ΝΙΚΗ ΠΑΣΗ ΘΥΣΙΑ ΘΕΛΕΙ Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ

Πρόλογος Δεύτερης έκδοσης

Δεν έχει άλλα περιθώρια

Αν η συγγραφή ενός σχολικού εγχειριδίου είναι από μόνη της μια απαιτητική διαδικασία, η αναμόρφωση ενός υπάρχοντος, ώστε να ανταποκρίνεται περισσότερο στις πραγματικές ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της βαθμίδας για την οποία προορίζεται, είναι ακόμη δυσκολότερη.

Η πιο μεγάλη ώρα είναι σήμερα στις 5 το απόγευμα για τον Μακεδονικό, που υποδέχεται στην Κοζάνη τον Κολοσσό και θέλει να κερδίσει για να ξεφύγει από τη ζώνη του υποβιβασμού και να βάλει τέλος στο σερί των επτά ηττών στο πρωτάθλημα. Στην προσπάθεια που καταβλήθηκε πολύτιμος αρωγός στάθηκαν η κ. Βασιλική Περάκη, μόνιμος Πάρεδρος Βιολογίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, και οι κριτές κ. Αντώνης Καστορίνης και κ. Θάνος Καψάλης, οι παρατηρήσεις των οποίων συνέβαλαν ουσιαστικά, ώστε το βιβλίο να αποκτήσει τη τελική του μορφή.

Οι "πράσινοι" δεν έχουν άλλα περιθώρια απωλειών, ειδικά μέσα στην έδρα τους και σήμερα έχουν απέναντί τους μια ομάδα, που έχει ίδιους στόχους με αυτούς, την παραμονή στην κατηγορία.

Ευχαριστούμε επίσης την κ. Σοφία Πλατανιστιώτη για την επίβλεψη των εργασιών προεκτύπωσης του διδακτικού πακέτου.

"Δεν έχουμε το περιθώριο αποτυχίας στον αγώνα με τον Κολοσσό και χρειαζόμαστε όλους τους παίκτες για να μπορέσουμε να κερδίσουμε. Οι συγγραφείς Μαζί μας θα είναι και ο Μπράουν, αν και δεν είναι καλά αφού πονάει", δήλωσε ο Γιώργος Καλαφατάκης (φωτογραφία) και πρόσθεσε: Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη "Υπολογίζουμε τα πάντα αύριο (σ.σ. σήμερα). Γιώργος Πανταζίδης Τη θέληση του αντιπάλου για τη νίκη, την αγωνιστική του δυναμική, την ενδεχομένως δική μας άσχημη εμφάνιση στο παρκέ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα για το παιχνίδι και θέλω να πιστεύω ότι θα καταφέρουμε να το φέρουμε σε πέρας με επιτυχία".

1. Άνθρωπος και Υγεία …………………………………………………….. 7 Σε κατάμεστο γήπεδο θα γίνει σήμερα ο αγώνας, γιατί οι φίλαθλοι της ομάδας έχουν συνειδητοποιήσει την κρισιμότητά του και αναμένεται να βρεθούν εκεί ενισχύοντας τις προσπάθειες των παικτών του Μακεδονικού. 1.1 Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου …………………………. 9 1.2 Μικροοργανισμοί ………………………………………………………. 11 1.2.1 Κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών ………………………………….. 11 1.2.2 Μετάδοση και αντιμετώπιση των παθογόνων μικροοργανισμών …………………. 23 1.3 Μηχανισμοί άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού - Βασικές αρχές ανοσίας ………… 31 1.3.1 Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας …………………………………………. 31 1.3.2 Μηχανισμοί ειδικής άμυνας - Ανοσία ……………………………………. 34 1.3.3 Προβλήματα στη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος …………………….. 40 1.3.4 Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοβιολογικής Ανεπάρκειας (AIDS) …………………… 47 1.4 Καρκίνος …………………………………………………………….. 53 1.5 Ουσίες που προκαλούν εθισμό ……………………………………………. 61 2. Άνθρωπος και Περιβάλλον ………………………………………………… 67 2.1 Η έννοια του οικοσυστήματος ……………………………………………. 69 2.1.1 Χαρακτηριστικά οικοσυστημάτων ………………………………………… 72 2.2 Ροή ενέργειας ………………………………………………………… 75 2.2.1 Τροφικές αλυσίδες και τροφικά πλέγματα ………………………………… 75 2.2.2 Τροφικές πυραμίδες και τροφικά επίπεδα ………………………………… 76 2.2.3 Η έννοια της παραγωγικότητας …………………………………………. 78 2.3 Βιογεωχημικοί κύκλοι ………………………………………………….. 84 2.3.1 Ο κύκλος του άνθρακα ………………………………………………… 84 2.3.2 Ο κύκλος του αζώτου …………………………………………………. 86 2.3.3 Ο κύκλος του νερού ………………………………………………….. 88 2.4 Ο ανθρώπινος πληθυσμού ………………………………………………… 92 2.4.1 Άνθρωπος και περιβαλλοντικά προβλήματα ………………………………… 95 2.4.2 Μείωση της βιοποικιλότητας …………………………………………… 96 2.4.3 Ερημοποίηση ………………………………………………………… 101 2.4.4 Ρύπανση ……………………………………………………………. 103 3. Εξέλιξη ………………………………………………………………. 117 3.1 Εισαγωγή …………………………………………………………….. 119 3.1.1 Ταξινόμηση των οργανισμών και εξέλιξη …………………………………. 121 3.1.2 H θεωρία του Λαμάρκ …………………………………………………. 123 3.1.3 Η θεωρία της φυσικής επιλογής ………………………………………… 124 3.1.4 Μερικές χρήσιμες αποσαφηνίσεις στη θεωρία της φυσικής επιλογής …………… 129 3.1.5 Η φυσική επιλογή εν δράσει …………………………………………… 129 3.1.6 Σύγκριση της θεωρίας του Λαμάρκ με τη θεωρία του Δαρβίνου ……………….. 131 3.2 Η σύγχρονη σύνθεση ……………………………………………………. 132 3.2.1 Οι παράγοντες που διαμορφώνουν την εξελικτική πορεία ……………………. 132 3.3 Τι είναι η φυλογένεση και από πού αντλούμε σχετικά στοιχεία ……………….. 135 3.4 H εξέλιξη του ανθρώπου ………………………………………………… 143 3.4.1 Το γενεαλογικό μας δέντρο ……………………………………………. 143 3.4.2 Η εμφάνιση των Θηλαστικών και των Πρωτευόντων ………………………….. 143 3.4.3 Τα χαρακτηριστικά των Πρωτευόντων …………………………………….. 145 3.4.4 Η εξέλιξη των Πρωτευόντων ……………………………………………. 146 3.4.5 Η εμφάνιση των Ανθρωπιδών ……………………………………………. 147 3.4.6 Οι πρώτοι άνθρωποι ………………………………………………….. 148 3.4.7 Η ποικιλομορφία στους ανθρώπινους πληθυσμούς …………………………… 151 Ένθετο - Διατροφή ………………………………………………………… 155 Βιβλιογραφία …………………………………………………………….. 159 Αγαπητέ μαθητή, αγαπητή μαθήτρια, Η Βιολογία είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. Το βιβλίο της Βιολογίας που έχεις στα χέρια σου πραγματεύεται τρία πολύ σημαντικά θέματα, τα οποία συνδέονται άμεσα με την καθημερινή σου ζωή. Στο πρώτο κεφάλαιο, «Άνθρωπος και Υγεία», θα γνωρίσεις όλους εκείνους τους παράγοντες που απειλούν την υγεία του ανθρώπου, τα κυριότερα νοσήματα, τους τρόπους με τους οποίους ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να διαφυλάξεις την υγεία σου. Στο δεύτερο κεφάλαιο, «Άνθρωπος και Περιβάλλον», θα γνωρίσεις τη δομή και τη λειτουργία των οικοσυστημάτων, καθώς και τα προβλήματα που έχουν προκαλέσει στη βιόσφαιρα οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Στο τρίτο κεφάλαιο, «Εξέλιξη», θα γνωρίσεις τι υποστηρίζει η επιστήμη της Βιολογίας σχετικά με την προέλευση και την εξέλιξη των ειδών. Κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνει: -Κυρίως κείμενο με εικόνες και λεζάντες, τα οποία αποτελούν την εξεταστέα ύλη. -Παραθέματα, τα οποία αναφέρονται σε θέματα επίκαιρα ή ιστορικά και είναι σχετικά με την ύλη που διδάσκεσαι. Τα παραθέματα δεν αποτελούν εξεταστέα ύλη. -Θέματα, με τίτλο «Σκεφτείτε», για προβληματισμό και συζήτηση στην τάξη. -Πίνακες, το περιεχόμενο των οποίων δεν αποτελεί εξεταστέα ύλη. -Λέξεις - Κλειδιά, κατάλογο με τους βασικούς όρους κάθε ενότητας. -Ερωτήσεις - Ασκήσεις - Προβλήματα, τα οποία θα σου δώσουν την ευκαιρία να εφαρμόσεις τις γνώσεις που απέκτησες στην επίλυση διάφορων προβλημάτων. -Δραστηριότητες ή προτάσεις για μικρές έρευνες, τις οποίες μπορείς να υλοποιήσεις στο πλαίσιο μιας ομαδικής ή ατομικής εργασίας. Οι δραστηριότητες αυτές θα σε βοηθήσουν να αναπτύξεις επιστημονικές δεξιότητες (συλλογή δεδομένων, επεξεργασία, συμπεράσματα) και να ασκήσεις την ικανότητα να αναζητάς πληροφορίες από διάφορες πηγές όπως βιβλιοθήκες, επιστημονικά περιοδικά, ειδικούς επιστήμονες κλπ. Ελπίζουμε ότι, παρ’ όλη την αγωνία σου για τις τελικές εξετάσεις, θα καταφέρεις να δεις τη Βιολογία όπως πραγματικά της αξίζει: ως μια σύγχρονη και δυναμική επιστήμη, που βρίσκεται στο απόγειο της ανάπτυξής της. Οι συγγραφείς

«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Ιπποκράτης