Νέα "κρυάδα" στη Σοφοκλέους Αποχαιρετισμός στα όπλα (Α΄)

Μακροσκοπική και μικροσκοπική μελέτη.

Και νέα σημαντική υποχώρηση -σε ποσοστό 3,28%- παρουσίασε ο Γενικός Δείκτης Τιμών του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών κατά τη χθεσινή συνεδρίαση-

Με δείγματα προκλητικά εξεζητημένου λόγου τέλειωνα το προηγούμενο άρθρο, σημειώνοντας πως, αν υπάρχει εντέλει κάποιος κίνδυνος για τη γλώσσα, προέρχεται από τη γλωσσοκτόνα και ψυχοφθόρα στάση αυτών των απαξιωτών της γλώσσας

Η περιγραφή - και κατ’ επέκταση η μελέτη ενός φαινομένου - μπορεί να είναι είτε μακροσκοπική είτε μικροσκοπική. Σταθεροποιήθηκε στις 3.248,94 μονάδες, με τζίρο συναλλαγών ημέρας που προσέγγισε τα 126 δισ.

ΓΙΑΝΝΗΣ Η. ΧΑΡΗΣ

Μακροσκοπική λέγεται η μελέτη όταν σ’ αυτή δεν υπεισέρχονται υποθέσεις, θεωρίες ή και μεγέθη που έχουν σχέση με τη δομή ή τη σύσταση των αντικειμένων που συμμετέχουν στο φαινόμενο.

ΑΘΗΝΑ.

"Άχυμοι" ο Σολωμός, ο Παλαμάς, ή ο Σεφέρης. μένει "πολύχυμος" διά της βίας ο Εμπειρίκος

Στην αντίθετη περίπτωση η μελέτη λέγεται μικροσκοπική.

- Σημαντική υποχώρηση παρουσίασαν οι τιμές των μετοχών στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, κλείνοντας στις 3.248,94 μονάδες και σημειώνοντας υποχώρηση σε ποσοστό 3,28%, σε σύγκριση με το κλείσιμο της προηγούμενης συνεδρίασης.

Και ποιοι οι απαξιωτές της γλώσσας;

Για παράδειγμα, αν συνδέσουμε μια λάμπα στους πόλους μιας μπαταρίας η λάμπα θα ανάψει.

Οι επενδυτές προχώρησαν σε νέες σημαντικές ρευστοποιήσεις στη χθεσινή συνεδρίαση, υπό το βάρος των τελευταίων πολιτικών εξελίξεων, και εν μέσω των συνεχιζόμενων ανησυχιών για πιθανούς "μετασεισμούς" στην πολιτική ζωή της χώρας, λόγω της υπόθεσης Οτσαλάν. Αν εξαιρέσουμε τους συνειδητούς πολέμιους της νεοελληνικής από καθαρά ακροδεξιές θέσεις, που ελάχιστη ευτυχώς απήχηση έχουν σε ευρύτερα στρώματα, είδαμε δύο κυρίως τάσεις, δύο διαφορετικές καταγωγικά τάσεις, που απαξιώνουν η μία άμεσα, ρητά, και η άλλη έμμεσα τη σημερινή γλώσσα:

Το φαινόμενο μπορεί να μελετηθεί αν μετρηθεί η τάση, η ένταση του ρεύματος, η θερμοκρασία του σύρματος της λάμπας, τα ποσά θερμότητας που εκπέμπει κλπ.

Οι παραιτήσεις υπουργών και ο εσπευσμένος ανασχηματισμός δε φαίνεται να εκτόνωσαν απολύτως τις ανησυχίες και η πολιτική ρευστότητα ενίσχυσε την επιφυλακτικότητα των επενδυτών. Είναι η παραδοσιακότερη τάση, απόηχος της συντηρητικής δεξιάς, μια τάση που εκφράζει την περιφρόνησή της για τη νεοελληνική ταυτότητα και τη νεοελληνική γλώσσα, με τα διάφορα "Ελλαδέξ" και τα "Ελλαδιστάν", και διακηρύσσει σε όλους τους τόνους την "έκπτωση" ή το θάνατο της γλώσσας, ακόμα και με απροκάλυπτα ψεύδη για κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων στα σχολεία ή μιλώντας για κάποια μη κατονομαζόμενα "εγκλήματα κατά της γλώσσας".

Αυτή είναι η μακροσκοπική μελέτη.

Ωστόσο, χρηματιστηριακοί κύκλοι εκτιμούν -συμπληρώνοντας τις προβλέψεις ξένων χρηματοοικονομικών οίκων και παραγόντων- ότι η πολιτική κρίση και οι παρενέργειες της υπόθεσης Οτσαλάν θα έχουν πρόσκαιρη επίπτωση. Και είναι και η νεότερη, η αριστερογενής τάση, που βιώνει η ίδια την "έκπτωση" της γλώσσας, εν ολίγοις μοιάζει να μη δέχεται τη γλώσσα τη σημερινή και στρέφεται επιδεικτικά στην καθαρεύουσα και την αρχαία.

Αν αντίθετα, προσπαθώντας να εξηγήσουμε το φαινόμενο, αναφερθούμε στο είδος των σωματιδίων που κινούνται μέσα στο σύρμα, στην ταχύτητά τους, στις κρούσεις τους κλπ, μελετάμε μικροσκοπικά το φαινόμενο.

Όπως αναφέρουν χρηματιστές, η νευρικότητα και οι διακυμάνσεις αναμένεται να συνεχιστούν, καθώς οι πολιτικές εξελίξεις είναι αυτές που θα δώσουν τον τόνο στη συνεδρίαση του Χρηματιστηρίου, ενώ το ενδιαφέρον επικεντρώνεται πλέον και στη σημερινή λήξη του τελεσιγράφου στο Κοσσυφοπέδιο. Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι η πρώτη τάση έχει κατά κανόνα δημοτικιστικές περγαμηνές, δεν τάσσεται -τουλάχιστον ρητά- υπέρ της καθαρεύουσας, και πάντως τη δυσφορία της για την "κατάντια" ή την "ανεπάρκεια" της νεοελληνικής γλώσσας την εκφράζει μέσα από τυπικά αψεγάδιαστη και κάποτε λαμπρή νεοελληνική γλώσσα!

Στο χώρο των φυσικών επιστημών η μακροσκοπική και η μικροσκοπική μελέτη των φαινομένων συνήθως συνυπάρχουν.

Στο βαθμό που θα ομαλοποιηθεί το πολιτικό σκηνικό, θεωρείται σχεδόν βέβαιο, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, ότι η αγορά θα βρεθεί και πάλι σε ανοδική τροχιά. Αντίθετα, η δεύτερη, η εξ ορισμού προοδευτικότερη τάση, εκφράζει σχεδόν ρητά τη δυσφορία της για τα δημοτικιστικά γονίδιά της, μιλάει ακόμα τώρα για "δημοτικιά", κρατάει μια ανιστόρητη, αναθεωρητική στάση απέναντι στην καθαρεύουσα και διακηρύσσει την πίστη της στην "ενιαία" γλώσσα μέσα από συνειδητή, επίμονη προσπάθεια να εκφραστεί συχνά σε καθαρεύουσα, συχνότερα σε ένα μείγμα που παραβιάζει το τυπικό της νεοελληνικής γλώσσας, επιδιώκοντας να ενσωματώσει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία, και λεξιλογικά και γραμματικοσυντακτικά, όχι απλώς από την καθαρεύουσα αλλά από την αρχαΐζουσα ή και την αρχαία.

Στα αέρια η μακροσκοπική μελέτη προηγήθηκε της μικροσκοπικής.

Πάντως, ακόμη και αν παρατηρηθεί μεγαλύτερη διόρθωση, αυτό δε θα αποτελέσει έκπληξη, ούτε θα επηρεάσει τη γενικότερη κατεύθυνση της αγοράς.

Οι πολύχυμοι και άχυμοι

Στα μέσα του 17ου αιώνα και μετά από μακροσκοπική μελέτη, διατυπώθηκαν οι νόμοι των αερίων από τους Boyle, Charles και Gay-Lussac.

Άλλωστε, η είσοδος νέων επενδυτών στην αγορά συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς, ανεξάρτητα από τις επιφυλάξεις των τελευταίων ημερών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί στην αγορά μια ιδιαίτερη δυναμική.

Το ματαιόσπουδο αυτό εγχείρημα προωθείται στην αγορά με τη θεωρητική κάλυψη των ιδεολογημάτων της ενιαίας γλώσσας, της πολυτυπίας και της "πολυχυμίας".

Aργότερα (τέλη του 19ου αιώνα) άρχισε η μικροσκοπική τους μελέτη.

Όπου η "πολυχυμία" αυτή, έτσι όπως την εννοούν και τη διακονούν οι απόστολοί της, θα έβρισκε αίφνης "άχυμη" όλη τη νεοελληνική πεζογραφία, τον Τερζάκη, τον Βενέζη, τον Καραγάτση, τον Τσίρκα, τον Χατζή, τον Ιωάννου, τον Αλεξάνδρου, κρατώντας μόνο τον Παπαδιαμάντη -τον Παπαδιαμάντη που είναι ωστόσο δημοτικός στη δομή, με στοιχεία μόνο και καταλήξεις καθαρεύουσας και με πλήθος λαϊκά, διαλεκτικά στοιχεία.

Η μικροσκοπική μελέτη βοήθησε να ερμηνεύσουμε τους μακροσκοπικούς νόμους, να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά των αερίων (π.χ. με ποιο μηχανισμό το αέριο δημιουργεί πιέσεις) και, γενικά, να κατανοήσουμε σε βάθος την αέρια φάση.

Και, ακόμα πιο χαρακτηριστικά, η "πολυχυμία" αυτή θα έβρισκε "άχυμη" τη νεοελληνική ποίηση συλλήβδην, τον Σολωμό, τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον Βάρναλη, τον Ρίτσο, τον Σεφέρη, ακόμα και τον Ελύτη, αφήνοντας μονάχα μια σταλιά Εμπειρίκο -κι ας είναι η ποίηση ειδικά ο χώρος που εκ φύσεως σχεδόν απαιτεί πειραματισμό και γλωσσική υπέρβαση και παράβαση, πόσο μάλλον αυτή την πώς την είπαμε, την "πολυχυμία".

Η διχαστική ενιαία

Αυτή λοιπόν η "πολυχυμία", μέσα ακριβώς από τα περί ενιαίας, διαιωνίζει εντέλει την πόλωση καθαρεύουσας και δημοτικής, μετράει τη γλώσσα τη σημερινή και τη βρίσκει λειψή, παραπαίδι πάντα της ένδοξης αρχαίας και ανίκανη να σταθεί στα πόδια της αυτόνομα, αυτή η πολυχυμία αναπαράγει τον παλιό, γνωστό λογιοτατισμό, ή δημιουργεί έναν νέο λογιοτατισμό, μια νέα καθαρεύουσα, μια γλώσσα που απευθύνεται ξανά σε λίγους κι εκλεκτούς, μια γλώσσα που προσπαθεί να θαμπώσει αλλά και εκ των πραγμάτων να αποκλείσει τους πολλούς.

Γι' αυτό και είπα ότι αυτή η άμεση ή έμμεση υποτίμηση της γλώσσας μπορεί να αποτελεί κίνδυνο για τη γλώσσα, κι όχι τα όσα ανιστόρητα ή και απλώς ψευδή πουλάν οι γυρολόγοι και οι αλμπάνηδες των τηλεκαναλιών, ούτε τα όσα όμοια δυστυχώς ανακυκλώνουν άλλοι, καλοπροαίρετοι και σοβαροί, όλα αβάσιμα και αντιεπιστημονικά, με μέτρο ακόμα και τη συντηρητική πτέρυγα της οικείας επιστήμης.

Πώς πεθαίνουν οι γλώσσες

Σήμερα πια ξέρουμε ότι μια γλώσσα πεθαίνει όταν εκλείψουν οι ομιλητές της ή όταν την εγκαταλείψουν οι ομιλητές της, αυτόβουλα ή με τη βία, τη φυσική βία ή και την ψυχολογική. Αν εξαιρέσουμε τη βιολογική έκλειψη των ομιλητών, π.χ. την εξόντωση ή την εξαφάνιση φυλών του Αμαζονίου, τις άλλες περιπτώσεις τις ξέρουμε από πρώτο χέρι. Πρώτα είναι η βίαιη επιβολή ενός πολιτισμού και της γλώσσας του, όπως με τον δικό μας τον Μεγαλέξανδρο, τη δική μας δηλαδή παγκοσμιοποίηση, τον δικό μας ιμπεριαλισμό - γλωσσικό επίσης-, για τον οποίο μάλιστα καυχιόμαστε.

Αλλά και στη σημερινή μας ιστορία, στο πλαίσιο του έθνους-κράτους, έχουμε τη συχνά βίαιη καταστολή των μειονοτικών γλωσσών, κατά Βορρά μεριά κυρίως. Και έχουμε και την "αυτόβουλη" εγκατάλειψη της γλώσσας, μέσα από την απαξίωση των τοπικών ιδιωμάτων, κατά την οποία οι ομιλητές των διαλέκτων εσωτερικεύουν την υποτίμηση και εγκαταλείπουν τη γλώσσα τους, σε μια προσπάθεια να "προσαρμοστούν".

Αν σ' όλα αυτά θέλουμε σώνει και καλά να βρούμε κάποια αναλογία με τη σημερινή πραγματικότητα, μόνο την υποτίμηση και την απαξίωση βλέπω εγώ - αν σώνει και καλά πρέπει να μιλήσουμε, έστω προς στιγμήν, τη γλώσσα των επαγγελματιών πια θρηνωδών και κινδυνολόγων.

Αλλά εδώ, όπως φάνηκε και από τον τίτλο, το αποχαιρετιστήριο άρθρο της σειράς αυτής θα ολοκληρωθεί σε δεκαπέντε μέρες. Υπομονή.