ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ Χωρίς φόβο

Η ασφάλεια του πολίτη στην Ελλάδα τού σήμερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ

Πόσες φορές στο μονοπάτι των μαζών ή μέσα στην πιο πυκνή μοναξιά με μάτι ελεύθερο από μάγισσες και πνεύματα σου έχω απλώσει το χέρι;

Λευτ. Πούλιος, Από το Αντί της σιωπής

Ξαναφούσκωσαν τα μιντιακά «κύματα (κατά) της εγκληματικότητας». Εδώ και δυο μήνες στα δελτία ειδήσεων, σχεδόν καθημερινά, ακούμε και βλέπουμε (πραγματικά ή δυνάμει) θύματα ληστειών, επιθέσεων, διαρρήξεων κ.ο.κ. να καταγγέλλουν την Πολιτεία για αδράνεια.

Την ίδια ώρα που η 17Ν (φαίνεται να) εξαρθρώνεται, την ίδια ώρα η εγκληματική δράση στον δρόμο, στο σπίτι, στη δουλειά αντικαθιστά τον έναν τρόμο με τον άλλον.

Η ασφάλεια είναι πολυτέλεια γι' αυτό πρέπει συνεχώς να ανακαλύπτουμε ή και να κατασκευάζουμε νέους λόγους πρόκλησης φόβου. Ουδείς πολίτης της χώρας (ή του πλανήτη) πρέπει να κοιμάται ήσυχος.

Μία δόση λοιπόν εγκληματογενούς φόβου την ημέρα αφενός σε κάνει να δίνεις προτεραιότητα στην κινδυνεύουσα (;) ατομική σου επιβίωση (αδιαφορώντας για την επιβίωση του πλαϊνού σου) κι αφετέρου σε προτρέπει να ζητάς περισσότερο κράτος, περισσότερη Αστυνομία, περισσότερες φυλακές, περισσότερη καταστολή (προσπερνώντας τις αιτίες του εγκλήματος, δηλ. την ανισότητα, την αδικία, τα οικονομικά συμφέροντα, την κατάχρηση εξουσίας, την εκμετάλλευση, τη φτώχεια).

Προτού παγιδευτούμε ξανά στο συλλογικό ασυνείδητο που θέλει να δικαιωθεί ο φόβος «του μέσου ανθρώπου» εκ-τοπίζοντας ή εξολοθρεύοντας τον όποιον (πραγματικό ή εικονικό) εχθρό, ίσως θα 'πρεπε - ως ψύχραιμοι και συνετοί Ευρωπαίοι που είμαστε - να συζητήσουμε σοβαρά το «ποσόν» και το «ποιόν» της μικρομεσαίας εγκληματικότητας και κυρίως τους τρόπους διαχείρισής της. Αυτός ο δημόσιος κοινωνικός (και όχι ξύλινος πολιτικός διάλογος) προϋποθέτει δυο συμφωνίες/παραδοχές.

Συμφωνία πρώτη: Η κατάργηση της ανθρώπινης «δουλείας» προσφέρει περισσότερα στην αντεγκληματική πολιτική από τις γκιλοτίνες και τις φυλακές. Τις πηγές πολεμάμε, όχι τις πληγές. Η ελευθερία του ανθρώπου έχει νόημα και μπορεί να αποτελέσει τη βάση της ηθικής/νομικής/ποινικής ευθύνης όταν παρέχει το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα σε περισσότερες από μία δυνατότητες δράσης. Από τον άνθρωπο «χωρίς…» (πατρίδα, όνομα, σπίτι, μέλλον), τι χρήση αν-ελευθερίας περιμένουμε;

Συμφωνία δεύτερη: Η δικαιοσύνη της πρόνοιας και της πρόληψης προστατεύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια (ακόμα και) του εγκληματία και κυρίως εγγυάται «τους δρόμους επανόδου» κοντά μας.

Η παρέμβαση του κατασταλτικού μηχανισμού συνιστά το ultimum refugium καθώς ανακυκλώνει (χωρίς να επιλύει) το πρόβλημα και ταυτόχρονα αποδεικνύει την αδυναμία και την αβλεψία των νόμων και των νομοθετών να κατανοούν και να ρυθμίζουν τα ανθρώπινα.

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε δεν μας απομένει παρά να δείξουμε στην πράξη «τι σημαίνει συμμετοχική αντεγκληματική πολιτική». Τα Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης μάς καλούν ήδη από το 1999 (Ν. 2713/99) να στελεχώσουμε τα δημοτικά και διαδημοτικά όργανα κοινωνικής ασφάλειας. Γύρω από τα ΤΟΣΠΕ αναπτύσσονται δομές και θεσμοί όπως τα Κέντρα Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ, τα Κέντρα Παρέμβασης του ΚΕΘΕΑ, εθελοντικές οργανώσεις, Σχολές και Σύλλογοι Γονέων, Σύλλογοι Καθηγητών, κοινωνικοί φορείς, η Εκκλησία, οι Κινήσεις πολιτών.

Είναι δυνατόν να πιστεύουμε ότι όλοι αυτοί, όλοι εμείς, υποχωρούμε μπροστά στα τρομολαγνικά μηνύματα της τηλεόρασης ή ότι εκχωρούμε το δικαίωμα σε μια ζωή χωρίς ανασφάλειες, σε ιδιωτικά security groups ή σε bodyguards;

Οι πολίτες μαζί με τον δήμαρχό τους, τον αστυνόμο της γειτονιάς, τις πεζές περιπολίες, τους δημοτικούς αστυνόμους (ως κοινωνικούς διαμεσολαβητές) πρέπει να ενώσουν τις ψυχικές και κοινωνικές τους δυνάμεις απέναντι στον όποιο (και για οποιονδήποτε λόγο) θέλει να μας υποχρεώσει να ζούμε κλειδωμένοι (και φοβισμένοι) μέσα στο σπίτι μας.

Ο πολίτης δεν παίρνει το όπλο του, αλλά καθίσταται συμπαραγωγός της ασφάλειας όλων, με μόνο του «όπλο» την αλληλεγγύη και τη συν-ευθύνη στην ποιότητα της δημοκρατίας μας.

Αυτό ας είναι το σύνθημα που πρέπει - εμείς πια - να γράψουμε στους τοίχους της πόλης μας.