ΜΙΡΟΝ ΚΟΖΜΑ

ΜΑΡΙΝΑ ΣΙΛΒΑ

Πώς λειτουργούν

Ο 47χρονος Μίρον Κοζμά, ο ανθρακωρύχος που απείλησε τον περασμένο μήνα να "κάψει" το Βουκουρέστι, βρίσκεται από χθες στη φυλακή, μετά την καταδίκη του από το ανώτατο δικαστήριο της Ρουμανίας σε κάθειρξη 18 ετών με την κατηγορία ότι έθεσε σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια.

Πρόσωπα

Κλείνουμε ένα λαμπτήρα σε ένα αδιαφανές κουτί και τον ανάβουμε. Η φυλάκισή του ανακούφισε πολλούς, ανησύχησε όμως ακόμη περισσότερους, καθώς έγκλειστος, ίσως αποδειχθεί περισσότερο επικίνδυνος.

Η υπουργός του δάσους

Αυτός δε φωτίζει το περιβάλλον. Προσερχόμενος στη φυλακή, ο Κοζμά εξαπέλυσε επίθεση κατά της δικαιοσύνης "που είναι υπόδουλη στην εξουσία", ενώ κατήγγειλε ότι ο ρουμανικός λαός "κυβερνάται από δικτάτορες που νομίζουν ότι ενσαρκώνουν το νόμο".

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τώρα με μία λεπτή βελόνα ανοίγουμε μία οπή στο κουτί.

Ο ανθρακωρύχος από την κοιλάδα του Τζίου, έγινε πρώτη φορά ευρύτερα γνωστός το 1990, αμέσως μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου, όταν εξελέγη πρόεδρος των ανθρακωρύχων της Ρουμανίας.

Συνεργάτιδα του Τσίκο Μέντες και σύμβολο της λαϊκής αντίστασης στην καταστροφή των δασών της Αμαζονίας, η γερουσιαστής Μαρίνα Σίλβα διορίστηκε υπουργός Περιβάλλοντος της Βραζιλίας.

Από αυτό ξεπηδά μία λεπτή ακτίνα φωτός, που διαδίδεται ευθύγραμμα (σχήμα 4-14α).

Τη χρονιά εκείνη, επικεφαλής χιλιάδων συναδέλφων του εισέβαλε στο Βουκουρέστι για να καταστείλει την εξέγερση των φοιτητών εναντίον του τότε προέδρου Ίον Ιλιέσκου.

Μαρίνα Σίλβα. Ο διορισμός της από τον Λούλα ήταν φόρος τιμής στον Τσίκο Μέντες

Στη συνέχεια παίρνουμε μία οπτική ίνα και τη "σφηνώνουμε" στην οπή. Ένα χρόνο αργότερα, το Σεπτέμβριο του 1991, ο Μίρον Κοζμά ξαναεισβάλλει στο Βουκουρέστι, τη φορά αυτή όχι για να στηρίξει, αλλά για να απειλήσει την εξουσία.

Ο διορισμός της από τον νέο πρόεδρο της χώρας, τον Λουΐς Ινάσιο "Λούλα" ντα Σίλβα, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους οικολόγους σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το φως που φτάνει στην άκρη της ίνας προσπίπτει στην κυλινδρική της επιφάνεια, από μέσα, με γωνία μεγαλύτερη από την οριακή γωνία και παθαίνει ολική ανάκλαση. Αποτέλεσμα εκείνης της εισβολής ήταν αρκετοί νεκροί και τραυματίες, πυρπολήσεις σπιτιών και αυτοκινήτων, και η πτώση της κυβέρνησης του Πέτρε Ρομάν.

Και δικαίως.

Έτσι το φως μετά από συνεχείς ολικές ανακλάσεις βγαίνει από το άλλο άκρο της οπτικής ίνας, ακόμη κι αν αυτή είναι καμπυλωμένη (σχήματα 4-14β, 4-15). Για τη συμμετοχή του σε εκείνα τα επεισόδια, ο Κοζμά εκτίει ποινή φυλάκισης ενάμιση έτους.

Η Μαρίνα Σίλβα, 44 χρόνων, είναι "η γερουσιαστής του δάσους", όπως την επονόμασαν κάνοντας λογοπαίγνιο με το επώνυμό της ("σέλβα" σημαίνει δάσος στα βραζιλιάνικα) όταν εξελέγη για πρώτη φορά στη Γερουσία, το 1994.

Δεινός ρήτορας και ευέλικτος διαπραγματευτής, προσχωρεί το 1998 στο ακροδεξιό κόμμα της "Μεγάλης Ρουμανίας", από το οποίο αποχωρεί λίγο αργότερα προκειμένου να αποφύγει την εμπλοκή του συνδικαλιστικού αγώνα του στις κομματικές αντιπαραθέσεις.

Είχε συνεργαστεί με τον Τσίκο Μέντες, τον διάσημο οικολόγο αγωνιστή που δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο του 1988 από τους τσιφλικάδες της Αμαζονίας, για την ίδρυση του μεγαλύτερου συνδικάτου της Βραζιλίας.

Πριν από ένα μήνα, διεκδικώντας μισθολογικές αυξήσεις και την ανάκληση των σχεδίων για κλείσιμο αντιπαραγωγικών μονάδων, ο Μίρον Κοζμά, επικεφαλής 10.000 ανθρακωρύχων, απείλησε να εισβάλει και πάλι στο Βουκουρέστι, και μάλιστα κατόρθωσε να σπάσει αλλεπάλληλα μπλόκα της αστυνομίας, γελοιοποιώντας το κράτος.

Και ήταν, πάλι μαζί με τον Μέντες, από τους αρχιτέκτονες των ειρηνικών διαδηλώσεων των εργατών του καουτσούκ που διαμαρτύρονταν για την καταστροφή των δασών της Αμαζονίας από τις πολυεθνικές και την εκδίωξη των ιθαγενών από τη γη τους.

Την τελευταία στιγμή, η μετωπική σύγκρουση απετράπη καθώς ο πρωθυπουργός Ράντου Βασίλε υποχρεώθηκε να συναντήσει τον ηγέτη των ανθρακωρύχων και να ικανοποιήσει πολλά από τα αιτήματά τους (σελ 61).

Δεύτερο από τα ένδεκα παιδιά μιας φτωχής οικογένειας, η Μαρίνα δούλεψε από πολύ μικρή στις φυτείες, όπου η παιδική θνησιμότητα είναι αυξημένη και η κακομεταχείριση καθημερινό φαινόμενο. Σχολείο δεν υπήρχε στην περιοχή της, στο πάμφτωχο βραζιλιάνικο κρατίδιο Άκρε όπου γεννήθηκε, και έμεινε αναλφάβητη ώς τα 16 της. Αρρώστησε όμως από ηπατίτιδα, χρειάστηκε να νοσηλευτεί στην πόλη και τότε φοίτησε για πρώτη φορά σε σχολείο - εργαζόμενη παράλληλα ως οικιακή βοηθός για να στέλνει χρήματα στην οικογένειά της. Είκοσι χρόνων πέρασε τις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο και σπούδασε Ιστορία. Στα φοιτητικά της χρόνια αφυπνίστηκε η πολιτική της συνείδηση με την αντίσταση κατά της δικτατορίας. Το 1984 επέστρεψε στο Άκρε και συνεργάστηκε με τον Μέντες για την ίδρυση της Ενιαίας Ομοσπονδίας Εργαζομένων και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργατών του καουτσούκ. Το 1985 εντάχθηκε στο Κόμμα των Εργαζομένων (PT) του Λούλα και το 1990 εξελέγη βουλευτής. Το 1994 εξελέγη στη Γερουσία (ήταν το νεαρότερο μέλος της) παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που παρουσίασε εξαιτίας της δηλητηρίασής της από βαρέα μέταλλα όταν δούλευε μικρή στις φυτείες. Το 1997 διακρίθηκε από τον ΟΗΕ για τη δράση της σε οικολογικά θέματα.

Μητέρα τεσσάρων παιδιών, η Μαρίνα Σίλβα τονίζει πως ο διορισμός της ως υπουργού Περιβάλλοντος συνιστά "φόρο τιμής στον Τσίκο Μέντες". Το έργο που αναλαμβάνει είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αν σκεφτεί κανείς τα τεράστια συμφέροντα τα οποία υπάρχουν πίσω από τις φυσικές πηγές της χώρας. Όσοι την ξέρουν λένε πάντως πως η Μαρίνα είναι σαν στοιχείο της φύσης: κανένα εμπόδιο δεν είναι αρκετά μεγάλο για να κάνει πίσω.