Τις έντονες αντιδράσεις των Σέρβων έχουν προκαλέσει όσα μετέφερε ο πολιτικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Τζον Σόγιερς, κατά της επαφές που είχε στην Πρίστινα με πολιτικούς εκπροσώπους των Αλβανών και των Σέρβων, δηλώνοντας ότι ήδη έχει ληφθεί η απόφαση για ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου.

2.3 Ελεύθερη ενέργεια

Ο Τζον Σόγιερς, που συμμετέχει στις εργασίες της Ομάδας Επαφής, ανέφερε χαρακτηριστικά:

Χημικές αντιδράσεις και ισορροπία

"Έχουμε καθορίσει τις παραμέτρους για το οριστικό καθεστώς, θέλουμε ένα πολυεθνικό Κόσοβο που θα σέβεται τις ευρωπαϊκές αρχές και μία λύση που θα είναι σύμφωνη με τη βούληση της πλειοψηφίας του λαού".

Με βάση αυτά που αναφέρθηκαν, δύο είναι οι παράμετροι που καθορίζουν αν μια μεταβολή π.χ. χημική αντίδραση γίνεται αυθόρμητα ή όχι.

Ο Βρετανός διπλωμάτης εξέφρασε την άποψη ότι η ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου θα δημιουργήσει κλίμα σταθερότητας στην περιοχή και κάλεσε τους Σέρβους να αποδεχθούν αυτήν την προοπτική.

Πρώτον, η ενεργειακή μεταβολή του συστήματος (ΔΗ) και δεύτερον η μεταβολή της εντροπίας του συστήματος(ΔS συστήματος) ή ακριβέστερα η μεταβολή της εντροπίας του σύμπαντος (ΔS ολικό).

Τις απόψεις αυτές ο Τζον Σόγιερς δεν δίστασε να επαναλάβει και στη συνάντηση που είχε με αντιπροσωπεία των Σέρβων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.

Αρνητικές τιμές ΔΗ (εξώθερμη αντίδραση) και θετικές τιμές ΔS (αύξηση της εντροπίας) ευνοούν την αυθόρμητη δράση. Οι δηλώσεις του πολιτικού διευθυντή του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από τη σερβική πλευρά, τόσο στο Βελιγράδι όσο και στην Πρίστινα. Οι τιμές των παραμέτρων αυτών μερικές φορές συνηγορούν υπέρ του αυθόρμητου ή μη της μεταβολής. Οι εκπρόσωποι της σερβικής κυβέρνησης απείλησαν ότι θα αποχωρήσουν από την διαπραγματευτική ομάδα. Άλλες φορές, όμως, οι δύο αυτοί παράμετροι, δίνουν διαφορετική εκτίμηση ως προς το αν γίνεται αυθόρμητα η όχι η μεταβολή (αντίδραση) π.χ. ΔΗ >0 και ΔS>0. Σύμφωνα με το μέλος της σερβικής διαπραγματευτικής ομάδας Γκόραν Μπογκντάνοβιτς, "εάν αυτή είναι η άποψη όλης της Ομάδας Επαφής, τότε το Βελιγράδι θα πρέπει να επανεξετάσει τη συμμετοχή του στις διαπραγματεύσεις". Η παραπάνω θεώρηση αφορά απομονωμένα συστήματα, δηλαδή κλειστά και αδιαβατικά. Ο εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Κόμματος Σερβίας Τζόρτζε Τοντόροβιτς χαρακτήρισε τη δήλωση του Βρετανού διπλωμάτη "πρόωρη και ανάρμοστη", ενώ ο ηγέτης του εθνικιστικού Ριζοσπαστικού Κόμματος Τόμισλαβ Νίκολιτς ζήτησε "τη διάλυση του κοινοβουλίου και την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία". Αν αυτό δεν ισχύει, θα πρέπει να προσδιορίσουμε επιπλέον τη μεταβολή της εντροπίας του περιβάλλοντος χώρου.

Η πρόεδρος του Συντονιστικού Κέντρου Κοσόβου Σάντα Ράσκοβιτς Ίβιτς δήλωσε και αυτή ότι το Βελιγράδι θα πρέπει να επανεξετάσει τη συμμετοχή του στις συνομιλίες για το μέλλον του Κοσόβου, εάν αποδειχθεί ότι όντως η Ομάδα Επαφής έχει ήδη αποφανθεί υπέρ της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου.

Και αυτό πολλές φορές μας είναι άβολο.

Η αντιπρόεδρος του Σερβικού Εθνικού Συμβουλίου του Κοσόβου Ράντα Τραΐκοβιτς προειδοποίησε ότι "εάν ανεξαρτητοποιηθεί το Κόσοβο στην περιοχή, θα δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή "Μέση Ανατολή", αφού η Σέρβοι θα υιοθετήσουν την πρακτική των Εβραίων στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν το Ισραήλ".

Μη ξεχνάμε, ότι η αύξηση της εντροπίας του συστήματος δεν αποτελεί ασφαλή κριτήριο για να προσδιορίσουμε το αυθόρμητο ή μη της αντίδρασης, αν το σύστημα δεν είναι απομονωμένο και μπορεί να ανταλλάξει θερμότητα με το περιβάλλον (και αυτό συμβαίνει συνήθως στις χημικές αντιδράσεις).

Ο διάδοχος του Ρουγκόβα

Π.χ. η εντροπία ενός συστήματος μπορεί να ελαττώνεται (ΔS συστήματος < 0), ενώ η εντροπία του περιβάλλοντος να αυξάνεται έτσι ώστε συνολικά να έχουμε ΔS ολικό > 0.

Εν τω μεταξύ, το Δημοκρατικό κόμμα του αποβιώσαντα στις 21 Ιανουαρίου προέδρου του Κοσσυφοπεδίου Ιμπραήμ Ρουγκόβα ανακοίνωσε χθες ότι όρισε διάδοχό του στη προεδρία του Κοσσυφοπεδίου τον Φατμίρ Σεϊντίου.

Josiah Willard Gibbs (1839 – 1903) Αμερικάνος Θεωρητικός Φυσικός και Χημικός. Ήταν ο πρώτος που πήρε διδακτορικό δίπλωμα από Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο. Μετά από μικρή περίοδο σπουδών στη Γαλλία και Γερμανία επέστρεψε στη πατρίδα του, όπου έγινε καθηγητής της Θεωρητικής Φυσικής στο πανεπιστήμιο Yale, θέση που κράτησε μέχρι το θάνατό του. Θεωρείται από πολλούς ως ο σπουδαιότερος Αμερικανός επιστήμονας.Όμως ο ίδιος ήταν μετριόφρων και συχνά έλεγε, ότι ήταν μόνο ένας φτωχός δάσκαλος. Δούλεψε μόνος του και εφάρμοσε τη θερμοδυναμική στις xημικές αντιδράσεις κατά τρόπο μοναδικό και επιτυχή. Η εργασία του αυτή, που έθεσε τα θεμέλια της Χημικής Θερμοδυναμικής, δεν είχε στην αρχή καθολική αναγνώριση, λόγω της δυσκολίας στην κατανόησή της. Ακόμη και ο Αϊνστάιν είχε πει για ένα βιβλίο του «ένα αριστούργημα πολύ δυσνόητο». Έζησε ήσυχη ζωή του, χωρίς να παντρευτεί ποτέ, απολαμβάνοντας το βαθύ θαυμασμό των λίγων μαθητών του και την ελάχιστη αναγνώριση από τη διεθνή κοινότητα. Είχε επίγνωση της σημασίας του έργου του και ήταν ικανοποιημένος από τη βεβαιότητα ότι το έργο του θα επιβραβευόταν από τις επόμενες γενιές.

Ο 54χρονος Σεϊντίου, γραμματέας του Δημοκρατικού κόμματος, είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Ιστορία και Διδασκαλία του Δικαίου στο πανεπιστήμιο της Πρίστινα και θεωρείται μετριοπαθής.

Δημιουργείται λοιπόν η ανάγκη καθορισμού ενός πλέον ασφαλούς κριτηρίου για τις αυθόρμητες αντιδράσεις, που να βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στις ιδιότητες του συστήματος που μελετάμε. Ο θεωρητικός φυσικός Gibbs όρισε ένα νέο θερμοδυναμικό μέγεθος για το σκοπό αυτό το οποίο ονόμασε ελευθέρα ενέργεια (κατά Gibbs) και συμβολίζεται προς τιμήν του με G από το αρχικό του ονόματός του. Η ελευθέρα ενέργεια, G, ορίζεται: G = H – TS και είναι συνάρτηση κατάστασης, όπως οι άλλες θερμοδυναμικές συναρτήσεις (U, Η, S ). Η μεταβολή της ελεύθερης ενέργειας για μια αντίδραση που διεξάγεται σε σταθερή θερμοκρασία και πίεση είναι: ΔG = ΔH - TΔS

Η τελευταία εξίσωση οδηγεί σ’ ένα τελικό κριτήριο για αυθόρμητες αντιδράσεις, σύμφωνα με το οποίο, σε κάθε αυθόρμητη μεταβολή η ελεύθερη ενέργεια του συστήματος μειώνεται. Δηλαδή, αν ΔG < 0 τότε η αντίδραση γίνεται αυθόρμητα αν ΔG > 0 τότε η αντίδραση δε γίνεται αυθόρμητα αν ΔG = 0 η αντίδραση βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας

Η διαφορά ΔG, όπως και οι διαφορές ΔΗ και η ΔS εξαρτώνται μόνο από την αρχική και τελική κατάσταση του συστήματος και όχι από την πορεία που ακολουθούμε (καταστατική ιδιότητα). Προφανώς η τιμή του ΔG διαμορφώνεται με βάση τις τιμές των ΔΗ και ΔS. Έτσι διακρίνουμε τις παρακάτω περιπτώσεις: 1. Αν ΔΗ < 0 και ΔS > 0 τότε ισχύει ΔG < 0 Συνεπώς σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις, ανεξαρτήτου θερμοκρασίας, το ΔG < 0, δηλαδή η μεταβολή (π.χ. η αντίδραση) είναι αυθόρμητη. 2. όταν ΔΗ > 0 και ΔS < 0 τότε ισχύει ΔG > 0 Συνεπώς σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις, ανεξαρτήτου θερμοκρασίας, το ΔG > 0, δηλαδή η μεταβολή (π.χ. η αντίδραση) δεν γίνεται αυθόρμητα. 3. όταν ΔΗ και ΔS έχουν το ίδιο πρόσημο, τότε η παράμετρος θερμοκρασία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τιμής του ΔG.

Υπάρχουν αντιδράσεις με ΔG < 0 , οι οποίες πρακτικά δεν πραγματοποιούνται, γιατί έχουν μεγάλη ενέργεια ενεργοποίησης. Μια τέτοια αντίδραση είναι η φωτοσύνθεση η οποία παρόλο που έχει ΔGo < 0, δεν πραγματοποιείται στο σκοτάδι, καθώς χρειάζεται ηλιακή ενέργεια για να ενεργοποιηθούν τα αντιδρώντα μόρια. Πειραματικά έχει υπολογιστεί, ότι μεταβολή της θερμοκρασίας περίπου 100 βαθμών C, προκαλεί μεταβολή στη τιμή του ΔΗ μικρότερη του 1% και στη τιμή ΔS μεταξύ 2%-3%.

Δηλαδή, σε υψηλές θερμοκρασίες η τιμή του ΔS καθορίζει το πρόσημο του ΔG ενώ, σε χαμηλές θερμοκρασίες η τιμή του ΔΗ καθορίζει το πρόσημο του ΔG. Με άλλα λόγια έχουμε: Αν ΔΗ > 0 και ΔS > 0 τότε ΔG < 0 (σε υψηλές θερμοκρασίες) ή ΔG > 0 (σε χαμηλές θερμοκρασίες) Αν ΔΗ < 0 και ΔS < 0 τότε ΔG > 0 (σε υψηλές θερμοκρασίες) ή ΔG < 0 (σε χαμηλές θερμοκρασίες) Συνοψίζοντας και συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω, εύκολα καταλήγουμε στον εξής πίνακα:

ΔΗ - ΔS - ΔG - Χαρακτηρισμός αντίδρασης - + - αυθόρμητη + - + μη αυθόρμητη + + + όταν Τ μικρό μη αυθόρμητη σε χαμηλές θερμοκρασίες + + - όταν Τ μεγάλο αυθόρμητη σε υψηλές θερμοκρασίες - - - όταν Τ μικρό αυθόρμητη σε χαμηλές θερμοκρασίες - - + όταν Τ μεγάλο μη αυθόρμητη σε υψηλές θερμοκρασίες