β) Η Συναγωγή: κέντρο προσευχής και μελέτης του Νόμου

Στο διάστημα που οι Ιουδαίοι ήταν εξόριστοι και είχαν στερηθεί το Ναό τους, δημιούργησαν, όπως είπαμε, τις Συναγωγές. Χώρους, δηλαδή, όπου συγκεντρώνονταν για να προσεύχονται και να μελετούν το Νόμο τους. Να θυμούνται την πατρίδα τους και να ονειρεύονται την επιστροφή τους.

Μετά την επιστροφή από την αιχμαλωσία ο Ναός της Ιερουσαλήμ έγινε το κέντρο της εθνικής ζωής των Ιουδαίων. Συμβόλιζε την παρουσία του Θεού ανάμεσα στο λαό του κι ο κάθε Ισραηλίτης, όπου κι αν κατοικούσε, έπρεπε να τον επισκέπτεται, ιδίως στις μεγάλες γιορτές. Παρ' όλα αυτά, η ίδρυση Συναγωγών στις πόλεις και στα χωριά της Παλαιστίνης συνεχίστηκε σε όλη τη μεταιχμαλωσιακή εποχή. Ιδιαίτερα μάλιστα στις κοινότητες των Ιουδαίων της Διασποράς, που βρίσκονταν ξενιτεμένοι μακριά από την Παλαιστίνη. Τι ήταν η Συναγωγή;

Και τότε, όπως και σήμερα, ήταν ένα απλό κτίριο, στο κέντρο του οποίου υπήρχε μια εξέδρα, ένα βήμα. Εκεί ανέβαινε αυτός που διάβαζε το Νόμο. Πίσω από το βήμα υπήρχαν καθίσματα για τους αναγνώστες και τους διδασκάλους του Νόμου, τους ραββίνους. Γύρω από το βήμα βρίσκονταν οι θέσεις για τους πιστούς. Σ' έναν ορισμένο χώρο στέκονταν και οι γυναίκες. Στον ανατολικό τοίχο της Συναγωγής, μέσα σε μια κρύπτη, φυλάγονταν τα ιερά κείμενα. Επικεφαλής της συναγωγής ήταν ο αρχισυνάγωγος που εκλεγόταν από την κοινότητα.

Επιπλέον, στις Συναγωγές οι τοπικοί άρχοντες διαχειρίζονταν τις υποθέσεις της κοινότητας και τα παιδιά μάθαιναν γράμματα. Στις Συναγωγές της διασποράς μάλιστα οι Ιουδαίοι δέχονταν να έρχονται και όσοι ειδωλολάτρες ήθελαν να γνωρίσουν την ιουδαϊκή θρησκεία. Αυτούς τους ονόμαζαν προσήλυτους.

Εσωτερικό Συναγωγής Τα σχέδια που διακοσμούν τη Συναγωγή είναι συγχρόνως και σύμβολα: Π.χ. το λιοντάρι είναι σύμβολο της φυλής του Ιούδα, το στέμμα συμβολίζει τη βασιλεία του Θεού, το άστρο του Δαβίδ είναι ένα από τα αρχαιότερα εβραϊκά σύμβολα, που κατά την παράδοση ήταν το έμβλημα* του βασιλιά Δαβίδ. Τέλος, υπάρχει η επτάφωτη λυχνία (μενορά) και οι δύο πλάκες του Νόμου.