Ο γ.γ. του ΥΠΠΟ Χρ. Ζαχόπουλος μίλησε στη 'Μ" για τα αποτελέσματα της συνεδρίασης του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων.

2.3.3 Ο κύκλος του νερού

Τα σιλό φεύγουν, οι οικοδομές έρχονται

Το νερό καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα της Γης, οριοθετεί τα υδάτινα οικοσυστήματα και καθορίζει τις ιδιότητές τους.

Την Πέμπτη 12 Ιανουαρίου συνεδρίασε η διεύθυνση Νεότερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων.

Είναι το μέσο με το οποίο τα θρεπτικά συστατικά εισέρχονται και κυκλοφορούν στο εσωτερικό των αυτότροφων οργανισμών.

Μεταξύ άλλων συζητήθηκε η «έγκριση ή μη μελέτης χωροθέτησης νέων οικοδομικών μονάδων στον περιβάλλοντα χώρο του διατηρητέου συγκροτήματος 'Αλευρόμυλοι Αλλατίνη' στη Θεσσαλονίκη».

Το νερό αποτελεί σημαντικό τμήμα των ζωντανών ιστών (το 75% του νωπού βάρους τους) και συμβάλλει στη θερμορρύθμιση τόσο των φυτικών όσο και των ζωικών οργανισμών.

Η «Μ» επικοινώνησε με τον γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Χρήστο Ζαχόπουλο, για να πληροφορηθεί τι ακριβώς γνωμοδότησε η διεύθυνση.

Χρησιμοποιείται επίσης στη φωτοσύνθεση των φυτικών οργανισμών.

Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα, το ΚΑΣ «αφού άκουσε τους ενδιαφερόμενους, τους επενδυτές, καθώς επίσης και την άποψη της δικηγόρου των τεσσάρων περιοίκων που είχαν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, έκρινε με κάποιες τροποποιήσεις τη νέα μελέτη. Αν και η ποσότητα του νερού που υπάρχει στην ατμόσφαιρα δεν είναι μεγάλη, εντούτοις το νερό, χάρη στην κινητικότητά του, κυκλοφορεί συνεχώς στον υδρολογικό κύκλο (ή κύκλο του νερού) και έτσι γίνεται διαθέσιμο στα οικοσυστήματα και στους οργανισμούς. Σύμφωνα με αυτή προβλέπεται λιγότερη κάλυψη του χώρου και σαφώς είναι βελτιωμένη σε σχέση με αυτή του παρελθόντος». Η κυκλοφορία του νερού στηρίζεται κυρίως στην εξάτμιση, στη διαπνοή των φυτών και στις κατακρημνίσεις.

Έτσι θα απομακρυνθούν τεράστια σιλό, ύψους πάνω από 20 μέτρα, προς την πλευρά της Θεμιστοκλέους Σοφούλη και στη θέση τους θα κτιστούν, με δέκα μέτρα τουλάχιστον απόσταση μεταξύ τους, τρεις οικοδομές χαμηλότερου ύψους. Με την εξάτμιση το νερό απομακρύνεται με τη μορφή υδρατμών από οποιαδήποτε επιφάνεια. Προς τη γωνία Ανθέων και Σοφούλη θα δημιουργηθεί πρόσθετη πρασιά, ενώ από την άλλη πλευρά το κτίριο διοίκησης, που είναι το πρώτο καθώς κανείς συναντά το συγκρότημα από την Ανθέων, θα συνδεθεί με μια ελαφρά κατασκευή με ένα σύγχρονο κτίριο. Η εξάτμιση του νερού από την επιφάνεια των φύλλων ονομάζεται επιδερμική εξάτμιση και διακρίνεται από τη διαπνοή, που είναι η απομάκρυνση του νερού μέσω των στομάτων, των πόρων δηλαδή της επιδερμίδας των φύλλων. Επίσης θα δημιουργηθεί υπόγειος χώρος στάθμευσης.

Το νερό του εδάφους, που είναι πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία, απορροφάται από τις ρίζες των φυτών και κυκλοφορεί στο εσωτερικό τους. «Η άποψη που επικράτησε στο Συμβούλιο», μας είπε ο κ. Ζαχόπουλος, «ήταν ότι έτσι προστατεύεται το μνημείο, γιατί θα γίνουν οι κατάλληλες επεμβάσεις συντήρησης, ενώ με τη λειτουργία του αυτό δεν θα φθείρεται από το χρόνο. Φθάνοντας το νερό στα φύλλα απομακρύνεται με τη διαπνοή από τα στόματά τους, μέσω των οποίων γίνεται επίσης η ανταλλαγή των αερίων μεταξύ των φυτών και της ατμόσφαιρας (είσοδος διοξειδίου του άνθρακα και αποβολή οξυγόνου κατά τη φωτοσύνθεση, αντίστροφα κατά την αναπνοή). Ταυτόχρονα αλλάζει και όλη η αντίληψη για το χώρο, γιατί γκρεμίζεται ο πέριξ φράχτης και πλέον θα είναι επισκέψιμο. Η διαπνοή, αποτελώντας την «κινητήρια δύναμη» για τη μεταφορά των θρεπτικών στοιχείων στο εσωτερικό των φυτικών οργανισμών, συνδέεται αναπόσπαστα με τους βιογεωχημικούς κύκλους των στοιχείων που εισέρχονται στις τροφικές αλυσίδες των οικοσυστημάτων με πύλη εισόδου τα φυτά. Παράλληλα, ένα κτίριο που βρίσκεται από την πλευρά της Ανθέων αριστερά του βασικού κτιριακού όγκου του Αλλατίνι προορίζεται για στέγη μουσείου βιομηχανικής κληρονομιάς της πόλης.

Εικόνα 2.18: Ανοικτά και κλειστά στόματα φύλλου φυτού

Αυτό είναι στις προθέσεις των μελετητών και των επενδυτών».

Με τις κατακρημνίσεις (δηλαδή τη βροχή, το χιόνι, το χαλάζι) το νερό απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα και γίνεται διαθέσιμο στα υδάτινα και στα χερσαία οικοσυστήματα.

Η ανταλλαγή του νερού μεταξύ των ωκεανών και της ατμόσφαιρας αποτελεί ένα σχετικά απλό μηχανισμό, καθώς περιλαμβάνει μόνο τις διαδικασίες της εξάτμισης και των κατακρημνίσεων. Αντιθέτως, το τμήμα του κύκλου που αφορά την ξηρά είναι περισσότερο πολύπλοκο, διότι σ' αυτήν οι πιθανές πορείες του νερού είναι περισσότερες. Το νερό που πέφτει στην ξηρά μπορεί: • να εξατμιστεί, • να εισχωρήσει στο υπέδαφος και στο σύστημα των υπόγειων υδάτων, • να προσληφθεί από τα φυτά και να απομακρυνθεί με τη διαπνοή, • να απομακρυνθεί με την επιφανειακή απορροή από το χερσαίο περιβάλλον.

Τα φυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην απορρόφηση του νερού από το έδαφος. Σε μικρές λεκάνες απορροής, όπου αφαιρέθηκαν όλα τα δέντρα, ο όγκος του επιφανειακού νερού αυξήθηκε πάνω από 200%. Το νερό αυτό κατέληξε στη θάλασσα, ενώ, αν είχε διεισδύσει στο έδαφος, θα είχε αποδοθεί πίσω στην ατμόσφαιρα με τη διαπνοή.

Τα επιφανειακά ρέοντα ύδατα απομακρύνουν και τα θρεπτικά συστατικά τα οποία με μακροχρόνιες διαδικασίες γίνονται διαθέσιμα στους οργανισμούς. Αυτά τα συστατικά θα καταλήξουν τελικά στους υδάτινους αποδέκτες. Γι’ αυτό το λόγο τα δέλτα των ποταμών εμφανίζουν πολύ υψηλή παραγωγικότητα.

Εικόνα 2.19: Καλλιέργειες στο δέλτα του Νέστου

Εικόνα 2.20: Ο κύκλος του νερού