3) Θρηνώ· υποφέρω, βασανίζομαι:
    • ηρξάμην κατακόπτεσθαι, γίνεται θρήνος μέγας (Λίβ. Sc. 1414).

• Η μτχ. παρκ. ως επίθ. =
  • 1)
    • α) Κομμένος, κομματιασμένος:
      • Αν δεν ποίσω το έλμον σου όλον κατακομμένον (Πόλ. Τρωάδ. 2693)·
    • β) οδοντωτός:
      • ακρωτήριν κατακομμένον ωσάν νησία (Πορτολ. Α 123¹³).
  • 2) Πληγωμένος:
    • οι Παμφλαγόνιοι ήλθαν κατακομμένοι και λαβωμένοι εις θάνατον (Πόλ. Τρωάδ. 10944).
  • 3) Θλιμμένος· βασανισμένος, ταλαιπωρημένος:
    • Tόσο θλιμμένες (ενν. οι αρχόντισσες) … όλο κατακομμένες (Θησ. Β´ [15⁵]).

[αρχ. κατακόπτω. Οι τ. ‑κόβγω και ‑κόφτω και σήμ. ιδιωμ. Ο τ. ‑κόβω και σήμ.]