Ο επικ. καθηγητής κοινωνιολογίας Θεόδωρος Οικονόμου, υπεύθυνος για την έρευνα του ΑΠΘ.

ΡΙΠΕΣ Δ' Από την ετυμολογία των λέξεων

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ

Οι χαμένοι

Η ετυμολογία εξετάζει το έτυμον, δηλαδή τα συστατικά μέρη, την αρχική μορφή και την αρχική σημασία κάθε λέξης·

"Πύργος της Βαβέλ" η επιχειρηματική Θεσσαλονίκη

ΜΟΝΑ - ζυγά οι τράπεζες κερδίζουν. ειδικότερα μελετά την προέλευση των λέξεων αλλά και την πιθανή γενετική συγγένειά τους με αντίστοιχους τύπους των γλωσσών κοινής καταγωγής, με απώτερο στόχο να βρεθεί ο αρχικός τύπος (ρίζα, θέμα κτλ.) και η αρχική σημασία κάθε λέξης.

Η επιχειρηματικότητα Κινέζων, Αφρικανών, Ευρωπαίων, καθώς και μελών τοπικών, εργασιακών και θρησκευτικών κοινοτήτων αποτελεί το αντικείμενο της έρευνας που διενεργεί το τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ

ΟΤΑΝ τις πίεζε ο ανταγωνισμός και ήθελαν νέους πελάτες…

Παράλληλα, μελετά και εξετάζει την ένωση δύο ή περισσότερων λέξεων που οδηγεί στο σχηματισμό μιας νέας λέξης, η οποία μορφολογικά και σημασιολογικά συχνά διαφοροποιείται από τις λέξεις που την απαρτίζουν (π.χ. κακός + καιρός> κακοκαιρία).

Την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας των εθνοπολιτισμικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη μελετά η ομάδα έρευνας του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΕΡΙΞΑΝ τα επιτόκια στα δάνεια, τα έριξαν όμως και στις καταθέσεις…

Με τη μελέτη της ετυμολογίας διακρίνουμε καλύτερα την πηγή των λέξεων, κατανοούμε τις "περιπέτειές" τους και αντιλαμβανόμαστε ευκολότερα τη διαδικασία παραγωγής νέων λέξεων και το σημασιολογικό μεταχρωματισμό παλαιότερων (π.χ. δορυφόρος < δόρυ+φέρω , παιδεύω< παις).

Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Κοινωνιολογίας -υπεύθυνο για την έρευνα- Θόδωρο Οικονόμου, Κινέζοι, Αφρικανοί, Αμερικανοί, Ευρωπαίοι, παλιννοστούντες, πρόσφυγες, καθώς και μέλη θρησκευτικών και εργασιακών κοινοτήτων έχουν αναπτύξει ποικίλες μορφές επιχειρηματικής δράσης, τις περισσότερες φορές με επιτυχία.

ΤΟΣΟ που οι μικροαποταμιευτές βρέθηκαν με αρνητικές αποδόσεις…

Ο εκφραστικός πλούτος μιας γλώσσας βασίζεται στο πλήθος των λέξεων, στις σημασίες τους και ταυτόχρονα στην ευκολία που έχει η γλώσσα να σχηματίζει εκφραστικά παράγωγα και σύνθετα.

Μάλιστα, όπως επισήμανε ο κ. Οικονόμου, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στο "Επιχειρείν", παρατηρείται προτίμηση συγκεκριμένων ομάδων σε συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων.

ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΕΣ δηλαδή και από τον πληθωρισμό.

Η ελληνική γλώσσα αποδεικνύεται πως έχει αυτές τις αρετές, καθώς συνταιριάζει στον παραγωγικό της πλούτο ακόμη και τις ξένες λέξεις που πολιτογράφησε και σχηματίζει από αυτές άφθονα παράγωγα και σύνθετα (π.χ. φούρνος>φουρνιά, φούρναρης, ξεφουρνίζω).

Για παράδειγμα, οι Κινέζοι και Κορεάτες ασχολούνται με την τέχνη της γαστρονομίας, οι πολιτικοί πρόσφυγες με το μικρεμπόριο, οι Αρμένιοι με τον πολιτισμό, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι με τη διδασκαλία των μητρικών γλωσσών τους κτλ. ΠΛΗΡΩΣΑΝ έτσι αυτοί μια αλόγιστη πολιτική που κατέληξε στον υπερδανεισμό.

Η ελληνική γλώσσα έχει άφθονες παραγωγικές καταλήξεις (π.χ. -μα, -μη, -ος, -έας, -της, -άκι, -άριο, -είο, -εύω, -τος, -τήρι κτλ).

Η επίδραση, δε, της πολυσχιδούς αυτής επιχειρηματικότητας στην οικονομία της περιοχής είναι θετική και επεκτείνεται σε πολλά επίπεδα, σύμφωνα με τον κ. Οικονόμου. ΣΗΜΕΡΑ, τέσσερα χρόνια μετά, ήρθε ξανά η ώρα του λογαριασμού…

Οι καταλήξεις αυτές, που χαρακτηρίζονται μάλιστα από το πλήθος των σημασιών τους, επιτρέπουν να εκφράζονται και οι πιο λεπτές ακόμη αποχρώσεις (π.χ. άνθρωπος> ανθρωπ-άκι, ανθρωπ-άκος, ανθρωπ-άριο).

Καταρχήν, λειτουργεί συμπληρωματικά -και όχι ανταγωνιστικά- στην τοπική κοινωνία, εξασφαλίζει θέσεις εργασίας σε μέλη των εν λόγω ομάδων, ενώ απαλλάσσει τα μέλη των "προβληματικών" κοινοτήτων από την αναμονή της κρατικής χρηματοδότησης.

ΚΑΘΩΣ οι τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με τις τεράστιες ζημιές που προκάλεσε η πολιτική τους.

Συχνά από την ίδια αρχική λέξη σχηματίζονται με τις ίδιες καταλήξεις διαφορετικά παράγωγα συνώνυμα (π.χ. καλοκαίρι> καλοκαιρινός, καλοκαιριάτικος).

Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις δρουν και ως "γέφυρες" επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνιών προέλευσης και των κοινωνιών υποδοχής, καθώς συμβάλλουν στην ταχύτερη ενσωμάτωση των επιχειρηματιών στην περιβάλλουσα πολιτική και εθνική κοινωνία.

ΜΟΝΟ που πάλι θα πληρώσουν οι εκατοντάδες χιλιάδες των δανειοληπτών που παρασύρθηκαν από τα φτηνά δάνεια…

Ιδιαίτερα πλούσια είναι και η σύνθεση, που επιτρέπει να δημιουργούνται νέες λέξεις, πιο παραστατικές (π.χ. λιανοτράγουδο, μοσχομυρίζω κ.ά) και με διαφορετική συχνά νοηματική απόχρωση σε σχέση με τις σημασίες που είχαν τα δύο συνθετικά χωριστά (π.χ. ανοιχτομάτης, αρχοντοχωριάτης, καλόγερος κ.ά).

Ποιο είναι το ακριβές αντικείμενο της έρευνάς σας;

ΚΑΙ τις εξαγγελίες για όλο και μεγαλύτερη μείωση των επιτοκίων.

Η μελέτη της αρχικής μορφής και της σημασίας των λέξεων αποδεικνύει ότι η ελληνική γλώσσα, παρά τις αναπόφευκτες μεταβολές που έχει υποστεί στο πέρασμα του χρόνου, αποτελεί σπάνιο παράδειγμα γλώσσας με αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια και με τέτοια δομική και λεξιλογική συνοχή που να επιτρέπει να μιλάμε για μια ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήμερα.

"Η εν λόγω έρευνα, της οποίας ο τίτλος είναι 'Εθνο-πολιτισμική Επιχειρηματικότητα και Αυτοαπασχόληση στη Θεσσαλονίκη', μελετά την επιχειρηματική δραστηριότητα μελών εθνοπολιτισμικών κοινοτήτων της πόλης.

ΘΑ πληρώσουν όμως και οι μικροκαταθέτες μια και αποφασίστηκε ότι τα δικά τους επιτόκια δεν θα αυξηθούν!

• Μ. Τριανταφυλλίδης, Νεοελληνική Γραμματική (της δημοτικής), ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941. • Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα, 1998.

Συνεπώς, ερευνούμε επιχειρήσεις θρησκευτικών κοινοτήτων, όπως την ευαγγελική, καθολική, αρμένικη κτλ., παλιννοστησιακών κοινοτήτων, όπως τους Έλληνες του Βελγίου, της Γερμανίας, των υπερπόντιων κοινοτήτων (Αυστραλία, Αμερική) κτλ.

ΩΣΑΝ να είναι αυτοί υπεύθυνοι που τόσα χρόνια οι τράπεζες δεν έκαναν τις επενδύσεις που θα έπρεπε, δεν εκσυγχρονίστηκαν και δεν βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητά τους…

Νίκος Εγγονόπουλος (1910-1986). Σύνθεση με τη λάμπα, 1959. Λάδι σε μουσαμά (92εκ. Χ 73εκ.).

Επίσης, μελετούμε την επιχειρηματική δραστηριότητα και των εργασιακών κοινοτήτων, στις οποίες εντάσσονται οι μετανάστες εργασίας, Πολωνοί, Τσέχοι, Βούλγαροι, Αλβανοί, Φιλιππινέζοι, Πακιστανοί κτλ., όπως και των τοπικών κοινοτήτων.

ΩΣΤΕ να έχουν και τα ανάλογα οικονομικά αποτελέσματα.

Μέλη των τελευταίων είναι οι λεγόμενοι εσωτερικοί μετανάστες, όπως Θρακιώτες, Ηπειρώτες, Κρητικοί, Τσιγγάνοι, Βλάχοι κτλ.

ΟΣΟ για την κυβέρνηση όσο γρηγορότερα συνειδητοποιήσει ότι το πρόβλημα είναι και πολιτικό τόσο το καλύτερο.

Παράλληλα, μας ενδιαφέρουν τόσο οι προσφυγικές κοινότητες -πολιτικοί πρόσφυγες, Αιγυπτιώτες, Μαυροθαλασσίτες κτλ.- όσο και οι παροικιακές κοινότητες, οι οποίες υπολογίζονται περί τις 40.

ΑΛΛΩΣΤΕ αποτέλεσμα της δικής της πολιτικής είναι η διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα…

Στις τελευταίες ανήκουν οι ευρωπαϊκές (γαλλική, γερμανική) και οι υπερπόντιες κοινότητες (αμερικανική, καναδική, αυστραλέζικη, αφρικανικές).

ΠΟΥ χρησιμοποιείται ως άλλοθι για αυξήσεις των επιτοκίων!

"Σε κάθε περίπτωση, κριτήριο επιλογής των συγκεκριμένων επιχειρήσεων αποτέλεσε η δυναμική παρουσία τους, καθώς και η αντιπροσωπευτικότητά τους".

Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους οι εν λόγω επιχειρηματίες εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη;

"Όσον αφορά στους ξένους, οι λόγοι που ήρθαν στην Ελλάδα -και συγκεκριμένα στην πόλη μας- ήταν κατά κύριο λόγο προσωπικοί (γάμος, εκπαίδευση), καθώς και επαγγελματικοί. Βέβαια, εξετάζουμε και περιπτώσεις προσφύγων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εδώ για λόγους πολιτικούς.

"Από την άλλη πλευρά, οι Έλληνες της διασποράς επέστρεψαν, λόγω της επίτευξης των στόχων που είχαν θέσει στις χώρες μετανάστευσής τους, αλλά και για λόγους προσωπικούς, υγείας, συνταξιοδότησης, καθώς και καινοτομιών".

Παρατηρείται προτίμηση συγκεκριμένων ομάδων σε συγκεκριμένες μορφές επιχειρηματικότητας;

"Ναι, έχει παρατηρηθεί το εν λόγω φαινόμενο. Για παράδειγμα, οι Άγγλοι και η Γάλλοι στρέφονται στη διδασκαλία των μητρικών τους γλωσσών, ανοίγοντας φροντιστήρια. Οι Κινέζοι και οι Κορεάτες, από την άλλη πλευρά, δραστηριοποιούνται σε εστιατόρια, ενώ οι παλιννοστούντες από την Κεντρική Ευρώπη ασχολούνται -μεταξύ άλλων- με αντιπροσωπείες. Η ενασχόληση των πολιτικών προσφύγων αφορά στο μικρεμπόριο, των ευαγγελιστών στον τομέα της υγείας, ενώ των Αρμένιων στον πολιτισμό. Μάλιστα, οι παλιννοστούντες και οι πολιτικοί πρόσφυγες από Πολωνία και Τσεχία ανοίγουν παντοπωλεία και σούπερ μάρκετ".

Ποια είναι -κατά τη γνώμη σας- τα αίτια της ανάπτυξης επιχειρηματικότητας των εθνοπολιτισμικών κοινοτήτων;

"Οι λόγοι της εθνοπολιτισμικής επιχειρηματικότητας εντοπίζονται καταρχήν στην απόκτηση και εξασφάλιση εργασίας (ιδία ή οικογενειακή αυτοαπασχόληση).

"Παράλληλα, η αξιοποίηση των εθνοπολιτιστικών πρώτων υλών (δεξιοτήτων, συνταγών, τεχνικών), η κοινωνική αναγνώριση, καθώς και η αύξηση του εισοδήματος αποτελούν παράγοντες που ωθούν τα μέλη των ομάδων αυτών να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά".

Σε τι ποσοστό αποτυγχάνουν οι εθνοπολιτισμικές επιχειρηματικές "απόπειρες";

"Αν και η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, υπολογίζεται ότι αποτυγχάνει το ένα τρίτο των επιχειρήσεων αυτών.

"Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην αποτυχία είναι τα προβλήματα χρηματοδότησης, τα προβλήματα διοικητικής φύσεως, καθώς και τα επικοινωνιακά. Σε μικρότερο βαθμό επιδρούν οι προκαταλήψεις και ο ρατσισμός".

Πώς επιδρά η επιχειρηματικότητα των ομάδων αυτών στην οικονομία της περιοχής;

"Κατά τη γνώμη μας, η εθνοπολιτισμική επιχειρηματικότητα λειτουργεί θετικά σε πολλά επίπεδα. Κατ' αρχήν, λειτουργεί συμπληρωματικά στην τοπική οικονομία και όχι ανταγωνιστικά, ενώ εξασφαλίζει θέσεις εργασίας σε δυναμικά μέλη των κοινοτήτων. Την ίδια στιγμή, όσον αφορά στις πιο 'προβληματικές' κοινότητες, απαλλάσσει ένα ποσοστό των μελών τους από την αναμονή χρηματοδότησης από το ελληνικό κράτος.

"Από την άλλη πλευρά, βέβαια, οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν ως γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνιών προέλευσης και της κοινωνίας υποδοχής, κάτι σαν μικρά 'προξενεία'. Ταυτόχρονα, βέβαια -αν και ακούγεται οξύμωρο- βοηθούν και συντελούν στην ταχύτερη ένταξη και ενσωμάτωση των επιχειρηματιών στην περιρρέουσα πολιτική και εθνική κοινωνία. Για παράδειγμα, ο εποχιακός εργάτης δεν έχει τις επικοινωνιακές ευκαιρίες που έχει ο εθνοπολιτισμικός επιχειρηματίας, ο οποίος αναγκάζεται να μιλήσει ελληνικά, αναγκάζεται να ασχοληθεί με νόμους και διατάξεις, να επικοινωνεί με προμηθευτές και πελάτες και να μελετήσει την περιβάλλουσα κοινωνία, για να πετύχει επιχειρηματικά".

Πώς βλέπετε το μέλλον των επιχειρήσεων αυτών;

"Η εθνοπολιτισμική επιχειρηματικότητα αποτελεί ενδιάμεση κατάσταση, μεταξύ κοινωνίας προέλευσης και κοινωνίας ένταξης. Είναι μια μεταβατική φάση από το εργοστάσιο στην πιο αξιοπρεπή αυτοαπασχόληση. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι θα 'κληροδοτηθεί' αναγκαστικά και στις επόμενες γενιές που συνήθως έχουν άλλες βλέψεις".

Πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η έρευνά σας;

"Η έρευνα ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 1999. Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη έρευνα που γίνεται στην Ελλάδα για αυτού του είδους την επιχειρηματικότητα.

"Σε κάθε περίπτωση, για την πραγματοποίησή της 'κινούμαστε' διεπιστημονικά, δηλαδή επιστήμες όπως η οικονομία, η κοινωνιολογία, η ιστορία κτλ. συνεργάζονται στην αντιμετώπιση του εν λόγω θέματος.

"Μάλιστα, θα μπορούσαμε να τη δούμε ως μια πιλοτική έρευνα, για να μελετήσουμε την ελληνική διασπορά. Έτσι, το επόμενο ερευνητικό 'βήμα' μας θα είναι η συστηματική ενασχόληση με την επιχειρηματική δραστηριότητα των Ελλήνων της διασποράς".

Από ποια πηγή χρηματοδοτείται η έρευνα;

"Υλοποιείται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Ανθρωπιστικών Επιστημών (ΑΝΕΠ) και χρηματοδοτείται από την επιτροπή ερευνών του ΑΠΘ με 2,5 εκατ. δρχ. Το εν λόγω ποσό κατά 95% αναλώνεται σε αμοιβές ερευνητικών συνεργατών, καθώς και ατόμων που θα πραγματοποιήσουν τις συνεντεύξεις. Για την πραγματοποίηση της έρευνας έγινε ένα δημιουργικό 'πάντρεμα' μεταξύ φοιτητών, φοιτητών επί πτυχίω, πτυχιούχων, διδακτόρων, καθώς και του επιστημονικού υπεύθυνου καθηγητή του τμήματος.

"Θεωρώ ότι ξεκινά μια νέα εποχή στο πανεπιστήμιο, όπου απομακρυνόμαστε από τη 'στεγνή' θεωρία και δίνουμε τη δυνατότητα έρευνας, καθώς και παροχής πληροφοριών και συμβουλών στην περιβάλλουσα κοινωνία, όπως τόνισε πρόσφατα και ο πρύτανης του ΑΠΘ".