Κατά τη διάρκεια της ευρείας σύσκεψης στη Θεσσαλονίκη, ο Ευ. Μπασιάκος υποστήριξε ότι στη χώρα μας λαμβάνονται όλα τα μέτρα, για να αποτραπεί η επέκταση της ζωονόσου.

Ο έρωτας του Ντ' Αλαμπέρ και άλλα παθήματα ΕΝΟΤΗΤΑ IV: Το άτομο και η διεθνής κοινότητα 14. Η διεθνής κοινότητα

ΝΟΣΟΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ

- Η Διεθνής Κοινότητα και το Διεθνές δίκαιο

Προσέχουμε για να έχουμε

Στο πρόσφατο βιβλίο του Μεταμοντερνισμός και λογοτεχνία, ο Νάσος Βαγενάς υποστηρίζει ότι μπορεί να υπάρχει μεταμοντέρνα θεωρία της λογοτεχνίας, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει μεταμοντέρνα λογοτεχνία, αυστηρώς ειπείν·

- Οι Διεθνείς Οργανισμοί

Σύσκεψη υπό τον Μπασιάκο. Σε ευρεία σύσκεψη στη νομαρχία Θεσσαλονίκης ο Ευάγγελος Μπασιάκος διαβεβαίωσε ότι η Ελλάδα είναι απόλυτα ασφαλής.

γιατί λογοτεχνία σημαίνει οργανική μορφή, και αυτή την οργανικότητα ο μεταμοντερνισμός την απορρίπτει.

- Τα ανθρώπινα δικαιώματα

Τη διαβεβαίωση ότι η Ελλάδα είναι θωρακισμένη και απόλυτα ασφαλής, καθώς λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα για την αποφυγή επέκτασης της ζωονόσου των πτηνών από τη γειτονική Τουρκία, έδωσε χθες ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Ευάγγελος Μπασιάκος.

Ο ισχυρισμός φαίνεται δικαιολογημένος.

- Η θέση της Ελλάδας στον κόσμο

Μιλώντας σε ευρεία σύσκεψη στη νομαρχία Θεσσαλονίκης, παρουσία εκπροσώπων όλων των εμπλεκόμενων φορέων, ζήτησε απ' όλους διαρκή επαγρύπνηση και όχι εφησυχασμό, ενώ δήλωσε ότι τα μέτρα θα συνεχίσουν να λαμβάνονται εντατικά και το επόμενο διάστημα.

Τα περισσότερα έργα, άλλωστε, που κατατάσσονται στη μεταμοντέρνα λογοτεχνία υπονομεύουν μια οργανωμένη αφήγηση με μηχανισμούς που υποδεικνύουν την απατηλότητά της, με την παρώδηση κ.λπ. Στο προηγούμενο κεφάλαιο γνώρισες την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποτελεί μιαν ένωση ευρωπαϊκών κρατών.

"Καθησυχάζουμε την κοινή γνώμη ότι η χώρα είναι θωρακισμένη, λαμβάνονται όλα τα μέτρα, για να αποτρέψουμε την επέκταση της ζωονόσου", υπογράμμισε ο κ. Μπασιάκος και πρόσθεσε ότι θα πρέπει να κρατήσουμε χαμηλούς τόνους, επειδή ακριβώς δεν υπάρχει πρόβλημα και επειδή δεν θα πρέπει, όπως είπε, να δημιουργηθεί ένα παραπάνω στην ήδη πληγείσα πτηνοτροφία της χώρας.

Βέβαια, πρόκειται για μια ανατρεπτική τακτική που δηλώνει μάλλον αδυναμία παρά δύναμη: ο μεταμοντέρνος συγγραφέας δεν πιστεύει πως οι διαθέσιμες, οι ιστορικές αφηγηματικές μορφές εκφράζουν κάτι αυθεντικό, γι' αυτό τις υπονομεύει, αλλά ταυτόχρονα νοσταλγεί την πίστη στην αυθεντικότητά τους, γι' αυτό τις αναπαράγει. Αντίστοιχα τα κράτη, διεθνώς πια, παίρνουν αποφάσεις για σοβαρά παγκόσμια προβλήματα μέσα από διεθνή όργανα.

Ο υπουργός διαπίστωσε πολύ καλό κλίμα συνεργασίας των συναρμόδιων φορέων σε τοπικό επίπεδο και σημείωσε ότι τα μέτρα που προβλέπονται στο σχέδιο επείγουσας επέμβασης της Ε.Ε. που ισχύει από το Νοέμβριο του 2004, υλοποιούνται στο σύνολό τους και αποδίδουν καρπούς.

Μήπως, όμως, μπορεί να υπάρξει μια λογοτεχνία που, ας το πούμε έτσι, γεωμετρεί το χάος του μεταμοντέρνου, κατακερματισμένου σύμπαντος, που αντιπαραθέτει κομμάτια αυτού του σύμπαντος με τέτοιον τρόπο ώστε να προκύπτει η αίσθηση μιας, έστω δυσδιάκριτης, καινούργιας νοηματικής δομής;

Μπορείς να διαβάσεις πάλι τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σου που προβλέπει το Σύνταγμα (κεφ. 12).

Σε ό,τι αφορά τη στελέχωση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων σε κτηνιάτρους, ο κ. Μπασιάκος ανέφερε ότι υπάρχουν κενά, δεδομένου ότι έχουν να γίνουν προσλήψεις από το 1994, ωστόσο είπε ότι σήμερα τα κενά αυτά καλύπτονται και αυτό θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα έως ότου εξαντληθεί κάθε περιθώριο προσλήψεων κτηνιάτρων σε ειδικά κέντρα και εργαστήρια.

Ναι, μοιάζει να απαντάει με την Αρχή του Ντ΄ Αλαμπέρ ο Andrew Crumey (Κρούμι και όχι Κράμι, αφού πρόκειται για Σκωτσέζο), από τους νέους εκπροσώπους του «μεταμοντέρνου» στη βρετανική λογοτεχνία.

Οι βασικές αρχές των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει το ελληνικό Σύνταγμα προέρχονται από τα 30 άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που έχει ψηφίσει και αναγνωρίσει η Ελλάδα από το 1949.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Μακεδονίας - Θράκης Νίκος Τσιαρτσιώνης έκανε λόγο για μεγάλη κινητοποίηση κράτους και νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος και ότι η σύσκεψη αυτή έγινε για να σχεδιαστούν τα αναγκαία μέτρα και να εντοπιστούν τυχόν παραλείψεις.

Και όσο πιο πειστική, αφηγηματικά, φαίνεται η απάντησή του, τόσο ερεθιστικότερες είναι οι απορίες που γεννάει στο μυαλό τού αναγνώστη αυτό το παράξενο μυθιστόρημα. Το βιβλίο του Ανρί Ζακάρ «Πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι σε ένα πλεούμενο» θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τα κοινά προβλήματα των ανθρώπων του πλανήτη μας και την ανάγκη για διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη, «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» περιγράφει, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, τη φρίκη του φασισμού όταν δεν υπήρχε η διεθνής κοινότητα.

Στη σύσκεψη, η οποία έγινε στο πλαίσιο κυβερνητικής πρωτοβουλίας για ανάλογες συσκέψεις στις έδρες των μεγάλων περιφερειών, για την αντιμετώπιση και πρόληψη της γρίπης των πτηνών, συμμετείχαν ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Γιώργος Τσιότρας, ο αρμόδιος αντινομάρχης Θεσσαλονίκης Ι. Μπίκος, νομάρχες από τους επτά νομούς της περιφέρειας, βουλευτές, πρόεδροι των κατά τόπους ΤΕΔΚ και προϊστάμενοι των κτηνιατρικών διευθύνσεων.

Ο Σκωτσέζος συγγραφέας Άντριου Κρούμι

Οι ταινίες «Στα σύνορα του κόσμου» του Μ. Γουιντερμπότομ, «Μεθυσμένα άλογα» του Μπ. Γκομπάτι και το ντοκυμαντέρ με μαρτυρίες προσφυγών «Αόρατοι - παράνομοι στην Ευρώπη» του Α. Βόιτ.

Ο υπουργός κ. Μπασιάκος μετέβη αργά το απόγευμα στην Κοζάνη, προκειμένου να παραστεί σε ανάλογη σύσκεψη με αρμόδιους φορείς.

Η αρχή του Ντ' Αλαμπέρ αποτελείται από τρία εντελώς ανόμοια μέρη, που εκ πρώτης όψεως συνδέονται πολύ χαλαρά μεταξύ τους και μπορούν να διαβαστούν σαν τρία διαφορετικά αφηγήματα.

Προσπάθησε να έρθεις στη θέση των νεαρών πρωταγωνιστών, για να αντιληφθείς ποια δικαιώματα που απολαμβάνεις σαν πολίτης μιας δημοκρατικής χώρας, είναι άγνωστα σε εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη σήμερα.

ΦΑΝΗ ΣΟΒΙΤΣΛΗ

Ωστόσο, το πρώτο και εκτενέστερο από αυτά, που δίνει και τον τίτλο του στο βιβλίο, μας επιβάλλει να διαβάσουμε τα επόμενα δύο κάτω από το δικό του πρίσμα. Για το έργο του ΟΗΕ θα ενημερωθείς από τις ιστοσελίδες του, που διαθέτουν πλούσιο φωτογραφικό υλικό (www.un.org). Γιατί; Για τη διεθνή θέση της Ελλάδας μπορείς να ενημερωθείς από τις ιστοσελίδες του Υπουργείου Εξωτερικών (www.mfhr.gr). Έχουμε εδώ ένα από τα παράδοξα της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας (ας διατηρήσουμε συμβατικά τον όρο, παρά τις εύλογες αντιρρήσεις του Βαγενά). Πολλές είναι οι διεθνείς ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας Διότι αυτό το πρώτο μέρος, με την κλασικότροπη, συμπαγή αφήγηση και τους παλαιικά ρωμαλέους χαρακτήρες, αφ' ενός αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη, αφ' ετέρου τον κάνει να περιμένει μια ανατροπή, μια αλλαγή οπτικής γωνίας, που θα συμπληρώσει και θα «εκσυγχρονίσει» την εικόνα, θα την τοποθετήσει στον ορίζοντα των προβληματισμών της δικής μας εποχής. Μπορείς να γνωρίσεις το έργο της Διεθνούς Αμνηστίας (www.amnesty.gr), να ενημερωθείς για την καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων από το Ελληνικό Παρατηρητήριο της Συμφωνίας του Ελσίνκι (www.greekhelsinki.gr) και να γνωρίσεις τα προβλήματα των προσφυγών από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες (www.gcr.gr).

Έχουμε, λοιπόν, σ' αυτό το πρώτο μέρος τον Ζαν Λε Ρον Ντ' Αλαμπέρ, ένδοξο μαθηματικό και φιλόσοφο, ψυχή της περίφημης «Εγκυκλοπαίδειας» μαζί με τον Ντιντερό, να αναπολεί, λίγες ώρες πριν πεθάνει, το τελευταίο του όνειρο, ένα όνειρο που ήταν η ανακεφαλαίωση της ζωής του. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι ανθρώπινοι πολιτισμοί πήραν ο ένας από τον άλλον τη σκυτάλη στον αγώνα της ανθρωπότητας για εξέλιξη. Απομονωμένος εδώ και χρόνια στο διαμέρισμά του μέσα στο Λούβρο, ψυχικά τσακισμένος, προσπαθεί να ξεδιαλύνει ένα αίνιγμα με μεγάλη προσωπική σημασία γι' αυτόν, για το οποίο όμως η φιλοσοφία του δεν τον είχε προετοιμάσει. Από τους Βαβυλώνιους και τους Αιγυπτίους, στους Αρχαίους Έλληνες και μετά στους Ρωμαίους, τους Άραβες, στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο, η σκυτάλη πέρασε μέσα από τους αιώνες, για να διαμορφώσει την κληρονομιά ενός παγκόσμιου πολιτισμού, του οποίου όλοι είμαστε ισότιμα μέλη. Πατριάρχης του Διαφωτισμού, ακραιφνής ρασιοναλιστής, πεπεισμένος - ώς αυτή την ύστατη στιγμή - ότι τα πάντα λειτουργούν αιτιοκρατικά και μπορούν να αναχθούν σε μαθηματικούς τύπους, δεν κατάφερε να αντιληφθεί ότι η γυναίκα πλάι στην οποία έζησε ολόκληρα χρόνια, ο μόνος έρωτας της ζωής του, είχε δοσμένη αλλού την καρδιά της. Το Κεφάλαιο αυτό θα σε ενημερώσει για τα διεθνή προβλήματα και τη διεθνή συνεργασία και αλληλεγγύη που οφείλει να χαρακτηρίζει τις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη, ώστε η ζωή των δισεκατομμυρίων ανθρώπων του πλανήτη μας να είναι αντάξια του παγκόσμιου πολιτισμού μας. Κι ενώ ο Ντ' Αλαμπέρ ψυχορραγεί πασχίζοντας να καταλάβει, ένας άγνωστος καταφθάνει στο σπίτι του, παραδίνει στην υπηρέτριά του ένα χειρόγραφο και της ανακοινώνει με τον πιο βάναυσο τρόπο ότι εκεί περιέχεται η ανασκευή της φιλοσοφίας του κυρίου της.

«Ας παραστήσουμε με μια πολύ μικρή τελεία τη δύναμη της βόμβας που κατάστρεψε τη Χιροσίμα και με κάπως πιο έντονη τελεία το δεκαπλάσιο αυτής της δύναμης Το σύνολο των βομβών που χρησιμοποιήθηκαν από όλους τους αντιπάλους κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου παριστάνεται με 20 τελείες Για την καταστροφή της ανθρωπότητας θα έφτανε μια δύναμη ίση με αυτό που αντιπροσωπεύουν 2000 από αυτές τις τελείες. Όσο για το στοκ των πυρηνικών όπλων που είναι σήμερα διαθέσιμο και που αντιστοιχεί σε 100.000 τελείες χρειάζονται 4 σελίδες του βιβλίου για να τις συμπεριλάβουμε όλες.» Πηγή: Ανρί Ζακάρ «Πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι σε ένα πλεούμενο» (1989)

Αυτό το χειρόγραφο, που επιγράφεται Κοσμογραφία, παρατίθεται στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, έπειτα από μια εισαγωγή του συγγραφέα.

Στην αρχή, κάθε κράτος για να συνάψει σχέσεις με ένα άλλο, χρησιμοποίησε τους διπλωματικούς αντιπροσώπους του. Οι διπλωμάτες, (πρέσβεις, πρόξενοι) είναι ακόμα και σήμερα τα όργανα της Πολιτείας, στα οποία έχει ανατεθεί το έργο της ανάπτυξης των διεθνών σχέσεων και της διεθνούς συνεργασίας του κάθε κράτους. Με αυτό τον τρόπο γίνονται οι επίσημες επαφές μεταξύ των κυβερνήσεων. Στη συνέχεια όμως, διαπιστώνοντας ότι η κλασική διπλωματία δεν επαρκεί, τα κράτη ανέπτυξαν και άλλους τρόπους πολυμερούς συνεργασίας (Διεθνείς Συνδιασκέψεις, Διεθνείς Οργανισμοί).

Υποτίθεται ότι είναι το μόνο σωζόμενο έργο ενός σκιώδους Σκωτσέζου φιλόσοφου του 18ου αιώνα, ονόματι Μάγκνους Φέργκουσον. Ο Φέργκουσον κήρυττε την ενδεχομενικότητα των πραγμάτων και πίστευε πως υπάρχουν κόσμοι στους οποίους οι επιλογές που δεν κάναμε, οι πορείες που θα μπορούσε να ακολουθήσει, αλλά δεν ακολούθησε η ζωή μας στις διάφορες καμπές της πραγματοποιούνται από παράλληλους εαυτούς μας. Στην Κοσμογραφία του, ο φιλόσοφος αποσπάται από το πλοίο του στη διάρκεια μιας καταιγίδας, ανυψώνεται και μεταφέρεται στο διάστημα. Επισκέπτεται πρώτα τη Σελήνη κι έπειτα τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, όπου όσα βλέπει επιβεβαιώνουν τη θεωρία του. Επιστρέφοντας στη Γη, διαπιστώνει ότι ο γήινος εαυτός του και το γήινο περιβάλλον του τού είναι ξένα, αφού ανήκουν σ' έναν άλλο κόσμο, όπου η ζωή του πήρε διαφορετική κατεύθυνση.

Στο τρίτο μέρος, με τίτλο «Ιστορίες από το Ράινσταντ», ένας ευυπόληπτος χρυσοχόος αυτής της φανταστικής πόλης κι ένας ζητιάνος καταλήγουν, από μια κωμική παρεξήγηση, στο κρατητήριο για προσβολή των ηθών. Για να περάσει η ώρα και, προπαντός, για να καταλαγιάσει η αγωνία του, ο χρυσοχόος βάζει τον ζητιάνο να του διηγείται ιστορίες από τη ζωή του, πρόθυμος μάλιστα να τον πληρώσει γι' αυτό. Ο ζητιάνος αποδεικνύεται ικανότατος, αλλά και δόλιος αφηγητής, γιατί αναιρεί κάθε τόσο την αυθεντικότητα και το νόημα των συναρπαστικών διηγήσεών του, πράγμα που εκνευρίζει τον χρυσοχόο, ο οποίος θέλει να ακούσει ατόφιες και «στρωτές» ιστορίες με ξεκάθαρο επιμύθιο. Αυτό το τρίτο μέρος θα ήταν ολωσδιόλου ασύνδετο με τα δύο προηγούμενα, αν δεν υπήρχε μια μικρή εμβόλιμη λεπτομέρεια: σε μια από τις διηγήσεις του ζητιάνου, ένας άνθρωπος που έχει χάσει τη μνήμη του περιφέρεται κουβαλώντας έγγραφα με μυστηριώδη προέλευση, και ανάμεσά τους βρίσκεται μια θυμωμένη επιστολή, που, όπως καταλαβαίνουμε αμέσως, είχε παραλήπτη τον Ντ' Αλαμπέρ και αποστολέα τον άγνωστο που επρόκειτο να παραδώσει στην υπηρέτριά του το χειρόγραφο της Κοσμογραφίας.

Ενώ ο Ντ' Αλαμπέρ πασχίζει να καταλάβει γιατί η γυναίκα που αγάπησε έδωσε αλλού την καρδιά της, ένας Σκωτσέζος φιλόσοφος ταξιδεύει στο διάστημα, όπου επισκέπτεται τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος

Ο ψίθυρος του Μπόρχες ακούγεται ολοκάθαρα στις «Ιστορίες από το Ράινσταντ». Όπως, άλλωστε, η Κοσμογραφία απηχεί αφ' ενός τα Κοσμοκωμικά του Καλβίνο, αφ' ετέρου μια χαρακτηριστική τάση στη λογοτεχνία του 17ου και κυρίως του 18ου αιώνα: τα ταξίδια σε φανταστικούς κόσμους ως πρόσχημα για να αναπτύξει ο συγγραφέας με παραστατικότερο τρόπο φιλοσοφικές, ηθικές κ.λπ. απόψεις του. Αλλά μήπως και ολόκληρη η «τριλογία» της Αρχής του Ντ' Αλαμπέρ δεν μπορεί να διαβαστεί σαν σύνοψη της ιστορίας της νεότερης λογοτεχνίας; Από το αιτιοκρατικό αφηγηματικό σχήμα του κλασικού μυθιστορήματος στην ενδεχομενικότητα και την πολλαπλασιασμένη συνείδηση που χαρακτηρίζουν τη νεωτερική λογοτεχνία, και από εκεί στο μεταμοντέρνο σύμπαν αφηγήσεων που δεν έχουν νοηματικό κέντρο ή κέντρα και λοιδορούν κάθε αξίωση αυθεντικότητας.

Η ιστορία της λογοτεχνίας δεν είναι βέβαια ξεκομμένη από την ιστορία των ιδεών. Στο διάστημα των τελευταίων τριών αιώνων, το εκκρεμές της φιλοσοφίας, αλλά και του λεγόμενου «πνεύματος της εποχής», κινήθηκε από το ένα άκρο της ταλάντωσής του ώς το άλλο: από τον ορθολογισμό ώς την αποδόμηση, από τον μηχανοκρατικό υλισμό ώς τον πνευματισμό του New Age, από την αναγκαιότητα ώς την τύχη. Το μυθιστόρημα, ως είδος, κρίνει τις ιδέες πάντοτε με μέτρο την ανθρώπινη πραγματικότητα - αυτή είναι η δικαιοσύνη του, που γνωρίζει και από αυστηρότητα και από επιείκεια. Η ακραία ρασιοναλιστική φιλοσοφία του Ντ' Αλαμπέρ δέχεται ισχυρό πλήγμα από τη θλιβερή ερωτική ιστορία του. Αν, όμως, ο Ντ' Αλαμπέρ είναι μια τραγική και τελικά συμπαθητική μορφή, ο φιλοσοφικός αντίποδάς του, ο Μάγκνους Φέργκουσον, μάλλον διακωμωδείται για τις έσχατες συνέπειες των ιδεών του, όπως π.χ. στη συζήτησή του (ο Θεός, δηλαδή, να την κάνει συζήτηση) με τον γηραιό πυργοδεσπότη, όπου οι δυο τους αδυνατούν να συνεννοηθούν ακόμη και για τα προφανή, γιατί ο καθένας τους δέχεται ότι ο άλλος υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό του.

Και οι δύο φιγούρες στις «Ιστορίες από το Ράινσταντ», ο χρυσοχόος με τον απλοϊκό κοινό νου και ο «μεταμοντέρνος» ζητιάνος; Η κατάστασή τους θυμίζει εκείνη της Σεχραζάτ στις Χίλιες και μια νύχτες: ιστορίες που λέγονται για να απομακρύνουν μια φοβερή απειλή, στην προκειμένη περίπτωση την αίσθηση μιας τέτοιας απειλής. Να υποφώσκει άραγε εδώ ένα σχόλιο για τη μετανεωτερική κατάσταση της λογοτεχνίας, και γενικά του κόσμου μας; Μύθοι χωρίς αξία αλήθειας, στους οποίους εντρυφούμε με φαινομενική ελαφρότητα, στην πραγματικότητα όμως για να ξεχάσουμε τον τρόμο του κενού που άφησε πίσω του το τέλος των «μεγάλων αφηγήσεων»;

Ο κύριος Γκόλντμαν, ο χρυσοχόος του Ράινσταντ, αποφάσισε για μια φορά στη ζωή του να παραβεί τις καθημερινές του συνήθειες και ξεπόρτισε για να κάνει μια άσκοπη βόλτα στην πόλη. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί φυλακισμένος για προσβολή της δημόσιας αιδούς και αντιμέτωπος με τις σπαζοκεφαλιές του πανούργου ζητιάνου. Αυτά παθαίνουν όσοι δεν αρκούνται στην ασφάλεια του σπιτιού και της δουλίτσας τους…