Παράλληλη Αναζήτηση
ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ
"Πραξικόπημα" υπέρ… Μπους
Δ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
Τα τονικά σημάδια
8 Ευρωπαίοι ηγέτες με κοινή διακήρυξη καλούν την Ευρώπη να στηρίξει τις ΗΠΑ στον αφοπλισμό του Ιράκ
Δ1 Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
Θυμάμαι για την παράγραφο
Λέγαμε την προηγούμενη φορά ότι εδώ και μερικά χρόνια με απόφαση της πολιτείας καθιερώθηκε πλέον η γραφή της νεοελληνικής μας γλώσσας με το μονοτονικό σύστημα.
Ρήγμα στην ευρωπαϊκή ενότητα προκαλεί η αποστασία οκτώ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις κοινές ευρωπαϊκές θέσεις, με την υπογραφή επιστολής στην οποία συνομολογούν ότι τάσσονται υπέρ των αμερικανικών θέσεων στο ζήτημα του πολέμου κατά του Ιράκ.
- Στο βιβλίο της Α' τάξης μάθαμε τι είναι η παράγραφος, ποια είναι τα βασικά (δομικά) της μέρη (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα) και με ποιους τρόπους συνδέουμε τις προτάσεις στο εσωτερικό μιας παραγράφου. Έτσι λέμε το σύστημα που στηρίζεται στη χρήση ενός μόνο τονικού σημαδιού -στην περίπτωσή μας το τονικό αυτό σημάδι καθιερώθηκε να είναι η παλιά οξεία. Οι ηγέτες των οκτώ υπογράφουν κοινή διακήρυξη με την οποία καλούν την Ευρώπη να υποστηρίξει την Ουάσιγκτον στην προσπάθειά της για τον αφοπλισμό του Ιράκ. Ενώ τα γνωρίζουμε όλα αυτά, διαπιστώνουμε ότι αρκετές φορές οι παράγραφοι στα κείμενά μας είναι πολύ σύντομες, παρότι το υλικό που έχουμε να αξιοποιήσουμε είναι αρκετό.
Σύμφωνα λοιπόν με το σύστημα αυτό οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν χρειάζονται τονικό σημάδι τονικό σημάδι χρειάζονται μόνο οι λέξεις που έχουν δύο ή περισσότερες συλλαβές. "Η δύναμή μας βρίσκεται στην ενότητα" τονίζουν, προσθέτοντας ότι η έκθεση των επιθεωρητών του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα επιβεβαίωσε τη στάση του προέδρου του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν, τον οποίο κατηγορούν για "εξαπάτηση και άρνηση να συμμορφωθεί" με τις επιταγές της διεθνούς κοινότητας.
Το πρόβλημα αυτό οφείλεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουμε/παρουσιάζουμε τις λεπτομέρειες της παραγράφου.
Αυτός είναι ο βασικός κανόνας του συστήματος.
Ποιοι υπογράφουν
Πέρα από τον κανόνα αυτόν μερικοί άλλοι δευτερεύοντες κανόνες ρυθμίζουν επιμέρους περιπτώσεις, ιδίως περιπτώσεις όπου θα μπορούσε να υπάρξει νοηματική σύγχυση.
Η διακήρυξη φέρει τις υπογραφές των πρωθυπουργών της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, της Ισπανίας Χοσέ Μαρία Αθνάρ, της Πορτογαλίας Ζοσέ Μανουέλ Μπαρόσο, της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι, της Ουγγαρίας Πέτερ Μέντγκιεσι, της Πολωνίας Σέζεκ Μίλερ, της Δανίας Άντερς Φογκ Ράσμουσεν και του προέδρου της Τσεχίας Βάτσλαβ Χάβελ.
Τέτοια είναι π.χ. η περίπτωση των λέξεων που και πως, που έχουν στη γλώσσα μας διπλή χρήση.
Οι οκτώ ηγέτες υπογραμμίζουν ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν και τα όπλα μαζικής καταστροφής συνιστούν πραγματική απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια.
Για να ξεχωρίζουμε λοιπόν το αναφορικό που ("ο άνθρωπος που είδαμε") από το ερωτηματικό που ("πού τον είδαμε;"), ορίστηκε να γράφουμε το δεύτερο που, το ερωτηματικό, με τόνο, κι ας είναι μονοσύλλαβη λέξη.
"Πρέπει να μείνουμε ενωμένοι και να επιμείνουμε στην ανάγκη αφοπλισμού του καθεστώτος του.
Το ίδιο έγινε και με τη λέξη πως, που τη μια φορά είναι ειδικός σύνδεσμος, έχει δηλαδή τη σημασία ότι ("ξέρεις πως δεν είναι αλήθεια"), ενώ την άλλη φορά είναι πάλι ερωτηματική λέξη ("πώς το ξέρεις;")( βάζουμε λοιπόν τόνο και στη δεύτερη αυτή περίπτωση, κι ας είναι η λέξη μονοσύλλαβη.
Η αλληλεγγύη, η συνοχή και η αποφασιστικότητα της διεθνούς κοινότητας είναι η καλύτερη ελπίδα μας να το επιτύχουμε αυτό ειρηνικά" συνεχίζουν.
Απορία γεννήθηκε ύστερα από αυτά για την ερωτηματική λέξη τι: δεν θα πρέπει να βάζουμε και εδώ το τονικό σημάδι;
"Το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να διατηρήσει την αξιοπιστία του διασφαλίζοντας ότι οι αποφάσεις του θα γίνονται πλήρως σεβαστές.
Η απάντηση είναι "όχι, βέβαια", γιατί η λέξη αυτή υπάρχει στη γλώσσα μας μόνο ως ερωτηματική.
Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε ένα δικτάτορα να παραβιάζει συστηματικά τις αποφάσεις αυτές.
Όπου αλλού υπάρχει η λέξη τι, δεν είναι πια ερωτηματική και είναι ενωμένη με την προηγούμενή της (π.χ. κάτιτι, θυμήσου με την ευκαιρία και τη λέξη τίποτε, όπου το τι είναι ενωμένο με την επόμενη λέξη).
Αν δεν γίνονται σεβαστές, το Συμβούλιο Ασφαλείας θα απολέσει την αξιοπιστία του και η παγκόσμια ειρήνη θα δοκιμαστεί. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί η λέξη μια, όταν προφέρεται σαν μία συλλαβή, δεν θέλει τόνο- τόνο βάζουμε πάνω στο γιώτα της λέξης αυτής, όταν θέλουμε η λέξη αυτή να ακούγεται ως δισύλλαβη: μί-α. Έχουμε εμπιστοσύνη ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας θα αντιμετωπίσει τις ευθύνες του". Το ίδιο και με τη λέξη δυο: το ύψιλον τονίζεται όταν λέμε δύ-ο.
Η ιδέα
Με την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος πολλές συζητήσεις προκλήθηκαν ενσχέσει με τους αδύνατους, όπως τους λέμε, τύπους των προσωπικών αντωνυμιών, τους τύπους δηλαδή μου - μας, σου - σας, του - της - τους κ.ά., που συχνά στο λόγο υπάρχει φόβος να συγχέονται με τις, ολόιδιες εξωτερικά, κτητικές αντωνυμίες.
Ισπανικές πηγές απέδιδαν χθες την πατρότητα της ιδέας για αυτήν την επιστολή, που δημοσιεύθηκε στον αμερικανικό και ευρωπαϊκό Τύπο, στην αμερικανική εφημερίδα "Γουώλ Στρητ Τζόρναλ", η οποία φέρεται να προσέγγισε τους οκτώ Ευρωπαίους ηγέτες.
Πώς π.χ. να ξεχωρίσεις στον γραπτό λόγο τη φράση "ο πατέρας μου είπε" από τη φράση "ο πατέρας μου είπε" αφού το μου είναι -κατά τον βασικό κανόνα του μονοτονικού συστήματος- άτονο ως μονοσύλλαβο;
Όμως, η ίδια η εφημερίδα, στην οποία απεστάλη πρώτα η επιστολή, αναφέρει ότι η πρωτοβουλία για την αποστολή της ανήκε στον Ισπανό πρωθυπουργό Χοσέ Μαρία Αθνάρ και τον Βρετανό ομόλογό του Τόνι Μπλερ.
Μολονότι τα συμφραζόμενα, όλος δηλαδή ο τριγυρινός λόγος, επιτρέπουν τις περισσότερες φορές να φανεί για ποια από τις δύο περιπτώσεις πρόκειται, εντούτοις σε κάποιες, έστω ελάχιστες, περιπτώσεις η ασάφεια παραμένει.
Αυτό επιβεβαίωσε και ο Ούγγρος υπουργός Εξωτερικών Λάζλο Κόβατς, ο οποίος δήλωσε ότι "πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Βρετανού και του Ισπανού πρωθυπουργού, οι οποίοι συνέλαβαν την ιδέα μιας κοινής δήλωσης".
Πώς θα έπρεπε λοιπόν να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα;
Στο Λονδίνο, εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ δήλωσε ότι η πρώτη κίνηση για τη σύνταξη της επιστολής προήλθε από την ισπανική κυβέρνηση.
Η χρησιμοποιούμενη στα σχολεία μας Γραμματική προτείνει για τις περιπτώσεις αυτές να τονίζεται τελικά η προσωπική αντωνυμία- η Γραμματική δηλαδή μας συστήνει να βάζουμε τονικό σημάδι πάνω στο μου στη φράση "ο πατέρας μου είπε".
"Η πρώτη κίνηση έγινε από τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ", δήλωσε ο εκπρόσωπος.
Μερικοί ωστόσο, για να μην καταστρατηγήσουν τον βασικό κανόνα του μονοτονικού συστήματος, που λέει να μη βάζουμε τόνο γενικά στις μονοσύλλαβες λέξεις, προτιμούν να χρησιμοποιούν ένα ενωτικό για να συνδέουν την κτητική αντωνυμία με την προηγούμενή της λέξη: "ο πατέρας-μου είπε"- μια συνδετική λοιπόν γραμμούλα ανάμεσα στις λέξεις πατέρας και μου.
ΜΠΛΕΡ - ΑΘΝΑΡ
Η καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος γραφής της γλώσσας μας δεν σήμαινε μόνο την κατάργηση των δύο από τα τρία τονικά σημάδια, της βαρείας δηλαδή και, κυρίως, της περισπωμένης- σήμαινε και την κατάργηση των λεγόμενων πνευμάτων.
Αιφνιδίασαν τους Ευρωπαίους ηγέτες
Ας πούμε δυο λόγια και γι' αυτά.
Η πρωτοβουλία των οκτώ αποτελεί οδυνηρό αιφνιδιασμό για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, αφού μόλις την περασμένη Δευτέρα, στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν συμφωνήσει στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή για την κρίση στο Ιράκ, αποδεχόμενοι να υποστηρίξουν την παράταση των επιθεωρήσεων του ΟΗΕ.
Ορισμένες από τις λέξεις τους που άρχιζαν με φωνήεν οι αρχαίοι Έλληνες τις πρόφεραν με έναν ιδιαίτερο τρόπο: μόλις άρχιζαν να προφέρουν αυτές τις λέξεις, έβγαζαν από μέσα τους μια πυκνή ποσότητα αέρα: hάλας, hέλος, hώρα, hίππος.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ μεταβαίνει στην Αμερική, όπου πρόκειται να συναντηθεί σήμερα με τον Αμερικανό πρόεδρο, με ένα "γερό χαρτί" στις αποσκευές του.
Οι γραμματικοί που είπαμε ότι επινόησαν στα ελληνιστικά χρόνια τα τρία τονικά σημάδια, την οξεία, τη βαρεία και την περισπωμένη, χρειάστηκε να επινοήσουν και άλλα δύο σημάδια, ένα για να δηλώνονται με αυτό οι λέξεις που έπρεπε να προφέρονται με αυτήν την παχιά πνοή, και άλλο ένα για να δηλώνονται όλες οι υπόλοιπες λέξεις, που μολονότι άρχιζαν με φωνήεν, δεν έπρεπε να προφέρονται με αυτόν τον τρόπο.
Φυσικά ο πρόεδρος Μπους δεν μπορούσε να κρύψει χθες την ικανοποίησή του.
Φυσικά, ήδη η επινόηση των σημαδιών αυτών σήμαινε, όπως και στην περίπτωση των τριών τονικών σημαδιών, πως στα ελληνιστικά χρόνια είχε πάψει ο παλιός αυτός τρόπος προφοράς.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου Άρι Φλέισερ, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την ευαρέσκειά του για την επιστολή με την οποία οι οκτώ συντάσσονται στο πλευρό του.
Το ένα από τα σημάδια αυτά πήρε το όνομα δασεία (δασύς σήμαινε στα αρχαία ελληνικά "πυκνός", "παχύς"), ενώ το δεύτερο πήρε το όνομα ψιλή (ψιλός -με γιώτα- ήταν ένα αρχαίο επίθετο με το οποίο δηλωνόταν ο στερημένος, ο γυμνός από κάτι: στην περίπτωσή μας η λέξη που δεν είχε το δασύ πνεύμα κατά την προφορά της).
Όσο για τον υπουργό Άμυνας Ντόναλντ Ράμσεφλεντ, επανέλαβε τις αντιευρωπαϊκές επιθέσεις τους, δηλώνοντας ότι η Γαλλία και η Γερμανία, που αντιτίθενται σε στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ, "δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο της Ευρώπης".
Όλα αυτά θα πουν πως η χρήση ως πριν από λίγα, ακόμη, χρόνια των δύο αυτών σημαδιών, των πνευμάτων, δεν ικανοποιούσε, στην πραγματικότητα, καμιά ανάγκη της νεοελληνικής μας γλώσσας: εμείς δεν προφέρουμε με δύο, διαφορετικούς μεταξύ τους, τρόπους τις λέξεις μας που αρχίζουν με φωνήεν- όλες τις προφέρουμε με ψιλή, με απουσία δηλαδή οποιουδήποτε δασέος πνεύματος.
Διαφορετικά είναι τα αισθήματα στην Ευρώπη.
Να λοιπόν γιατί, μαζί με την κατάργηση των τονικών σημαδιών, το καινούργιο σύστημα γραφής της γλώσσας μας πρότεινε -και καθιέρωσε- και των πνευμάτων την κατάργηση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κράτησε αποστάσεις από την επιστολή.
Μια χρήσιμη σημείωση:
"Αντικατοπτρίζει την προσωπική τους άποψη και όχι την πολιτική τής Ευρωπαϊκής Ένωσης", δήλωσε ο εκπρόσωπός της Τζόναθαν Φολ.
Το μονοτονικό σύστημα γραφής είναι ένας τρόπος γραφής της νεοελληνικής μας γλώσσας.
Η Γαλλία προσπάθησε χθες να υποβαθμίσει τη σημασία της ανοικτής επιστολής των οκτώ Ευρωπαίων ηγετών.
Φυσικά, καμιά δεν χωράει συζήτηση για τη γραφή με τον ίδιο τρόπο και του αρχαίου ελληνικού λόγου.
Δεν αποτελεί "έκπληξη" και "υπάρχουν σε αυτήν πολλά πράγματα που θα μπορούσε να υπογράψει η Γαλλία", αναφέρεται σε ανακοίνωση της Γαλλικής Προεδρίας, στην οποία όμως τονίζεται ότι "έτσι όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, τίποτα δεν θα δικαιολογούσε μία στρατιωτική ενέργεια στο Ιράκ" και πως η επιστολή δεν υπογράφεται παρά από οκτώ μόνο Ευρωπαίους ηγέτες σε σύνολο 25, και μάλιστα από ηγέτες χωρών που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι λοιπόν αξιοκατάκριτοι όσοι εισάγουν το μονοτονικό σύστημα στη γραφή και των αρχαίων ελληνικών κειμένων -ακόμη και όταν σε δικό τους κείμενο αναγράφουν παραθέματα, έστω και σύντομα, από αρχαία ελληνικά κείμενα.
Στην Ολλανδία
Η ολλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε χθες ότι δεν υπέγραψε την επιστολή των οκτώ για να μην "οξύνει τις διαφορές" στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Δανία, τα δύο μεγάλα σοσιαλιστικά κόμματα της αντιπολίτευσης κατηγόρησαν τον Δανό πρωθυπουργό Άντερς Φογκ Ράσμουσεν ότι συμβάλλει στη διαίρεση της Ευρώπης βάζοντας την υπογραφή του στην επιστολή.
Το Ευρωκοινοβούλιο διακήρυξε χθες "την αντίθεσή του σε κάθε μονομερή στρατιωτική δράση" στο Ιράκ, με απόφαση που υιοθετήθηκε με 287 ψήφους υπέρ και 209 κατά, στην οποία εκτιμά ότι ένα "προληπτικό πλήγμα θα αντέβαινε στο διεθνές δίκαιο". Υπέρ της ειρηνικής επίλυσης της κρίσης στο Ιράκ ετάχθη με συντριπτική πλειοψηφία η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθιστώντας σαφές ότι υπό τις παρούσες συνθήκες "η χρήση βίας κατά του Ιράκ δεν είναι δικαιολογημένη".
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ "8"
"Ευρώπη και η Αμερική πρέπει να μείνουν ενωμένες"
"… Εμείς στην Ευρώπη έχουμε μια σχέση με τις ΗΠΑ η οποία έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου. Χάρη, σε μεγάλο βαθμό, στην αμερικανική γενναιότητα, γενναιοδωρία και διορατικότητα, η Ευρώπη απελευθερώθηκε από τις δύο μορφές τυραννίας που ερήμωσαν την ήπειρό μας τον 20ό αιώνα: τον ναζισμό και τον κομμουνισμό. Χάρη, επίσης, στη συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ κατορθώσαμε να εγγυηθούμε την ειρήνη και την ελευθερία στην ήπειρό μας. Η διατλαντική σχέση δεν πρέπει να πέσει θύμα των επίμονων προσπαθειών του ιρακινού καθεστώτος να απειλήσει την παγκόσμια ασφάλεια.
… Γνωρίζουμε ότι η επιτυχία στον καθημερινό αγώνα εναντίον της τρομοκρατίας και της διάδοσης των όπλων μαζικής καταστροφής απαιτεί αταλάντευτη αποφασιστικότητα και σταθερή διεθνή συνοχή εκ μέρους όλων των χωρών που θεωρούν πολύτιμη την ελευθερία. Το ιρακινό καθεστώς και τα όπλα του μαζικής καταστροφής αντιπροσωπεύουν μια σαφή απειλή κατά της παγκόσμιας ασφάλειας.
… Στείλαμε ένα σαφές σταθερό και αδιαφιλονίκητο μήνυμα ότι θα απαλλάξουμε τον κόσμο από την απειλή την οποία θέτουν τα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ . Πρέπει να παραμείνουμε ενωμένοι στην επιμονή μας να αφοπλιστεί το καθεστώς του. Η αλληλεγγύη, συνοχή και αποφασιστικότητα της διεθνούς κοινότητας είναι η καλύτερή μας ελπίδα για την ειρηνική επίτευξη του στόχου μας. Η ισχύς μας έγκειται στην ενότητα.
… Το Καταστατικό των Ηνωμένων Εθνών επιφορτίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας με το καθήκον διατήρησης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Για τον σκοπό αυτό, το Συμβούλιο Ασφαλείας πρέπει να διατηρήσει την αξιοπιστία του διασφαλίζοντας την πλήρη συμμόρφωση με τα ψηφίσματά του. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε έναν δικτάτορα να παραβιάζει συστηματικά αυτά τα ψηφίσματα. Αν δεν συμμορφωθεί προς αυτά, το Συμβούλιο Ασφαλείας θα χάσει την αξιοπιστία του και, κατά συνέπεια, η παγκόσμια ειρήνη θα δεχθεί ένα πλήγμα.
Είμαστε βέβαιοι ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας θα φανεί αντάξιο των ευθυνών του".
