Εξιλαστήρια θύματα των μεγάλων πολέμων

ΟΥΛΡΙΧ ΜΠΕΚ

Κείμενο 4 [Η ταινία Πολίτικη κουζίνα]

Εκείνο που συνέβη πριν από αρκετά χρόνια στην Κορέα και το Βιετνάμ, επαναλήφθηκε αργότερα στο Αφγανιστάν.

Πρόσωπα

Η υπόθεση της ταινίας έχει ως κέντρο τη ζωή του Φάνη Ιακωβίδη. Όπως αναφέρεται σε εκτενές κείμενο συνεργάτριας της "Μακεδονίας" σε τηλεγράφημα του πρακτορείου "Ρόιτερ" από τη Μόσχα, υπογραμμίζεται ότι οι βετεράνοι του πολέμου του Αφγανιστάν βρίσκονται στο περιθώριο της ρωσικής κοινωνικής ζωής.

"Κάντε νόμο, όχι πόλεμο"

Από τα παιδικά χρόνια στην εφηβεία και από εκεί στη γοητευτική ηλικία του σαραντάρη καθηγητή Αστροφυσικής, του οποίου οι δύο παιδικοί έρωτες δεν έσβησαν ποτέ:

-Το καλύτερο δώρο για την κυβέρνηση, με την ευκαιρία της 10ης επετείου της αποχώρησης από το Αφγανιστάν, θα ήταν αν εξαφανιζόμασταν όλοι εμείς, δηλώνει ένας βετεράνος πολεμιστής, που τελεί υπό την επήρεια της βότκας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Ο πρώτος, η ξεχωριστή προσωπικότητα του παππού του, που με τις μαγικές ιστορίες για μπαχάρια και αστέρια τον έδεσε για πάντα με την τέχνη της μαγειρικής.

Ίσως η "γκλάσνοστ" να ήταν καλή, αλλά όταν γυρίσαμε πίσω, ο κόσμος μας συμπεριφέρθηκε ως εγκληματίες σαν να είχαμε ξεκινήσει εμείς τον πόλεμο.

"Make Law, Not War!", "Κάντε νόμο, όχι πόλεμο!". Η παράφραση του γνωστού συνθήματος που φώναζαν οι διαδηλωτές κατά του πολέμου στο Βιετνάμ είναι έμπνευση του Γερμανού διανοητή Ούλριχ Μπεκ.

Ο δεύτερος, η παιδική του φίλη Σαϊμέ, που τον σαγήνευε με τους ανατολίτικους σκοπούς που του χόρευε.

Στις διαμαρτυρίες μας, δεχόμαστε την απάντηση:

Ούλριχ Μπεκ: ο Γερμανός κοινωνιολόγος προτείνει τη δημιουργία ενός παγκόσμιου δικαστηρίου

Ενημερωτικό φυλλάδιο της εταιρείας διανομής κινηματογραφικών ταινιών Village films "Δε σας στείλαμε εμείς εκεί".

Όπως λέει ο 58χρονος Γερμανός κοινωνιολόγος σε συνέντευξή του στην "Κοριέρε ντέλα Σέρα", η έκκληση αυτή απευθύνεται ευθέως στον πρόεδρο Μπους, ο οποίος ακολουθεί μια πολιτική στρατιωτικοποίησης των διεθνών σχέσεων και περιφρονεί τις διεθνείς συνθήκες.

Κείμενο 5 [Ένα "νόστιμο" καλτσόνε] Νίκος Μαρουλάκης, περ. "Ερευνητές" εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2004

Από την άλλη πλευρά ένας βουλευτής της Δούμα υποστηρίζει ότι η αποχώρηση των Σοβιετικών από το Αφγανιστάν "ήταν η μοναδική σωστή απόφαση που έλαβε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ".

Η στρατιωτική επιλογή, όμως, πρέπει πάντα να εντάσσεται και να υποτάσσεται σε ένα νομικό πλαίσιο.

Πάντως, οι βετεράνοι του Αφγανιστάν ανέρχονται σήμερα σε 800. 000 και οι περισσότεροι ζουν στο περιθώριο.

Το σημερινό διεθνές δίκαιο, τονίζει ο Ούλριχ Μπεκ, πηγάζει από την εθνική κυριαρχία και έχει καταστεί αναποτελεσματικό, καθώς τα εθνικά κράτη δεν μπορούν να δώσουν απαντήσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις.

Περιφέρονται άνεργοι, απογοητευμένοι και πικραμένοι, ενώ ορισμένοι από αυτούς έχουν εμπλακεί στα πλοκάμια των συνδικάτων του εγκλήματος.

Ως εκ τούτου, το δίκαιο πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Ανάλογη κατάσταση έχει διαμορφωθεί και στην Αμερική. Και η ορθή κατεύθυνση είναι η δημιουργία ενός παγκοσμίου δικαστηρίου. Στον πόλεμο της Κορέας, οι απώλειες των αμερικανικών στρατευμάτων ήταν μεγάλες.

Η προσπάθεια του Μπους να επιβάλει την ειρήνη στον κόσμο με στρατιωτικό τρόπο είναι αντιπαραγωγική.

Στρατιώτες, ευρισκόμενοι στη μετεφηβική ηλικία, έμειναν "κουλουριασμένοι" στα χαρακώματα και πολλοί ήταν εκείνοι που έντρομοι καλούσαν σε βοήθεια της μητέρες τους.

Ούτε τα όπλα μαζικής καταστροφής ούτε τα κύτταρα των τρομοκρατών μπορούν να εξουδετερωθούν με τις βόμβες.

Δεν είναι υπερβολική αυτή η λεπτομέρεια.

Αυτό που χρειάζεται είναι να συμφωνούνται συνθήκες, να υπογράφονται και να εφαρμόζονται.

Είναι διασταυρωμένη και έχει γραφεί, πολλοί δε είναι εκείνοι που τη δικαιολόγησαν.

Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Δεν μπορείς να στέλνεις στη φωτιά του πολέμου παιδιά με στοιχειώδη εκγύμναση.

Και είναι ο μόνος που εγγυάται την εσωτερική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Η διαφορά άλλωστε, αποδείχθηκε από τη συμπεριφορά του ελληνικού τάγματος, που συμμετείχε στη διεθνή στρατιωτική δύναμη.

Η ευρωπαϊκή πολιτική ακολουθεί τη σωστή κατεύθυνση;

Ήταν ένα εμπειροπόλεμο τάγμα, με επικεφαλής τον τότε συνταγματάρχη και μετέπειτα στρατηγό Γεννηματά.

"Ναι και όχι", απαντά ο Μπεκ, που είναι σύμβουλος του καγκελάριου Σρέντερ.

Υπήρχε ένα ύψωμα, από όπου οι Βορειοκορεάτες θέριζαν κυριολεκτικά τα στρατεύματα των Αμερικανών και των συμμάχων τους.

"Ναι, επειδή η Ευρώπη δίνει έμφαση στην ανάγκη να γίνει σεβαστό το διεθνές δίκαιο.

Ακολούθησε σύσκεψη, στην οποία συμμετείχε και ο Γεννηματάς.

Όχι, επειδή η Ευρώπη δεν έχει ακόμη καταλάβει ότι η τρομοκρατία είναι πράγματι μια παγκόσμια απειλή που μπορεί να πλήξει και την ίδια.

Όλοι ανέπτυξαν τις απόψεις τους.

Η Ευρώπη επικρίνει τη στρατιωτική ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά την ίδια στιγμή εξαρτάται από αυτήν.

Οι περισσότεροι ήταν ξένοι στρατηγοί.

Η σημερινή Ευρώπη δεν είναι ικανή να επιλύσει ούτε τις στρατιωτικές συγκρούσεις στη γειτονιά της, όπως στα Βαλκάνια".

Όταν ο Αμερικανός στρατηγός τριών αστέρων έδωσε το λόγο στον συνταγματάρχη Γεννηματά, η φωνή του υπέκρυπτε και μια δόση ειρωνείας.

Ο Γερμανός κοινωνιολόγος τάσσεται έτσι υπέρ της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής δύναμης που θα μπορεί να επεμβαίνει στις μεγάλες κρίσεις.

Ο Έλληνας ανώτερος αξιωματικός αντέκρουσε πρώτα τις απόψεις των ξένων στρατηγών, για την κατάληψη του υψώματος, επεξηγώντας πώς θα αντιδρούσε ο εχθρός.

Με άλλα λόγια, πρέπει να δημιουργηθεί ένα είδος "στρατιωτικού ευρώ".

Ο Αμερικανός στρατηγός τον ρώτησε τότε, λίγο εκνευρισμένος, τι είχε να προτείνει ο ίδιος.

Μόνο έτσι θα μπορέσει η Ευρώπη να αποκτήσει μια κοινή εξωτερική πολιτική.

-Αφήστε με να κινηθώ με το ελληνικό τάγμα, απάντησε και μέχρι το πρωί θα έχουμε εξουδετερώσει τον αντίπαλο.

Η διεύρυνση των δυνατοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτόν τον τομέα είναι προς το συμφέρον και των κρατών-μελών, αφού θα αυξήσει το ειδικό βάρος της Ευρώπης στον κόσμο. Κατόπιν ανέπτυξε το σχέδιό του και εξήγησε τι ζητούσε από τις άλλες δυνάμεις, για αντιπερισπασμό. Στο δοκίμιό του, ο Ούλριχ Μπεκ υποστηρίζει και μια άλλη, πολύ ενδιαφέρουσα άποψη: ότι η κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών στο στρατιωτικό πεδίο μπορεί να είναι η αρχή της πτώσης της αμερικανικής αυτοκρατορίας. Το σχέδιο εφαρμόστηκε τα ξημερώματα και πριν από το μεσημέρι το ύψωμα είχε καταληφθεί. Κι αυτό, επειδή η στρατιωτική λογική έρχεται σε αντίφαση με την οικονομική θέση των Ηνωμένων Πολιτειών στον κόσμο. Είναι αυτή η παράξενη "τρέλα" και ευστροφία του Έλληνα αξιωματικού και στρατιώτη, που όταν ριχτεί στη φωτιά του πολέμου δίνει την εντύπωση πως κινείται μόνο με το ένστικτο του και με ικανότητα αντιμετώπισης της μάχης με μια τεχνική που φωλιάζει στο κύτταρό του.

Ας επιστρέψουμε όμως στο παρελθόν. Το πάθημα της Κορέας έγινε μάθημα για τους Αμερικανούς. Και στον πόλεμο του Βιετνάμ έστειλαν τους περίφημους "Ράμπο", τους ικανότατους πεζοναύτες, νεαρά άτομα που είχαν εκπαιδευθεί να κινούνται σαν πολεμικές μηχανές. Αλλά και στην περίπτωση αυτή, οι ικανότατοι αυτοί άνδρες, που πολλές φορές εφάρμοσαν και ανορθόδοξες και επικίνδυνες για τους ίδιους μεθόδους, δεν επέτυχαν του σκοπού τους. Οι ξυπόλητοι Βιετκόγκ και οι Βορειοβιετναμέζοι υποχρέωσαν τα αμερικανικά στρατεύματα να εγκαταλείψουν τη Σαϊγκόν και να αφήσουν στο έλεος του εχθρού όλον τον πληθυσμό του Νοτίου Βιετνάμ.

Και οι πεζοναύτες; Οι περισσότεροι από αυτούς δε βρήκαν δικαίωση. Ακρωτηριασμένοι, με κλονισμένη υγεία, πλημμυρισμένοι από απογοήτευση, χωρίς εργασία, βρέθηκαν κατηγορούμενοι ενώπιον ενός μεγάλου ποσοστού του αμερικανικού λαού. Κατηγορήθηκαν ως δράστες απάνθρωπων εγκλημάτων, ως άνθρωποι χωρίς συναισθήματα, ως άτομα που εισήλθαν στο χώρο των ναρκωτικών. Έκπληκτοι οι νέοι αυτοί, διερώτονταν γιατί τους κατηγορούσαν για ένα πόλεμο, που δεν τον προκάλεσαν αυτοί. Οι πολιτικοί τον προγραμμάτισαν και οι ανώτατοι αξιωματικοί τον πραγματοποίησαν. Αυτοί μεταφέρθηκαν σε ζούγκλες και άγνωστες περιοχές, όπου έχασαν την ψυχή τους. Γιατί αυτή η κατακραυγή σε βάρος τους;

Το ίδιο συμβαίνει τώρα και με τους βετεράνους του Αφγανιστάν. Μήπως και οι δύο περιπτώσεις πρέπει να αποδοθούν στην αναλγησία των πολιτικών; Το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί και άλλες φορές. Όταν οι εξελίξεις είναι θετικές, οι πολιτικοί βγαίνουν στο μπαλκόνι. Σε αντίθετη περίπτωση εξαφανίζονται και αυτοί που έχυσαν το αίμα τους και έχασαν την ψυχή τους και τα εξιλαστήρια θύματα.