Βιβλιογραφία

Οδηγός Βιβλιογραφίας Νεοελληνικών Μεταφράσεων της Αρχαιοελληνικής Γραμματείας 

 

(«Εισαγωγή», απόσπασμα, σ. 57)

Στη μελέτη του Θουκυδίδη, όπως και στη μελέτη άλλων μεγάλων πνευματικών δημιουργών, μπορούν να ξεχωριστούν τρία στάδια: Το πρώτο είναι το διάβασμα για την απλή κατανόηση, λέξη-λέξη και γυρίζοντας κάθε τόσο στα προηγούμενα να βγει το νόημα, τα πράγματα που λέει, μια εικόνα της πορείας των γεγονότων που ιστορεί, και των καταστάσεων που τα γέννησαν. Το δεύτερο αρχίζει με το φιλολογικό οπλισμό και την οξονύχιση των λεπτομερειών· τούτο είναι σωστό πέλαγος, γιατί για κανέναν ίσως άλλον αρχαίο συγγραφέα εξόν για τον Πλάτωνα, δεν έχουνε γραφεί τόσα πολλά, κι από τόσο διαφορετικές απόψεις· στο πέλαγος τούτο όσοι βυθιστούνε σπάνια βγαίνουνε στην αντίπερα όχτη· είναι ζήτημα αν φτάνει μια ζωή για να κυριέψεις όλο αυτό το υλικό, να το κατατάξεις συστηματικά και να προσθέσεις κι εσύ ένα ψηφίο στο βάθος του ή μια γραμμή στη ρυτιδωμένη του επιφάνεια. Στο τρίτο στάδιο πρέπει ν' απαλλαγεί ο μελετητής από το φόρτον αυτό, αφού απορροφήσει ό,τι καλύτερο μπόρεσε και να προχωρήσει στην άμεση επαφή με το κείμενο, ώστε η λέξη ν' αντιπροσωπεύει όχι πια άλλη λέξη, αλλά κίνηση, εικόνα, νοητική πορεία ή πήδημα, με τη σημασία που έδωσα στον όρο παραπάνω. Θα πρεπε σ' αυτό το στάδιο να βρίσκεται ο μεταφραστής, ώστε από την κίνηση, την εικόνα, το σκίρτημα, να βρει με αναζήτηση εσωτερική, την έκφραση που θ' αποδώσει τ' άναρθρα προστάδια.

Δεν έχω την αξίωση πως έφτασα παρά στο κατώφλι του τρίτου σταδίου, χωρίς να κυριέψω το δεύτερο, παρά ως το σημείο να συνειδητοποιήσω πόσα θά 'μεναν ακόμα να μάθω, αλλά και πόσες ανοησίες έχουνε σχετικά γραφεί. Και για να μην επεκταθώ περισσότερο σε ό,τι μπορεί να φανεί είτε υπερβολική και ψεύτικη μετριοφροσύνη, είτε πάλι άπρεπη καύχηση, ας γυρίσω στο συγγραφέα να συνοψίσω με λίγα λόγια τους λόγους που δικαιολογούν τον αρχικό μου ισχυρισμό πως ο Θουκυδίδης είναι μοναδικό φαινόμενο. […]