Μεγάλο χάσμα μεταξύ των παιδιών δύο εποχών ΠΡΟΒΟΛΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3.14

Ανοιξιάτικο μεσημέρι, γύρω στο 1900, σ' ένα μικρό χωριό, 22 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης.

Δημόσια έργα και πολιτική

Από το σημείο Α του πεδίου βαρύτητας της Γης, που βρίσκεται σε ύψος h=RΓ από την επιφάνεια της Γης (RΓ η ακτίνα της Γης), βάλλεται προς το Διάστημα ένα σώμα με ταχύτητα υο=16103 m/s. Απόσταση μεγάλη για την εποχή εκείνη.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΡΕΝΙΕΡΗΣ

Να εξετάσετε αν το σώμα θα διαφύγει από τη βαρυτική έλξη της Γης. Διαδρομή που γινόταν με κάρα, σε τέσσερις ώρες.

ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ στην Ελλάδα είχαν πάντοτε δύο βασικά χαρακτηριστικά που τα συνέδεαν άρρηκτα με την πολιτική.

Αν θα διαφύγει να βρείτε την ταχύτητά του όταν φτάσει σε πολύ μεγάλη απόσταση από τη Γη. Ήταν η εποχή που οι περισσότεροι κάτοικοι επισκέπτονταν την πόλη μόνο μια-δυο φορές, για επίσκεψη σε γιατρό, ή για μια σημαντική στιγμή της ζωής τους, όπως γάμος και βαφτίσια…

Από τη μια αποτελούσαν πάγια προεκλογική υπόσχεση κάθε κομματικού σχηματισμού που μετείχε στις εκλογές και από την άλλη επίσης πάγιο πεδίο άσκησης κριτικής της εκάστοτε αντιπολίτευσης προς την εκάστοτε κυβέρνηση.

Δίνονται: η ακτίνα της Γης RΓ=6400 km και η ένταση του πεδίου βαρύτητας στην επιφάνειά της go=10 m/s2. Οι μόνοι που είχαν τη δυνατότητα να ταξιδεύουν ήταν ο πρόεδρος της κοινότητας και τρεις τέσσερις εμπορευόμενοι, που ταξίδευαν για διάφορες προμήθειες.

Όμως έχουν και ένα ακόμη χαρακτηριστικό: όλες οι διαδικασίες παραγωγής τους, από τη μελέτη μέχρι την κατασκευή και τη χρηματοδότησή τους, έχουν συνδεθεί στη συνείδηση του κόσμου με σκάνδαλα, χαριστικές πράξεις, υπερβάσεις των προϋπολογισμών τους, μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή τους και βέβαια με τις περίφημες κακοτεχνίες. Το τελευταίο κουδούνι στο σχολείο είχε χτυπήσει και τα παιδιά, παρέες παρέες, επιστρέφουν στα φτωχικά τους σπίτια, για το μεσημεριανό φαγητό. Έτσι ακόμη και όταν ένα δημόσιο έργο ολοκληρώνεται και αποδίδεται στον κόσμο για χρήση, ελάχιστοι έχουν πειστεί ότι άξιζε τον κόπο να γίνει, λίγοι πιστεύουν ότι το έργο έγινε γιατί χρειαζόταν και όχι για να οικονομήσουν κάποιοι. Ένα από τα παιδιά αυτά, που πηγαίνει στην τελευταία τάξη του δημοτικού, είναι βαθιά προβληματισμένο. Η μιζέρια αυτή περί τα δημόσια έργα έχει φθάσει μέχρι και τις μέρες μας και μάλιστα τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια γενικευμένη αμφισβήτηση όλων των έργων και όλων των διαδικασιών που τα συνοδεύουν. Ξέρει τι θα συναντήσει και σήμερα.

Η αλήθεια είναι ότι, κατά καιρούς, ο τρόπος κατασκευής πολλών δημοσίων έργων έχει δώσει αφορμές για συνέχιση αυτής της κριτικής, αφορμές που σε πολλές περιπτώσεις στηρίζονται σε πραγματικά περιστατικά.

Ένα ξερό κομμάτι ψωμί πάνω στο τραπέζι.

Οι αδυναμίες του θεσμικού πλαισίου που διέπει την κατασκευή των έργων και των αρμόδιων υπηρεσιών που επιβλέπουν καθώς και η ροπή πολλών προς τη σκανδαλολογία συντηρεί αυτό το κλίμα, που και τη χώρα εκθέτει και τα έργα υπονομεύει πριν αυτά ολοκληρωθούν.

Τίποτε άλλο.

Ωστόσο, η γενίκευση της αμφισβήτησης, ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν προβλήματα, κυρίως όμως η αμφισβήτηση που γίνεται για λόγους κομματικής εκμετάλλευσης, πρέπει όλοι να το αντιληφθούν, μόνο τους μελλοντικούς χρήστες των έργων, δηλαδή όλους εμάς, βλάπτει.

Η μητέρα του τον υποδέχεται σιωπηλή.

Οι εργολάβοι, έτσι και αλλιώς, θα δουλέψουν.

Ο καιρός δεν βοήθησε.

Είτε είναι "ημέτεροι" είτε όχι, αυτοί θα τα κατασκευάσουν τα έργα, γιατί δεν υπάρχουν άλλοι.

Οι καλλιέργειες δεν αναπτύχθηκαν.

Και όσοι αφελείς πιστεύουν ότι οι εργολάβοι έχουν ή προτάσσουν την κομματική τους ιδεολογία εις βάρος των συμφερόντων τους, κάνουν μεγάλο λάθος.

Φτώχεια, στέρηση, ημέρες χωρίς ελπίδα.

Ασφαλώς και δεν είναι υπεράνω κριτικής οι διαδικασίες κατασκευής των δημοσίων έργων.

Ένας πατέρας σε απόγνωση.

Αρκεί να μη γίνεται μόνο για την κριτική ή για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών.

Ο δωδεκάχρονος μαθητής είναι ο πρωτότοκος μιας πολυμελούς οικογένειας. Ο πρώτος ανάμεσα σε επτά αδέλφια. Είναι ένα αγόρι έξυπνο, ζωηρό, με δύναμη ψυχής, με μάτια που βλέπουν πέρα από τον ορίζοντα. Μπαίνει στο σπίτι και αντικρίζει το ίδιο σκηνικό. Εκείνη τη στιγμή παίρνει τη μεγάλη απόφαση. Πετά την πάνινη τσάντα στο πάτωμα και αγκαλιάζει τη μητέρα του. "Φεύγω". Χωρίς δεκάρα στην τσέπη, αλλά πλημμυρισμένος από όνειρα, βγαίνει στο δημόσιο δρόμο, που οδηγεί στη μεγάλη πόλη, στο φως, στη δημιουργία. Διανύει τα 22 χιλιόμετρα με τα πόδια.

Όταν φθάνει στην πόλη, που την κατέχουν ακόμη οι Τούρκοι, κοιμάται σ' ένα χάνι. Το πρωί, κάνει μια βόλτα και το έξυπνο μάτι του εντοπίζει την περιοχή των Φράγκων. Εκεί λειτουργούν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Κάνει κουράγιο κι αρχίζει να χτυπά μια μια τις πόρτες. "Θέλετε υπάλληλο; Μπορώ να κάνω όλες τις δουλειές". Ένας Έλληνας μεγαλέμπορος τον συμπαθεί. Του προσφέρει ένα μικρό μισθό, τροφή και στέγη. Τον πρώτο μισθό ο μικρός τον στέλνει στο χωριό, στη μητέρα του.

Σε δύο τρία χρόνια βρίσκει αλλού δουλειά. Ήταν σκληρή και η υγεία του κλονίζεται. Ταυτόχρονα, αναζητεί ευρύτερους ορίζοντες. Δίνει τρεις χρυσές λίρες σε δύο ναυτικούς που τον μεταφέρουν λαθραία στην Αλεξάνδρεια. Εκεί βρίσκει αμέσως δουλειά στις επιχειρήσεις ενός Έλληνα εμπόρου. Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο εργοδότης του αρχίζει να τον εκτιμά ιδιαίτερα, για την εργατικότητα, την τιμιότητα και το ήθος του. Όταν δούλευε στην οδό Φράγκων είχα μάθει μερικές λέξεις γαλλικές, αγγλικές και ιταλικές. Τώρα στην Αλεξάνδρεια μαθαίνει μερικές παραπάνω. Ωστόσο, δεν μένει για πολύ καιρό στην όμορφη πόλη, παρά τις προσπάθειες του εργοδότη του να τον κρατήσει. Προσλαμβάνεται ως λογιστής σ' ένα καράβι, ο καπετάνιος του οποίου έχει ενθουσιαστεί μαζί του. Είναι ο πρώτος λογιστής που δεν του παρουσιάζει ελλείμματα στην τροφοδοσία. Όταν φθάνουν στην Τεργέστη, τον πληροφορεί ότι έχει και μια εμπορική επιχείρηση και ότι αν θέλει μπορεί να αναλάβει τη θέση του διευθυντή. Εκείνος όμως προτιμά την Οδησσό. Θαρρεί κανείς πως αναζητεί τις εμπειρίες του στα κέντρα όπου ακμάζουν ο ελληνισμός και το εμπόριο.

Όταν συγκεντρώνει αρκετά χρήματα, επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και ανοίγει την πρώτη δική του επιχείρηση, στην οδό Φράγκων. Εμπόριο τροφίμων. Η επιχείρηση λειτουργεί δύο χρόνια και μετά έρχεται η καταστροφή. Η μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης ισοπεδώνει τα πάντα. Βρίσκεται και πάλι στο σημείο από το οποίο είχε ξεκινήσει. Μα η θέληση δεν τον εγκαταλείπει. Πηγαίνει στο διευθυντή μιας τράπεζας που τον γνωρίζει, και εκείνος εγκρίνει το δάνειο που ζητεί, στηριζόμενος μόνο στη συνέπεια και την τιμιότητά του. Με το δάνειο ξαναστήνει την επιχείρηση και σε μερικά χρόνια καταλαμβάνει αξιόλογη θέση μεταξύ των επιχειρηματιών της Θεσσαλονίκης.

Τότε, παράλληλα με το εμπόριο, αποφασίζει να ασχοληθεί και με τη βιομηχανία, στηριζόμενος πάντα στους ίδιους κανόνες: Τιμιότητα, συνέπεια, αίσθημα ευθύνης απέναντι στον πελάτη. Ήταν μοιραίο όμως να δεχθεί τις συνέπειες μιας νέας καταστροφής. Ο πόλεμος ανάβει στη χώρα μας και σε λίγο οι κατακτητές επιτάσσουν τις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεών του. Μετά την απελευθέρωση, δεν μένει με σταυρωμένα χέρια. Σε σύντομο διάστημα κατορθώνει να ζωντανέψει και πάλι τις επιχειρήσεις του, στις οποίες συμμετέχει πλέον και η δεύτερη γενιά της οικογένειας, που δίνει νέο αίμα και αναπτύσσει ευρύτερες δραστηριότητες. Η τρίτη γενιά ολοκληρώνει το έργο του. Ο ίδιος όμως δεν υπάρχει για να αντικρίσει τη συνέχεια των επιτευγμάτων του. Παραμένει όμως παράδειγμα ανθρώπου με ισχυρή θέληση, που όταν τον συγκρίνεις με τη σημερινή πραγματικότητα, καταλαμβάνεσαι από θλίψη. Προκαλεί τον θαυμασμό με τη χαλύβδινη θέλησή του, που εκφράστηκε με μια μόνο λέξη προς την αγρότισσα μητέρα του: "Φεύγω". Λακωνικά, όπως ταιριάζει σε άνδρα. Αλλά και η μητέρα του τον καταλαβαίνει. Η μητέρα του παλιού καιρού ήταν διαφορετική. Έλεγε στο γιο της: "Να πας στο στρατό για να γίνει άνδρας". Η σημερινή τρέχει στην Αθήνα, για να βρει κάποιο γνωστό της που έχει "βύσμα". Άλλαξαν οι καιροί και οι άνθρωποι. Κυρίως οι δεύτεροι. Ποιος μπορεί να συγκρίνει το δωδεκάχρονο της εποχής που προαναφέρθηκε με ένα σημερινό;