Παράλληλη Αναζήτηση
Διαστάσεις
2.2 ΔΙΑΚΡΙΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΣΤΑΘΜΕΣ
Ο Λεωνίδας Κύρκος δεν χρειάζεται συστάσεις. Βετεράνος πολιτικός της Αριστεράς, πολλές φορές εκλεγμένος βουλευτής, με έναν λόγο τολμηρό, συχνά αιρετικό, αντιμετωπίζεται με σεβασμό και από πολιτικούς του αντιπάλους για τις ρηξικέλευθες θέσεις του. Η "Μ" συνομίλησε μαζί του για την πολιτική ζωή, τις ευθύνες των κομμάτων αλλά και των πολιτών, την εξωτερική πολιτική, την παιδεία…
Η Έμα Γκόλντμαν είναι πάντα επικίνδυνη
Ενεργειακές στάθμες
Ποιες είναι οι νέες πολιτικές ανακατατάξεις που διαβλέπετε εν όψει της νέας χιλιετίας;
Οι επιτρεπόμενες τιμές της ενέργειας του υδρογόνου και κάθε ατόμου ονομάζονται ενεργειακές στάθμες.
"Προσεγγίζουμε στη νέα χιλιετία με ένα σύστημα διακυβέρνησης που γέρασε και είναι υπεύθυνο για την κατάσταση στον τόπο μας.
"Η Έμα Γκόλντμαν είναι μια γυναίκα μεγάλων ικανοτήτων και προσωπικού μαγνητισμού. Η δύναμη της πειθούς της είναι τόσο μεγάλη, που την καθιστά μια εξαιρετικά επικίνδυνη γυναίκα".
Οι αντίστοιχες καταστάσεις του ατόμου ονομάζονται ενεργειακές καταστάσεις.
Ο πυρήνας του συστήματος, ο δικομματισμός, σπρώχνει τον κόσμο στο περιθώριο και είναι ένοχος για το φαινόμενο της αρνητικής στάσης που έχει ένα μεγάλο μέρος του λαού απέναντι στην πολιτική.
Στον επενδυτικό σύμβουλο. "Αναρωτιόμασταν αν ΤΩΡΑ είναι μια καλή στιγμή να πανικοβληθούμε" (σκίτσο από τον Νιου Γιόρκερ)
Η κατάσταση με τη χαμηλότερη ενέργεια Ε1 ονομάζεται θεμελιώδης κατάσταση.
Το σύστημα δεν επιτρέπει αισιοδοξία.
Αυτά έγραφε το 1917 στη Νέα Υόρκη ο Φράνσις Κάφι, τότε υπουργός Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών, για την "αναρχική χωρίς εθνικότητα" που οργάνωνε την αντίσταση στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όλες οι άλλες ενεργειακές καταστάσεις Ε2, Ε3, … ονομάζονται διεγερμένες καταστάσεις.
Είμαστε σε μεγάλη υστέρηση και αυτό φαίνεται σε όλες μας τις εκδηλώσεις.
Δύο χρόνια αργότερα, η Γκόλντμαν εκδόθηκε μαζί με μερικούς ανεπιθύμητους "Κόκκινους" στη Ρωσία, όπου είχε την ευκαιρία να ζήσει από κοντά την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Η επιμονή του Συνασπισμού να αλλάξει το εκλογικό σύστημα έχει σαν βάση τη λογική ότι πρέπει να αναδιαταχθούν οι δυνάμεις, να αρθούν στο προσκήνιο νέες, οι οποίες τώρα αποκλείονται γιατί το σύστημα είναι απαγορευτικό.
Αλλά δεν άργησε να φύγει ξανά, για να μεταβεί στη Βρετανία, στην Ισπανία, και να πεθάνει το 1940 στο Σικάγο.
Κατά συνέπεια, δεν είναι απλώς θέμα εκλογικού νόμου, αλλά διαμόρφωσης της πολιτικής μας ζωής.
Εκεί, σε ηλικία 20 ετών, είχε αποφασίσει να γίνει επαναστάτρια, όταν είδε τέσσερις αναρχικούς να απαγχονίζονται ως υπεύθυνοι για μια βόμβα που είχαν δεχθεί αστυνομικοί στη διάρκεια εργατικής διαδήλωσης για το οκτάωρο.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς θα ενεργοποιηθούν πλούσιες δυνάμεις που υπάρχουν και δεν φαίνονται πουθενά, συμπιέζονται, αδρανοποιούνται και δεν αξιοποιούνται.
"Δικάζεστε όχι επειδή ρίξατε τη βόμβα, αλλά επειδή είστε αναρχικοί", είχε πει ο πρόεδρος του δικαστηρίου.
Είναι πρόβλημα συστηματικής καλλιέργειας της ιδέας ότι ο πολίτης είναι πλέον το κεντρικό στοιχείο της πολιτικής σκηνής".
Πάνω από έναν αιώνα αργότερα, η Αμερική εξακολουθεί να θεωρεί την Έμα Γκόλντμαν επικίνδυνη και να τη λογοκρίνει.
ΜΜΕ και πολίτης
Το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ - ναι, το πανεπιστήμιο απ' όπου ξεκίνησε το 1964 το κίνημα υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις προσπάθειες της διοίκησης να περιορίσει τις πολιτικές δραστηριότητες των φοιτητών - έκρινε δύο φράσεις της "ανάρμοστες" και απαγόρευσε στην καθηγήτρια Κάντεϊς Φολκ να τις χρησιμοποιήσει στο πλαίσιο της ετήσιας εκστρατείας της για τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Έμα Γκόλντμαν.
Αυτό δεν προϋποθέτει έναν ενεργό πολίτη;
Η μία φράση είναι από το 1902: "Οι υπέρμαχοι της ελευθερίας τής έκφρασης θα υποχρεωθούν σύντομα να συναντιούνται σε υπόγεια, ή σε σκοτεινά δωμάτια με κλειστές πόρτες, και να μιλούν ψιθυριστά, μήπως και οι γείτονές μας ακούσουν ότι οι πολίτες που γεννήθηκαν ελεύθεροι δεν τολμούν να μιλούν ανοιχτά".
"Βεβαίως.
Η άλλη είναι μια έκκληση που απηύθυνε η Γκόλντμαν το 1915: "Οι άνθρωποι που δεν έχουν καταληφθεί ακόμη από την πολεμική παράνοια ας υψώσουν φωνή διαμαρτυρίας, ας μιλήσουν στον κόσμο για το έγκλημα και το ανοσιούργημα που πρόκειται να διαπραχθεί!".
Ο ενεργός πολίτης προκύπτει, όμως, από μία διαδικασία μέσα στην οποία εκπαιδεύεται, σκέφτεται, στοχάζεται, προχωράει. Οι φράσεις αυτές θα μπορούσαν να εκληφθούν ως αντίθεση του Πανεπιστημίου προς την αμερικανική πολιτική απέναντι στο Ιράκ, εξήγησε η διοίκηση του Μπέρκλεϋ. Σήμερα, όμως, βομβαρδίζεται μονομερώς και οι δυνατότητες επιλογών του χειραγωγούνται. Και κάτι τέτοιο, βέβαια, απαγορεύεται. Είναι, επομένως, θύμα των λύσεων που του προτείνονται. Το Πανεπιστήμιο απεδέχθη - ως μη πολιτική! - μια τρίτη φράση της Έμα Γκόλντμαν: "Το πιο βίαιο στοιχείο σε μια κοινωνία είναι η άγνοια". Το φαινόμενο Αβραμόπουλος ή εκείνο του Αρχιεπισκόπου είναι χαρακτηριστικά. Όπως είχε αποδεχθεί πέρυσι μια άλλη φράση της απάτριδος αναρχικής από το 1912: "Μέσα από το χάος αναδύεται το μέλλον, εν μέσω ομορφιάς και αρμονίας". Η σκέψη κατευθύνεται προς τα εκεί. Ήταν βέβαια μια ευθεία αναφορά της δρος Φολκ στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αν μια στιγμή τα ΜΜΕ έπαυαν να τους προβάλουν με το συγκεκριμένο τρόπο, θα έπεφταν στο κενό διότι δεν αντανακλούν πραγματικές αναζητήσεις της ελληνικής κοινωνίας, αλλά θεαματικές και εντυπωσιακές". Η Αμερική δεν είχε όμως παρασυρθεί ακόμη στο σύνολό της από την αντιτρομοκρατική και πολεμοχαρή υστερία που σαρώνει τα πάντα.
Ποιος φέρει την ευθύνη γι' αυτό;
"Τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα, τα οποία είναι σύμφωνα στη διατήρηση του πολιτικού σκηνικού. Προτιμούν τη στασιμότητα, την απάθεια, την απονέκρωση παρά την ενεργοποίηση και το ζωντάνεμα. Συνεπώς, η προσπάθεια να επιβληθεί η απλή αναλογική χωρίς την πίεση των σημερινών εκβιαστικών διλημμάτων, είναι όρος".
Έχει ωριμάσει η ιδέα για κάτι τέτοιο;
"Τα δύο μεγάλα κόμματα πεισματικά αντιτίθενται και κάνουν μεγάλο λάθος. Η ανάγκη ωρίμασε, το διαπιστώνουμε από τις δημοσκοπήσεις. Το πράγμα ωθείται σε τεχνητές λύσεις που δεν οδηγούν σε διέξοδο. Ακούμε ότι ο χ, ψ, θα αναλάβει την πρωτοβουλία να σχηματίσει κόμμα. Δεν προσθέτει τίποτα στην υπόθεση. Μπορεί να γίνει ένας τεχνητός καταμερισμός, κάποιοι να στραφούν στο νέο κόμμα. Δεν είναι το ζητούμενο! Είναι αναγκαία η αναδιοργάνωση όλου του πολιτικού σκηνικού και η είσοδος στο προσκήνιο δυνάμεων που το σύστημα τις απονεκρώνει. Είναι ένα κεντρικό πρόβλημα και ο πολίτης οφείλει να το αντιμετωπίσει σοβαρά".
Ισχυροί θεσμοί - Ευρώπη
Η ύπαρξη θεσμών σε άλλες χώρες λειτουργεί ως δύναμη αντίστασης για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων π.χ. της διαφθοράς. Γιατί δεν έγινε, εδώ, εφικτή η δημιουργία ισχυρών θεσμικών πλαισίων;
"Τούτο ανάγεται στην ιστορία και τη διαδρομή των χωρών αυτών. Τα φαινόμενα της διαφθοράς και της σήψης δεν είναι αποκλειστικά ελληνικά. Βεβαίως, αλλού οι θεσμοί προβάλουν ισχυρότερη αντίσταση. Εμείς κληρονομήσαμε άσχημες καταστάσεις, ο τόπος μας έχει χαμηλό επίπεδο κουλτούρας καθώς και χαμηλό επίπεδο πολιτικής κουλτούρας. Δεν φθάνει να δαιμονολογούμε και να καταριόμαστε. Ο πολίτης πρέπει να ανασκουμπωθεί. Ο λαός είναι κυρίαρχος κατά το Σύνταγμα, ας προσθέσουμε και υπεύθυνος για πολλές από τις επιλογές του. Δεν μπορεί να είναι κυρίαρχος και ταυτόχρονα ανεύθυνος. Ένα από τα βασικότερα θέματα στα οποία εκφράζεται η κυριαρχία του είναι η επιλογή των αντιπροσώπων του. Ο λαός πρέπει άλλη μια φορά να στοχαστεί. Αρχίσανε οι αγροτικές κινητοποιήσεις. Αν θα κερδίσουν πέντε ή δέκα δραχμές περισσότερο οι αγρότες έχει, βέβαια, τη σημασία του. Αν όμως την επομένη, ο κόσμος αυτός, που σήμερα είναι σε κινητοποίηση, ψηφίσει τους ίδιους, τότε μην αιτιάται κανέναν άλλον, διότι ψηφίζει όσους τον έχουν καταδικάσει σε μία ορισμένη θέση".
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης διαπιστώνουμε αδυναμία για την από κοινού αντιμετώπιση προβλημάτων που απασχολούν όλους, π.χ. ανεργία…
"Φοβούμαι ότι τα πράγματα θα επιδεινωθούν. Το φαινόμενο της ανεργίας χτυπάει τις πόρτες παντού. Σχετίζεται με μία ευρύτερη προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί. Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορούν πλέον να επιδιωχθούν, ευρύτερα, λύσεις. Δεν έγιναν όμως τα βήματα που θα έπρεπε. Επίσης, καθυστερεί πάρα πολύ η διαμόρφωση κοινών πολιτικών σε κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, μολονότι επανειλημμένως ήταν στην ημερήσια διάταξη. Συνήθειες, εθνικές αγκυλώσεις, εθνικοί εγωισμοί παρεμβάλλουν μεγάλα εμπόδια. Αυτό είναι ένα πεδίο όπου ο ενεργός, ευρωπαίος πλέον, πολίτης πρέπει να συντονίσει τις δυνάμεις του. Οι ευρωεκλογές είναι μία ευκαιρία, αρκεί να σκεφθούμε πόσο ευεργετικό θα ήταν ένα αποτέλεσμα που θα έδινε συντριπτική πλειοψηφία, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις που συγκλίνουν σε κάποιες γόνιμες ιδέες. Θα γίνει μεγάλη μάχη. Δεν πρέπει, όμως, να αγνοούμε τις αντιστάσεις που προβάλλονται και αναζητούν τη στήριξή τους σε στερεότυπα διαμορφωμένα από αιώνες. Όπως: πώς είναι δυνατόν να αναθέσουμε ευθύνες σε υπερεθνικό οργανισμό και να περιορισθεί η δική μας κυριαρχία; Πώς είναι δυνατόν να αποδεχθούμε ότι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα έχει πιο αυξημένο λόγο η Ευρώπη;"
Πολιτική χωρίς σχεδιασμό
Ποια στοιχεία προσδιορίζουν την άσκηση της εθνικής μας πολιτικής;
"Ασκούμε πολιτική με αφετηρίες συναισθηματικού τύπου. Το Μακεδονικό είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση. Ο κόσμος που κατέβηκε στα συλλαλητήρια αγνοούσε τη διεθνή κατάσταση. Κινήθηκε παρορμητικά. Όταν καλείται να εκδηλωθεί κατ' αυτόν τον τρόπο από πολιτικές δυνάμεις, εκκλησία, σχολεία, τότε αποπροσανατολίζεται. Κατόπιν, αναγνωρίζουμε τα αδιέξοδα και, αντί να διδαχθούμε από αυτά, αναζητούμε τις ευθύνες σε άλλους, χαρακτηρίζοντάς τους ανθέλληνες, υπονομευτές, γραικύλους… Χρησιμοποιώ αυτές τις φράσεις, που είναι γνωστό πού παραπέμπουν, γιατί υπάρχουν τεράστιες ευθύνες. Στην επέτειο των γεγονότων, στα Ίμια, ακούσαμε να ομιλούν για ταπεινωτική εθνική ήττα. Δεν επρόκειτο περί ήττας αλλά για τα αδιέξοδα στα οποία οδηγεί μία πολιτική που δεν σχεδιάζει ψύχραιμα".
Πώς εννοείτε μία ψύχραιμη πολιτική;
"Σκεφθείτε ποια είναι η ελληνική στάση. Άρνηση του διαλόγου εφ' όλης της ύλης. Αυτό έχει πέραση, διότι εκφράζει "τάχατες" τον ασυμφιλίωτο ελληνικό πατριωτισμό. Στη διεθνή κοινότητα, όμως, ηχεί σαν ένα ακόμη ελληνικό πείσμα. Ο πολίτης της Ευρώπης, του κόσμου, θα πει: Ρε φίλε, τι ανοησίες είναι αυτές, κοίταξε τη Νότια Αφρική όπου το πρόβλημα ήταν χειρότερο. Η χώρα πέρασε από το επαίσχυντο καθεστώς του Απαρντχάϊντ σε μία σύγχρονη δημοκρατική αντίληψη. Δικαίως ο Μαντέλα με τον Ντε Κλέρκ πήραν το Νόμπελ Ειρήνης. Το ίδιο και στο Παλαιστινιακό. Διάλογος δεν σημαίνει υποταγή, αλλά αναζήτηση μιας λύσης με πολιτικά και διπλωματικά μέσα. Εμείς, με την άκαμπτη εμμονή μας στο δόγμα "δεν συζητούμε", αφήνουμε τις καταστάσεις και εκφυλίζονται. Φοβούμαι ότι θα βρεθούμε μπροστά σε πραγματικότητες, στις οποίες δεν θα είναι πλέον πρόσφορος ούτε ο διάλογος. Παρά την αδιαλλαξία μας στο Μακεδονικό, δεχτήκαμε το ΠΓΔΜ και με τη βούλα του ΟΗΕ. Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία, όχι του πουθενά, αλλά της Μακεδονίας".
Δεχτήκατε πολλά πυρά τόσο για τις παραπάνω απόψεις σας όσο και για τη στάση σας στο "βρόμικο", για κάποιους, '89. Έγιναν προσπάθειες για κριτική αποτίμηση των γεγονότων;
"Δεν περιμένω από κανέναν να έχει το θάρρος να κάνει αυτοκριτική διότι είναι οδυνηρό. Χρειάζεται τόλμη. Νομίζω ότι η στάση μου, και πολλών άλλων, δικαιώθηκε από τα πράγματα. Έγινε αντιληπτό πόσο η φανατική πολεμική απέναντι στο καινούργιο κράτος, ήταν τελείως άστοχη. Ιδιαίτερα τώρα, που από πολλές πλευρές καταβάλλονται προσπάθειες να αποσυντεθεί και φαίνεται η τάση για τη δημιουργία μιας μεγάλης Αλβανίας και Βουλγαρίας. Αστόχησε η ελληνική πολιτική και, αντί να μιλάμε για μεγάλες εθνικές ήττες, το σωστότερο θα ήταν να μιλήσουμε για παταγώδη αποτυχία μιας ορισμένης πολιτικής. Αν αναγνωρίσουμε όμως την παταγώδη αποτυχία, τότε πρέπει να αναζητήσουμε τους υπαίτιους. Κανένας δεν αναλαμβάνει τέτοιες ευθύνες. Το προσπερνούμε, μετατοπίζοντας την αιχμή της πατριδοκαπηλίας από τα Σκόπια στην Τουρκία. Είναι μία ακόμη απόδειξη της χαμηλής ευθύνης που έχουν οι πολιτικές ηγεσίες".
Μείζονος σημασίας εθνικό θέμα είναι και η παιδεία. Αντιμετωπίζεται ως τέτοιο;
"Καλώς θίγεται το ζήτημα διότι είναι χαρακτηριστικό του πώς ασκείται η πολιτική. Και εδώ την ευθύνη έχουν η κυβέρνηση και τα κόμματα. Τι απέμεινε από την ιστορία της μαθητικής εξέγερσης; Τι κατάλαβε η κοινή γνώμη; Φοβούμαι, τίποτε. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που είναι ένα μεγάλο ζητούμενο, συρρικνώθηκε στο θέμα των εξετάσεων. Και έτσι χάθηκε. Η μεταρρύθμιση είναι, βέβαια, αναγκαία, τα χάλια της παιδείας μας ορατά, η εξέγερση των μαθητών τα έφερε στο προσκήνιο με τρομερή ένταση. Όλοι βρέθηκαν ανέτοιμοι να τα αντιμετωπίσουν. Η κυβέρνηση νόμισε ότι μπορεί να λύσει το πρόβλημα χωρίς διάλογο, επιβάλλοντας δικούς της σχεδιασμούς. Ο διάλογος, όμως, είναι μία υποχρεωτική δημοκρατική μέθοδος που πρέπει να γίνεται με σεβασμό και από τις δύο πλευρές".
