Ιπτάμενα φύλλα, δηλητηριασμένα βέλη Φόρος συμφόρησης

Εικαστικές τέχνες

Τα περίφημα φεϊγβολάν, δηλαδή τα διαφημιστικά που κατά δεκάδες πλέον βρίσκουμε κάτω από τις πόρτες μας, όσο πάνε βελτιώνονται.

Είναι πράγματι δείγμα προόδου όταν ένας άνθρωπος που ήταν άλλοτε γνωστός, εξαιτίας των πεποιθήσεών του, ως "Κόκκινος Κεν" διακινδυνεύει την καριέρα του υπέρ των ορθόδοξων οικονομικών. Στη γλυπτική εμφανίζονται νέα θέματα και νέες τεχνοτροπίες.

Του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

Ο Κεν Λίβινγκστοουν, ο δήμαρχος του Λονδίνου, πήρε ένα τεράστιο ρίσκο επιβάλλοντας διόδια - έναν "φόρο συμφόρησης" - στο κέντρο της βρετανικής πρωτεύουσας. Εκτός από τους θεούς, τους ήρωες και τα μυθολογικά πρόσωπα, που απεικονίζονται συνήθως με τρόπο που θυμίζει τα κλασικά έργα -νεοκλασικισμός- οι γλύπτες παριστάνουν τώρα τύπους καθημερινούς και ρεαλιστικούς, χωρίς δηλαδή την εξιδανίκευση της κλασικής τέχνης.

Ο οδικός χώρος της πόλης είναι πεπερασμένος. Γέροι, γριές, τσοπάνηδες, ψαράδες, χορευτές, νάνοι, καμπούρηδες, παιδιά παριστάνονται όπως είναι στην πραγματικότητα - κοινωνικός ρεαλισμός.

Εκτοξεύονται συνεχώς, πετούν ύπουλα, με ένα μικρό, υπόκωφο σφύριγμα, λες και είναι βέλη που εκσφενδονίζονται από έναν αόρατο εχθρό.

Οι οδηγοί αξίζουν κάτι καλύτερο από το να κολλάνε κάθε μέρα σε μποτιλιαρίσματα. Είναι μία τέχνη που σιγά-σιγά αποκτά, εκτός από τον θρησκευτικό, και διακοσμητικό χαρακτήρα, αφού τέτοια αγάλματα διακοσμούν κήπους και πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες.

Φσσσς, Φσσσς στο στόχο, βρίσκουν το μικρό κενό, εκεί στη χαραμάδα και κείτονται στα πόδια μας, αψευδείς μάρτυρες πως ο χώρος μας αλώθηκε, το οχυρό έπεσε, είμαστε ευένδοτοι, θα πέσουμε μοιραία.

Χρειάζεται κάποιο ρυθμιστικό σύστημα, και τα διόδια είναι πιο δίκαια και πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε άλλη μέθοδο. Οι μορφές άλλοτε απεικονίζονται σε δραματικά θέματα με ζωηρά κινημένα σώματα σε στιγμιαία δράση και με πρόσωπα γεμάτα ένταση, αγωνία και πάθος -τεχνοτροπία μπαρόκ* και άλλοτε σε ανάλαφρες και πολύπλοκες στάσεις και χορευτικές κινήσεις σε ερωτικά, εύθυμα ή χιουμοριστικά θέματα -τεχνοτροπία ροκοκό*.

Είναι μια ιστορία που θυμίζει τα αόρατα βέλη του "Αγκίρε", όλα στο αόρατο, αλλά τα αποτελέσματα κοντά μας, τα εισπράττουμε χειροπιαστά.

Ο φόρος συμφόρησης του Λίβινγκστοουν είναι θαρραλέος - ορθός αλλά ιδιαίτερα παρακινδυνευμένος. Εξάλλου οι απεικονίσεις των ηγεμόνων σε ηρωικές μεγαλοπρεπείς στάσεις καθώς και των κορυφαίων πνευματικών ανθρώπων της εποχής -ρητόρων, ποιητών, ιστορικών κ.ά.- συντελούν στη μεγάλη ανάπτυξη του πορτρέτου, που και αυτό είναι πιο ρεαλιστικό.

Αναφέρομαι στα περίφημα φεϊγβολάν (στην κυριολεξία φύλλα που πετούν), δηλαδή τα διαφημιστικά που κατά δεκάδες πλέον βρίσκουμε κάτω από τις πόρτες μας και όσο πάνε βελτιώνονται.

Το Λονδίνο δεν είναι φυσικά η μοναδική πόλη που υποφέρει από κυκλοφοριακή συμφόρηση. Τα συμπλέγματα των Γαλατών που ηττήθηκαν από τους ηγεμόνες της Περγάμου και η μεγάλη ζωφόρος του βωμού του Δία και της Αθηνάς στην Πέργαμο, που παριστάνει τη Γιγαντομαχία με μεγάλη δραματική ένταση, αποτελούν εκτός από αριστουργήματα της παγκόσμιας γλυπτικής και έργα πολιτικής προπαγάνδας της ηγεμονικής εξουσίας των περγαμηνών βασιλέων.

Έγχρωμο χαρτί, βέλβετ, φρεσκοτυπωμένα, διαφημίζουν την ταχυφαγία (το αγγλοσαξονικό fast-food).

Οι κάτοικοι των… ομοιοπαθών πόλεων σε ολόκληρο τον κόσμο θα έπρεπε να εύχονται στο πείραμα αυτό καλή τύχη.

Οικία του Διονύσου στη Δήλο. Η εσωτερική αυλή -το αίθριο περιβάλλεται από κομψούς μαρμάρινους κίονες και έχει ψηφιδωτό δάπεδο.

Γύρος, σουβλάκια, παντσέτες, ρωσική, μπιφτέκια, κοτόπουλα ψητά, μακαρονάδες και βέβαια πίτσες πέφτουν κάτω από τις πόρτες μας, περιμένουν υπομονετικά την παράδοσή μας.

Ζωγραφική-ψηφιδωτά.

Δεν θα 'ναι σήμερα, δε θα 'ναι αύριο, θα 'ναι σε δέκα μέρες, οι πολιορκητές έχουν υπομονή.

Μεγάλη άνθηση παρατηρείται στη μεγάλη ζωγραφική, όπως τη γνωρίζουμε διαμέσου αντιγράφων σε επαύλεις των ρωμαϊκών χρόνων στη Ρώμη και αλλού.

Πολλοί ένοικοι τα κρατούν, έχουν κάνει τόμους με 30-40 απ' αυτά, με τα τηλέφωνα έτοιμα, λες και είναι πυροβόλα έτοιμα να κανονιοβολήσουν και να εκτοξεύσουν λίπη, ξύγκια, χοληστερίνη, ίσως και διοξίνη, ποιος γνωρίζει;

Ανθεί επίσης και η τέχνη του ψηφιδωτού -μωσαϊκά- που κοσμούν τα δάπεδα των επίσημων χώρων υποδοχής των ελληνιστικών σπιτιών και ανακτόρων.

Τα φύλλα που πετούν για να συνοδεύσουν τα έπεα πτερόεντα.

Κεραμική- Αγγειογραφία- Μικροτεχνία.

Καθετί, κάθε συσσώρευση διαθέτει και την κοινωνιολογική σημασία, ερμηνεία και στατιστική εξήγησή του.

Στις τέχνες αυτές εμφανίζεται μία κάμψη.

Πώς εξηγούνται τα ιπτάμενα φύλλα, λοιπόν;

Τώρα πια σπανίζουν τα γραπτά αγγεία_ στη θέση τους εμφανίζονται τα μελαμβαφή κύπελλα -μεγαρικοί ή ανάγλυφοι σκύφοι-, που μιμούνται τα πολυτελή μεταλλικά σκεύη των ελληνιστικών αυλών.

Οι στατιστικές δείχνουν πως τα Ελληνόπαιδα τρέφονται στην πλειοψηφία με αυτά τα εδέσματα και βάζουν υποψηφιότητα για παχυσαρκία (που ήδη υπάρχει), αυξημένη πίεση, αυξημένες τιμές χοληστερόλης και πιθανά καρδιακά ή εγκεφαλικά επεισόδια τα επόμενα 20-40 χρόνια.

Φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις με σκηνές από τα ομηρικά έπη αλλά κυρίως με φυτικό διάκοσμο.

Αυτή είναι η αποτίμηση της υγείας και του κόστους της που συνοδεύεται αυτομάτως από την κακή αγωγή, την όχι σωστή οικογενειακή πληροφόρηση και επικοινωνία.

Αντίθετα, μεγάλη ανάπτυξη γνωρίζει η μικροτεχνία από χρυσό, ασήμι, χαλκό, πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους (κοσμήματα, σκεύη με ανάγλυφες παραστάσεις, δακτυλιόλιθοι).

Η επόμενη πληροφορία προέρχεται από την κοινωνιολογία της εργασίας που μετατρέπεται επιδημικά σε υπερεργασία. Το επιχείρημα αφοπλιστικό: "Μα όταν γυρίζω ξεθεωμένη στις 6 στο σπίτι και σε δώδεκα ώρες θα ξαναφύγω για δουλειά, λογικό δεν είναι να συμβουλευτώ τα ιπτάμενα φύλλα για φαγητό;" (Σημείωση: γράφοντας και μερικά έξτρα έξοδα για γυμναστήρια που αναπαράγουν το φαύλο κύκλο "δεν φθάνουν τα χρήματα", άντε κι άλλη δουλειά).

Η τελευταία και πιο ουσιαστική κατ' εμέ πληροφορία που μεταβιβάζουν τα φέιγβολάν αφορά τη νέα διαμορφωθείσα ψυχολογία του συναισθήματος και την εθιμική μας συμπεριφορά, κατ' επέκταση την εθνική μας ταυτότητα.

Τα ταχυφαγεία δεν βλάπτουν σοβαρά μόνο τη σωματική υγεία (αυτό είναι αποδεδειγμένο πλέον), αλλά και την επικοινωνιακή, ψυχολογική και συναισθηματική δομή της οικογένειας και κατ' επέκταση της χώρας.

Ο καθένας στην οικογένεια αλλού, ο τέντζερης αδειανός και "πάρε μια κότα" ή "μια πίτσα" με λίγη ρωσική, συνοδεύει τη διάλυση της επιθυμίας να προσφέρεις αλλά και να λειτουργείς μαζί του, να συνδυάζεις τη γεύση με την απόλαυση της συνύπαρξης. Τα ελληνικά σπίτια διαλύονται συνεχώς και τα ταχυφαγεία απλώς εκφράζουν αυτό το σύμπτωμα.

Κάθε σπίτι που διαλύεται εθιμικά ως σαβουάρ και μνήμη παρελθόντος εκφράζει και την κοινωνική φυλλορροή, τη μετατροπή της χώρας μας σε κάτι άλλο. Αυτό δεν είναι πρόοδος αλλά άλωση και κατάκτηση από τα ιπτάμενα δηλητηριασμένα βέλη.