Παράλληλη Αναζήτηση
Ιδανικό πρότυπο ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Α. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1914-1922
Τα σύνορα…
1. Ο διωγμός του 1914 (ο πρώτος διωγμός)
Ο Παναγιώτης Γιαννάκης, "ο δράκος" του ελληνικού μπάσκετ έχει τιμηθεί επανειλημμένα για την προσφορά του στον ελληνικό αθλητισμό, τόσο σαν παίκτης όσο και σαν προπονητής.
Η ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία υπήρξε μακραίωνη. Το πόσο μεγάλη εκτίμηση συγκεντρώνει αυτός ο ζωντανός "θρύλος" από όλα τα στρώματα της κοινωνίας αποτυπώνεται στην τιμή που του επεφύλαξε η εκκλησία. Σύνορα σαφή και ευδιάκριτα έχτισε από χθες η υπεράσπιση, δείχνοντας έτσι τη γραμμή που θα ακολουθήσει στην εξέταση μαρτύρων. Οι πυκνοί κατά την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους ελληνικοί πληθυσμοί αραίωσαν αισθητά μετά το 12ο αιώνα, κυρίως λόγω των μαζικών εξισλαμισμών. Η Ιερά σύνοδος, ως γνωστόν, αποφάσισε παμψηφεί να τον τιμήσει με το ανώτατο παράσημο της ελληνικής εκκλησίας, που είναι ο χρυσούς σταυρός του Αποστόλου Παύλου.
Ουσιαστικά πρόκειται για τρεις διαφορετικές πολιτικές, ανάλογα με τον μάρτυρα.
Όμως, κατά το 18ο και 19ο αιώνα ενισχύθηκαν και πάλι με μεταναστεύσεις από τον κυρίως ελλαδικό χώρο. Με αυτήν την κίνηση η εκκλησία δείχνει φανερά ότι θέλει να τιμήσει τον άνθρωπο Γιαννάκη, που διδάσκει ήθος μέσα και έξω από το γήπεδο.
Όπως φάνηκε, η υπεράσπιση θα είναι επιθετική σε μάρτυρες που εμφανίζονται σίγουροι για ό,τι είδαν 15 και 20 χρόνια πριν, θα είναι ανεκτική σε μάρτυρες που διαβεβαιώνουν ότι έχουν περισσότερες επιφυλάξεις παρά βεβαιότητα και τέλος θα είναι σιωπηλή απέναντι στους μάρτυρες κατηγορίας - θύματα τής 17Ν.
Την περίοδο αυτή, εκτός από την αύξηση του ελληνικού πληθυσμού, σημειώθηκε οικονομική άνοδος των Ελλήνων, πνευματική άνθηση και αξιόλογη κοινοτική και εκπαιδευτική οργάνωση. Ο χρυσούς σταυρός θα απονεμηθεί σήμερα σε μια πανηγυρική τελετή της Ιεράς συνόδου (στο μέγαρο της Ιεράς συνόδου) παρουσία και του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.
Τα ίδια σύνορα φαίνεται ότι θα ισχύσουν και στους κατηγορουμένους (και δη στους ομιλητικότερους, Δ. Κουφοντίνα και Σ. Ξηρό), αν και εδώ δεν αποκλείονται κάποιες διαφοροποιήσεις, όπως λέγεται, απέναντι σε μάρτυρες με ηχηρά πολιτικά ονόματα.
Σε περιοχές με πυκνό ελληνικό πληθυσμό ιδρύθηκαν κοινότητες, σύλλογοι, σχολεία και ευαγή ιδρύματα με μεγάλη ακτινοβολία.
Μου έκανε εντύπωση το γεγονός, που σημαντική μερίδα του Τύπου θορυβήθηκε από την αινιγματική δήλωση του Γιαννάκη, ότι δεν ξέρει αν θα είναι ο προπονητής της Εθνικής στο παγκόσμιο της Ιαπωνίας και άρχισαν κάποιοι να πλάθουν διάφορα σενάρια για ένα πιθανό "διαζύγιο" του "δράκου" με την ΕΟΚ.
Με λίγα λόγια υπεράσπιση και κατηγορούμενοι θα φροντίσουν να παραμείνουν στο βήμα το δυνατόν λιγότερο χρόνο οι συγγενείς και θύματα της οργάνωσης, αφού οι ερωτήσεις - καταγγελίες τους δεν μπορούν να απαντηθούν.
Η εθνική αφύπνιση των Τούρκων, που είχε ξεκινήσει από τα τέλη του 19ου αιώνα, ενισχύθηκε μετά την εδαφική συρρίκνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Τα πράγματα είναι πολύ απλά.
Αυτό τον διάλογο δεν τον θέλουν.
Ο τουρκικός εθνικισμός συνέβαλε στην εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Είχε δίκαιο ο Γιαννάκης να αναρωτηθεί στη σχετική ερώτηση των δημοσιογράφων όσον αφορά το μέλλον του στην Εθνική.
Παράλληλα, η υπεράσπιση θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί μαρτυρίες σαν τις χθεσινές, όπου οι αυτόπτες αναγνώρισαν μεν κατηγορούμενο αλλά σε άλλο ρόλο από αυτόν που του αποδίδεται στο κατηγορητήριο.
Στο στόχαστρο βρέθηκαν κυρίως οι Έλληνες και οι Αρμένιοι, καθώς είχαν συγκεντρώσει στα χέρια τους το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου και της βιομηχανίας της χώρας.
Πώς είναι δυνατόν να δεσμευθεί από τώρα για κάποια τουρνουά, αν θα γίνουν ή όχι, όταν αυτήν τη στιγμή έχει λήξει η συνεργασία του με την ΕΟΚ.
Και επειδή συγκεκριμένες κατηγορίες έχουν καταλογιστεί από ομολογίες, η υπεράσπιση θα επαναφέρει το αίτημα να κληθούν ως μάρτυρες ανώτατοι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ. και γιατροί.
Η εκκρεμότητα επίσης στο ζήτημα της κατακύρωσης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα επιδείνωσε τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας.
Η ουσία είναι μία για τους "ανησυχούντες".
Αν και ελάχιστοι πίστεψαν στα περί βασανιστηρίων, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν και πολλά άλλα περιθώρια υπεράσπισης.
Τους πρώτους μήνες του 1914 έγιναν αθρόες μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία, οι οποίες υποκινήθηκαν σε γενικές γραμμές από την τουρκική κυβέρνηση.
Ο Γιαννάκης θα είναι κανονικά παρών στο επόμενο μεγάλο "ραντεβού", του παγκόσμιου -αυτή τη φορά- μπάσκετ.
Αυτό έδωσε το πρόσχημα στην τουρκική κυβέρνηση, σε συνδυασμό με την επικείμενη είσοδο της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, να εκδιώξει τους Έλληνες.
Και ο λόγος είναι πολύ απλός.
Πρώτα θύματα υπήρξαν οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους στις αρχές του 1914.
Γιαννάκης και Εθνική είναι δύο έννοιες συνυφασμένες πλέον.
Το Μάιο οι διωγμοί επεκτάθηκαν και στη Δυτική Μικρά Ασία, με το πρόσχημα της εκκένωσης της περιοχής απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, για στρατιωτικούς λόγους.
Αλλά, αν θέλετε και για ένα ακόμη, επίσης σοβαρό λόγο.
Όλη η επιχείρηση έγινε με την καθοδήγηση των Γερμανών, συμμάχων των Τούρκων.
Γιατί "ο δράκος" όπως και να το κάνουμε απέδειξε "με έργα" ότι είναι αναντικατάστατος.
Η εκκένωση μεθοδεύτηκε πρώτα με ανθελληνική εκστρατεία του τουρκικού τύπου και καταπίεση των Ελλήνων για να εξαναγκαστούν σε «εκούσια» μετανάστευση.
Άλλωστε, ο ισχυρός άνδρας του ελληνικού μπάσκετ του τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση και εμπιστοσύνη και ούτε καν σκέφτεται ότι μπορεί να χωρίσουν οι δρόμοι τους.
Σε πολλές περιπτώσεις διαπράχθηκαν λεηλασίες και δολοφονίες σε βάρος των Ελλήνων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κήρυξε την Ορθόδοξη Εκκλησία σε διωγμό και ανέστειλε τη λειτουργία των εκκλησιών και των σχολείων. Η Ελλάδα αντέδρασε και ανέλαβε διπλωματικές ενέργειες, προκειμένου να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για εθελούσια ανταλλαγή Ελλήνων ορθοδόξων της Τουρκίας και Μουσουλμάνων της Ελλάδας. Ιδρύθηκε τον Ιούνιο μία Μικτή Επιτροπή που θα ρύθμιζε τα σχετικά με την ανταλλαγή, όμως αυτή δεν λειτούργησε, λόγω της εισόδου της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, τον Οκτώβριο του 1914. Οι καταπιέσεις που υπέστησαν οι Έλληνες πήραν τις εξής μορφές: • θεσπίστηκαν έκτακτες επιβαρύνσεις και επιτάξεις ειδών για τις ανάγκες του πολέμου. • Τέθηκαν εμπόδια στις εμπορικές δραστηριότητες τους. • Πληθυσμοί χωριών ή και ευρύτερων περιοχών μετατοπίστηκαν από τις ακτές προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας. • Οι άνδρες άνω των 45 ετών, που δεν στρατεύονταν, επάνδρωσαν τα τάγματα εργασίας. Εκεί πολλοί πέθαναν από κακουχίες, πείνα και αρρώστιες. Όσοι είχαν ηλικία 20-45 ετών μπορούσαν αρχικά να εξαγοράσουν τη στρατιωτική τους θητεία. Όσοι δεν πλήρωσαν χαρακτηρίστηκαν λιποτάκτες. Μετά την κατάργηση της δυνατότητας εξαγοράς της θητείας σημειώθηκαν χιλιάδες λιποταξίες και όσοι συνελήφθησαν, εκτελέστηκαν. Οι ενέργειες των Τούρκων προκάλεσαν μεγάλο κύμα φυγής προς την Ελλάδα. Στα σπίτια που εγκατέλειψαν οι Έλληνες, οι τουρκικές αρχές εγκατέστησαν Μουσουλμάνους μετανάστες από τη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Αλβανία και την Ελλάδα. Οι διώξεις και οι εκτοπίσεις του ελληνικού στοιχείου συνεχίστηκαν, με μικρότερη όμως ένταση, και κατά τα επόμενα χρόνια, μέχρι το τέλος του πολέμου, το 1918, και επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές (Μαρμαράς, Πόντος κ.ά.). Οι πρόσφυγες που έφθασαν στην Ελλάδα το διάστημα αυτό ανήλθαν σε πολλές χιλιάδες.
7. Καθ' οδόν προς τα τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού) «Μας είχανε αμπαρωμένους σε βαγόνια που μεταφέρνανε άλογα. Μονάχα μια φορά τη μέρα μας ανοίγανε για να πάμε για σωματική μας ανάγκη. Από 480 άντρες που είχε κείνη η αποστολή, μόνο οι 310 φτάσανε στον προορισμό τους. Οι εκατόν εβδομήντα το σκάσανε στο δρόμο. Η φρουρά -ήταν μόνο δέκα άντρεςέκανε τα στραβά μάτια για να πάρει μπαχτσίσι και να πλιατσικολογήσει τους μπόγους μας. Για κείνους τους φουκαράδες διαβόλους ήταν αναπάντεχος θησαυρός οι πλούσιοι μπόγοι εκατόν εβδομήντα Ελλήνων, όπου η μητρική στοργή και η σελμπεσιά της απελπισίας είχανε στοιβάξει ό,τι καλύτερο διαθέτανε τα σπίτια σε ρούχα και σε τρόφιμα. Πόσοι απ' αυτούς που το σκάσανε θα κατορθώνανε να φτάσουνε ζωντανοί στα σπίτια τους!…» Λ. Σωτηρίου, Ματωμένα Χώματα, (18η έκδοση), Αθήνα 1982, σ. 102-103.
