Το τρίτο σχέδιο Ανάν για το Κυπριακό - γράφει στη στήλη του γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος - διορθώνει τα περισσότερα από όσα μας ενοχλούσαν. Γιατί, λοιπόν, να πούμε όχι στη Χάγη;

Τι θέλουν;

ΠΑΥΛΟΣ ΤΣΙΜΑΣ

Μα τι άλλο θέλουμε; αναρωτιόταν προχθές ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος. Το τρίτο σχέδιο Ανάν για το Κυπριακό - έγραφε στην στήλη του - διορθώνει τα περισσότερα από όσα μας ενοχλούσαν. Γιατί, λοιπόν, να πούμε όχι στην Χάγη;

Η επιχειρηματολογία του έγκυρου Τούρκου συναδέλφου έχει ενδιαφέρον. Καταγράφει τις αλλαγές που έχουν γίνει με το τρίτο σχέδιο Ανάν. Και σημειώνει: Η εγκατάσταση Ελληνοκυπρίων στον βορρά μετατίθεται κατά έξι χρόνια. Τα πρώτα έξι χρόνια κανείς άνθρωπος κάτω των 65 ετών δεν θα επιστρέψει στον βορρά. Αλλά και το συνολικό ποσοστό των Ελληνοκυπρίων που μπορούν να εγκατασταθούν στον βορρά (ύστερα από μεταβατική περίοδο 15 ετών) μειώνεται από 28% σε 21%. Το ποσοστό κυπριακού εδάφους που θα μείνει σε τουρκικά χέρια αυξήθηκε από 28,7% σε 29,2%, και η Καρπασία μένει και αυτή στο τουρκοκυπριακό κρατίδιο. Τέλος, και σημαντικότερο, όπως γράφει ο Μπιράντ, το τουρκοκυπριακό κρατίδιο μετονομάζεται και αναβαθμίζεται από partner state σε constituent state, από εταιρικό σε συστατικό κράτος.

Τι άλλο θέλουμε, λοιπόν; αναρωτιέται ο Τούρκος αρθρογράφος. Και προτρέπει την Τουρκία να πει το "ναι" στον Κόφι Ανάν, προειδοποιώντας ότι "το κόστος ενός όχι δεν θα το καταβάλουν ο Ντενκτάς, ο Σεζέρ ή οι στρατηγοί, αλλά οι νεώτερες γενιές, στο μέλλον"…

Η οπτική Μπιράντ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, για πολλούς λόγους.

Δίνει, πρώτον, μια ρεαλιστική αποτίμηση του επίμαχου σχεδίου, με τα μάτια της άλλης πλευράς.

Προσφέρει, δεύτερον, μια ανάγλυφη εικόνα της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δύο διαφορετικές Τουρκίες, δύο ριζικά διαφορετικές αντιλήψεις του τουρκικού συμφέροντος. Την παραδοσιακή αντίληψη που θέλει την Κύπρο "ζωτικής σημασίας στρατηγικό προγεφύρωμα" για την Τουρκία και εκείνη που βλέπει την κατοχή του νησιού ένα περιττό βάρος, έναν οικονομικό Γολγοθά και ένα αχρείαστο εμπόδιο στον ευρωπαϊκό δρόμο της χώρας.

Και, τέλος, η επιχειρηματολογία Μπιράντ μάς επιτρέπει να αναζητήσουμε πιο καθαρά τα κίνητρα μιας ενδεχόμενης αρνητικής απάντησης, μεθαύριο στην Χάγη.

Γιατί, λοιπόν, θα μπορούσε να πει "όχι" η Τουρκία;

Μια εξήγηση θα ήταν το κλασικό διπλωματικό παζάρι για την μεγιστοποίηση των κερδών - τακτική που έχει αποδώσει κάποια, έστω και όχι σπουδαία, αποτελέσματα στις "διορθώσεις" του σχεδίου του ΟΗΕ.

Μια άλλη εξήγηση θα μπορούσε να είναι η επιρροή ισχυρών, εμπεδωμένων συμφερόντων που ιδιοποιούνται την τουρκική κατοχή και πλουτίζουν από αυτήν (ο Ντενκτάς είναι ο ίδιος ένα τέτοιο παράδειγμα), επενδύοντας την ιδιοτέλεια, όπως συνήθως συμβαίνει και στα καθ' ημάς, με πατριωτική φλυαρία και εθνικά ιδεώδη.

Παράλληλα με αυτά, όμως, τα ευκαιριακά, ας συνυπολογίσουμε και μια στρατηγική μονιμότερη. Μια στρατηγική, που επιδιώκει να παρατείνει, για όσο περισσότερο χρόνο γίνεται, την ομηρεία της Κύπρου, να παρατείνει την εκκρεμότητα, και μάλιστα με όρους υπεροχής της Τουρκίας, όσο αυτή παραμένει κατοχική δύναμη, όσο ο στρατός της βρίσκεται στο νησί, και οι στρατηγοί της φέρονται ως beati possedentis. Όσο η κατάσταση αυτή συντηρείται, όσο η κατοχή παρατείνεται η Άγκυρα μπορεί να διαπραγματεύεται από θέσεως ισχύος.

Συνεπώς, το κρίσιμο για τους πασάδες θέμα δεν είναι ούτε τα ποσοστά του εδάφους, ούτε τα ποσοστά των προσφύγων που θα επιστρέψουν, ούτε οι συνταγματικές διατυπώσεις, ούτε όποια άλλη παραχώρηση του σχεδίου Ανάν. Το κρίσιμο είναι πως διά της όποιας, ακόμη και της επωφελέστερης για αυτούς λύσης, τερματίζεται η κατοχή. Αποσύρονται τα κατοχικά στρατεύματα. Και τερματίζεται η μακρά, από την δεκαετία του '60 ακόμη, "αιχμάλωτος ομηρεία" της Κύπρου - και μάλιστα με όρους οριστικής μάλλον αυτονόμησης του νησιού, ως ενιαίου κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τον στρατηγικό σχεδιασμό της Άγκυρας.

Αυτός ακριβώς είναι και ο μοναδικός λόγος για τον οποίο η ελληνοκυπριακή πλευρά αποδέχεται ένα κατά τα άλλα προβληματικό και από πολλές απόψεις άδικο σχέδιο λύσης του Κυπριακού προβλήματος.