ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ Γυναίκες πρόσφυγες

Αυτές είναι που δεν γιορτάζουν ποτέ

ΦΩΤΕΙΝΗ ΤΣΑΛΙΚΟΓΛΟΥ

Για την ημέρα της γυναίκας αξίζει να σταθούμε στην αλήθεια μιας γυναίκας που δεν γιορτάζει ποτέ. Η γυναίκα πρόσφυγας. Η σιωπηλή πλειονότητα ενός κατατρεγμένου σε όλη την υφήλιο πληθυσμού.

Από τα 22 εκατομμύρια προσφύγων στη Γη, το 80% είναι γυναίκες. Οι 3.000 από αυτές ζουν στη χώρα μας.

Ένας πληθυσμός που η ζωή του κυμαίνεται ανάμεσα σε δύο πόλους: "Άσυλο"-" Απέλαση". Όπως λέμε "Ζωή" και "Θάνατος".

Εξαιρετικά σημαντικός είναι ο ρόλος τηςΥπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, ενώ η Ελληνική Αντιπροσωπεία υπερβαίνει σε ζήλο και μόχθο τον εαυτό της.

Όμως το ευρωπαϊκό τοπίο δεν είναι και τόσο ευνοϊκό. Η πίεση που ασκούν τα ισχυρά μεταναστευτικά ρεύματα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση γεννά δυσπιστία και φόβο απέναντι στον απειλητικό ξένο. Η 11η Σεπτεμβρίου επιδείνωσε το ήδη ολισθηρό έδαφος, Στο Ευρωκοινοβούλιο οι μεταρρυθμίσεις που ψηφίζονται για το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών διαπνέονται από τη μέριμνα της καταστολής και του ελέγχου, ενώ ο επικείμενος ολέθριος πόλεμος στο Ιράκ θα προκαλέσει την προσφυγοποίηση έως και 2.000.000 ατόμων.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η σύγχυση ανάμεσα στις έννοιες των "αιτούντων άσυλο" "μεταναστών προσφύγων", "λαθρομεταναστών" αποβαίνει συνήθως εις βάρος του πρόσφυγα.

Ο εξ ορισμού "δίχως χαρτιά" πρόσφυγας κινδυνεύει να ταυτισθεί με τον λαθρομετανάστη.

Ωστόσο, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η έννοια του πρόσφυγα έτσι όπως καθιερώθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1951 προσλαμβάνει μια εντελώς συγκεκριμένη σημασία.

"Πρόσφυγας είναι ο άνθρωπος με δικαιολογημένο φόβο διώξεως επειδή ανήκει σε συγκεκριμένη φυλή, θρησκεία, εθνικότητα, κοινωνική ομάδα ή πολιτική παράταξη, βρίσκεται μακριά από τη χώρα καταγωγής του και εξαιτίας του φόβου αυτού δεν επιθυμεί να τύχει της προστασίας αυτής της χώρας".

"Δικαιολογημένος φόβος" και "δίωξη", οι δυο λέξεις-κλειδιά που φανερώνουν μιαν αλήθεια η οποία εύκολα παρακάμπτεται: "Ουδείς γίνεται πρόσφυγας με τη θέλησή του".

Ο πρόσφυγας δεν έχει άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψει τον γενέθλιο τόπο.

Σε αυτόν τον εξαναγκασμό οι γυναίκες είναι διπλά χαμένες. Υφίστανται την πίεση της προσφυγικής συνθήκης και επιπλέον πρόσθετες πιέσεις.

Έχοντας οι περισσότερες υποστεί διώξεις, στερήσεις, βιασμούς, κακοποιήσεις και εκμεταλλεύσεις πάσης φύσεως, διαιωνίζουν το ευάλωτο της κατάστασής τους και την ευθραυστότητα της προϊστορίας τους στον νέο τόπο "υποδοχής".

Εκεί όπου τις περιμένουν οι νέες συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού: Γλωσσικοί φραγμοί. Ανέχεια. Απομόνωση. Πολιτισμικό σοκ σε μια άγνωστη χώρα με άγνωστους ανθρώπους. Χαοτικές και ανοίκειες συνθήκες διαβίωσης σε καταυλισμούς.

Και ο βασανιστικός χρόνος που δεν περνά μέχρι να εκδικασθεί το αίτημά τους.

Η σωματική αλλά και η ψυχική υγεία πάσχει. Ερευνητικά δεδομένα φανερώνουν πως μια στις δύο γυναίκες πρόσφυγες υποφέρει από κατάθλιψη, μια στις τέσσερις από αγχώδη νεύρωση, ενώ η πλειονότητά τους υποφέρει από το σύνδρομο ενός μετατραυματικού στρες (PTSD).

"Να προλάβει να ζήσει προτού πεθάνει". Ιδού το μεγάλο στοίχημα της γυναίκας - πρόσφυγα.

Ο αποχωρισμός από την οικογένεια αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα. Συνεπώς, είναι σημαντικό το ότι μόλις πριν από λίγες μέρες έγινε δεκτή υπό την ελληνική προεδρία η οδηγία για την οικογενειακή επανένωση που επί τρία χρόνια ταλάνιζε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. (Family Reunification Directive JHA Council meeting of Feb. 27&28).

Οι γυναίκες δεν είναι μόνον θύματα βίας και εκμετάλλευσης, αλλά και θύματα της ρητορείας και των εύκολων λόγων που αρθρώνονται για να τις υπερασπισθούν. Ο σεβασμός των διεθνών συμβάσεων είναι ένα πρώτο κανονιστικό βήμα για την τιθάσευση της ρητορείας.

Τι όμως να γίνει για όλες αυτές τις γυναίκες που κουβαλούν το τραυματικό ίχνος ενός απειλητικού παρελθόντος σε έναν εξίσου απειλητικό νέο τόπο;

Πώς να γίνει πράξη το άρθρο 1 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη κάθε Μορφής Διάκρισης εις Βάρος των Γυναικών;

Θα μπορούσε κανείς εδώ να δοκιμάσει να προτείνει την αλήθεια του αυτονόητου, όπως:

Να αναγνωρισθούν οι ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών προσφύγων, καθώς και εκείνων που ανήκουν σε ακόμη πιο ευάλωτες ομάδες (π.χ. ασυνόδευτα κορίτσια, ανάπηρες, ψυχικά άρρωστες, ηλικιωμένες).

Να υπάρξει μια αξιόπιστη πληροφόρηση για την κατάστασή τους και να γίνουν σχετικές εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.

Στην κατάρτιση των προγραμμάτων που τις αφορούν να συμμετέχουν ενεργά οι ίδιες.

Το κράτος, οι τοπικές αρχές, οι ισχυροποιημένες μη κυβερνητικές οργανώσεις να παρέχουν στοιχειώδη υποδοχή, νομική και κοινωνική συμπαράσταση, πρόσβαση σε αγαθά πρώτης ανάγκης, όπως τροφή, στέγη, ένδυση και ιατρική περίθαλψη, προγράμματα ένταξης και προστασία κατά τον επαναπατρισμό όταν αυτός γίνεται δυνατός.

Απαραίτητη προϋπόθεση: η εναρμόνιση των διαδικασιών ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οποία σημαντική αναμένεται να είναι η συμβολή της ελληνικής προεδρίας.

Αξίζει τον κόπο. Δεν είναι μόνον χάριν αυτών, αλλά και χάριν ημών των ιδίων…