Ο θεσμός της εκεχειρίας

Η λέξη εκεχειρία σημαίνει διακοπή των εχθροπραξιών, ανακωχή. Ήταν ένας θεσμός που προέβλεπε την αναστολή των εχθροπραξιών για ένα καθορισμένο διάστημα το οποίο άρχιζε από την αναγγελία των Ολυμπιακών Αγώνων. Χάρη στο θεσμό αυτό το ιερό της Ολυμπίας απέκτησε τεράστιο κύρος και φήμη. Η εκεχειρία αρχικά διαρκούσε ένα μήνα και ονομαζόταν "ιερομηνία", αργότερα όμως η διάρκειά της ήταν τρεις ή έντεκα μήνες. Κατά την εκεχειρία σταματούσε κάθε εχθροπραξία και επιτρεπόταν ελεύθερα η προσπέλαση στη χώρα της Ήλιδας, που κηρυσσόταν ελεύθερη και απαραβίαστη. Επί πλέον όσοι επιθυμούσαν να παρακολουθήσουν ή να πάρουν μέρος στους αγώνες ήταν ελεύθεροι να περάσουν ακόμη και από χώρες με τις οποίες η πατρίδα τους βρισκόταν σε πόλεμο. Απαγορευόταν αυστηρά η είσοδος στην Ηλεία σε οποιονδήποτε οπλισμένο ή σε ομάδα στρατού. Ο θεσμός της εκεχειρίας ήταν μια πολιτική πράξη θεϊκής έμπνευσης. Μια πράξη η οποία έδινε στους Έλληνες μια καταπληκτική ευκαιρία να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να αναζητήσουν διπλωματικές λύσεις στις όποιες αντιθέσεις και τα προβλήματά τους. Στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ισχύει κάτι ανάλογο.

Το στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας σήμερα

Το στάδιο στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004

Γιατί έγιναν τα Ολύμπια και η νίκη στους αγώνες, το σύμβολο του πνεύματος και της ενότητας στην Αρχαιότητα; Αρχικά, το να κερδίσεις τη νίκη εθεωρείτο ένα σοβαρό κατόρθωμα που τιμούσε όχι μόνο τον αθλητή αλλά και την πόλη του. Λίγο μετά την Ομηρική εποχή, τα προσωπικά κατορθώματα δεν μπορούσαν να γίνουν αντιληπτά χωρίς τη συνεισφορά και την αναγνώριση της πόλης του αθλητή. Η αθλητική νίκη συνδέθηκε άρρηκτα με τη νίκη της πόλης και η πόλη έγινε το μόνο συλλογικό σώμα με δικαίωμα να αποδίδει δόξα και τιμές. Στη συνέχεια έγινε πολύ σημαντική η αναγνώριση του προσωπικού κατορθώματος και η πλατιά αναγνώριση της σωματικής και ηθικής αρετής του αθλητή. Η "καρτερία" που επιδείκνυε ένας αθλητής κατά τη μακρά περίοδο προπόνησης και προσπάθειας έγινε μια μεγάλη αρετή. Η ικανότητα του αθλητή να υποφέρει σιωπηρά και να δείχνει υπομονή στην προπόνηση και την εξάσκηση, ήταν μια από τις πιο σημαντικές αρετές που μπορούσε να κατακτήσει και ν' αναπτύξει στα αθλητικά χρόνια της ζωής του. "Κέρδισα στην πυγμαχία τρεις φορές με την ικανότητα και την αντοχή των χεριών μου" λέει ένας πυγμάχος στην επιγραφή του, υπερβολικά περήφανος για το κατόρθωμά του. Επιπλέον, η ηθική ανταμοιβή ήταν αυτό που έκανε τη νίκη να αξίζει όλες τις προσπάθειες και το σωματικό πόνο. Οι ολυμπιονίκες μοιράζονταν το θεϊκό μεγαλείο και την ανεξίτηλη δόξα των πρώτων μυθικών ηρώων. Η νίκη ήταν η υψηλότερη τιμή που μπορούσε να φτάσει ένας θνητός, γιατί η φήμη του γινόταν αθάνατη χάρη στους θεούς που τον ευνόησαν και τον βοήθησαν να κερδίσει. Η εύνοια των θεών και η πλατιά αναγνώριση που απολάμβανε ο νικητής από την πόλη του ήταν το υψηλότερο έπαθλο που έκανε το μανιώδες πάθος των Ελλήνων για τον αγώνα ν' αξίζει κάθε προσπάθεια. Τέλος, η πρόκληση που αντιμετώπιζε ο ελληνικός κόσμος ήταν να προάγει τη συνεργασία και να επιδεικνύει πολιτική ενότητα. Χάρη στην εκεχειρία, όλες οι ελληνικές πόλεις μπορούσαν να στέλνουν τις επίσημες αποστολές τους, τις θεωρίες, να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Όλες οι πόλεις έδιναν μεγάλη σημασία στο ιερό, όπως φαίνεται από τις αποστολές που έστελναν και τους Θησαυρούς που ανέγειραν στην περιοχή. Εδώ διάβαζαν τα έργα τους οι διάσημοι Έλληνες φιλόσοφοι, ποιητές και ιστορικοί ενώπιον του κοινού. Αυτές οι εθνικές συναντήσεις έγιναν διάσημες πανελλήνιες γιορτές, που προήγαν την πολιτιστική συνείδηση και ενδυνάμωναν την ελληνική ταυτότητα (ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ). Σχολιάστε το παραπάνω κείμενο συγκρίνοντας την εποχή της αρχαιότητας με τη σημερινή. Προσπαθήστε να εξηγήσετε τις διαφορές της εποχής εκείνης με τη σημερινή.

Οι γυναίκες στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες "…Μετά το θάνατο του συζύγου της η γυναίκα αυτή (η Καλλιπάτειρα) μεταμφιέστηκε σε άντρα γυμναστή και πήγε στην Ολυμπία το γιο της, για να συμμετάσχει στους αγώνες. Σα νίκησε ο γιος της Πεισίροδος, αυτή πήδησε το περίφραγμα πίσω από το οποίο βρίσκονται οι γυμναστές, με αποτέλεσμα να γυμνωθεί. Φανερώθηκε πως ήταν γυναίκα, την άφησαν, όμως, ατιμώρητη, για να τιμήσουν τον πατέρα της (το Διαγόρα το Ρόδιο), τα αδέλφια της και το γιο της, που ήταν όλοι τους Ολυμπιονίκες. Έβγαλαν όμως ένα νόμο: στο εξής οι γυμναστές να μπαίνουν γυμνοί στους αγώνες". Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, V.6. 7-8. Σχολιάστε το παραπάνω κείμενο. Προσπαθήστε να συγκρίνετε τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και τον αθλητισμό, στην αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα, αιτιολογήστε τις διαφορές.

Αρχαία Ολυμπία

Το νόημα των Ολυμπιακών Αγώνων "Στο Ιερό της Ολυμπίας καλλιεργείτο κατά κύριο λόγο το πνεύμα της άμιλλας και του άθλου, που δεν είναι παρά μια ανώτερη έκφραση της ανάγκης του ανθρώπου για επικοινωνία. Μια επικοινωνία όπου οι αντίπαλοι είναι απλώς συνομιλητές για ένα καλύτερο αύριο. Το πνεύμα του αγώνα δεν περιοριζόταν στις επιδόσεις μόνο του σώματος……. Αυτός είναι ο λόγος που στους Ολυμπιακούς Αγώνες οργανώνονταν ταυτόχρονα και καλλιτεχνικοί αγώνες καθώς και αγώνες κηρύκων και σαλπιγκτών. Προπάντων, όμως, οι άνθρωποι του πνεύματος, της τέχνης, της επιστήμης και των γραμμάτων είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν στο συναθροισμένο στα Ιερά πανελλήνιο, τον αθέρα των έργων τους και να εκθρέψουν το ιδανικό της τίμιας άμιλλας και του καλού καγαθού πολίτη. Γιατί είναι γνωστό ότι στα πανελλήνια Ιερά, και προπαντός στην Ολυμπία, συνέρρεαν μαζί με τους αθλητές και οι άριστοι της ελληνικής διανόησης (Θαλής, Εμπεδοκλής, Γοργίας, Ισοκράτης, Ηρόδοτος, Οινοπίδης, Πλάτων κ.ά.)" (Γιαλούρης, 2001).

Η αφίσα των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων, Αθήνα 1896